Ένας γιατρός και μια κοινωνική λειτουργός μιλούν για τα «εγκαταλελειμμένα» του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα.

Οι άλλοι πρωταγωνιστές «Να αυξηθούν οι υιοθεσίες και οι ανάδοχες οικογένειες»

«Υπάρχουν άνθρωποι που παρατούν τα παιδιά τους για ασήμαντους λόγους» λέει ο γιατρός Χρ. Κώσταλος

Ψιλόβρεχε και είπα να πάω με το Μετρό. Οι γιγαντοαφίσες με καλούσαν να ζήσω την ημέρα των ερωτευμένων. Καρδούλες, τριαντάφυλλα, σοκολατάκια, δακτυλίδια...
Όλα ροζ. Στην έξοδο του σταθμού στο Μέγαρο Μουσικής, ένας μετανάστης κυνηγάει τους περαστικούς με μια αγκαλιά κόκκινα λούτρινα αρκουδάκια. Γιατί τα αρκουδάκια συμβολίζουν τον έρωτα; Γελάω με τις απορίες μου και κατηφορίζω προς το Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.

Ημιφορτηγά προσπαθούν να βολευτούν στα πεζοδρόμια. Παρέες συγγενών προσπαθούν να διασκεδάσουν την αγωνία τους πίνοντας μπίρες στο παρκάκι της Μιχαλακοπούλου. Άντρες καπνίζουν αρειμανίως στο προαύλιο του νοσοκομείου. Έγκυες μπαινοβγαίνουν από παντού. Πουθενά ροζ. Η υποδοχή μαρτυρεί ότι κάποιος προσπαθεί να βάλει μια τάξη στο μεγαλύτερο δημόσιο μαιευτήριο της χώρας. Ένας κοστουμαρισμένος υπάλληλος λύνει τις απορίες των νεοεισερχόμενων, ενώ καθαρίστριες «οργώνουν» τις σκάλες και τους διαδρόμους.

Ανεβαίνω αργά έναν έναν τους ορόφους παρατηρώντας τα πρόσωπα. Μετανάστες με πλαστικές σακούλες, πληθωρικοί Τσιγγάνοι, ηλικιωμένα αντρόγυνα, γονείς από την επαρχία, κορίτσια φοβισμένα. Ένα ζευγάρι από αυτά που κάποτε θα έλεγες «κουλτουριάρικο», «ξεζουμίζει» στις ερωτήσεις έναν γιατρό που προσπαθεί ταυτοχρόνως να πορευθεί προς το τμήμα του.

Ο διοικητής του νοσοκομείου Νίκος Ξηρομερίτης με ρωτάει για τις προθέσεις μου. Έχω ζητήσει άδεια να επισκεφθώ τα «αζήτητα» και είναι με το δίκιο του επιφυλακτικός. «Θα σας το επιτρέψουμε αλλά θέλουμε να φανείτε προσεκτικός». Στο βάθος ενός ατελείωτου διαδρόμου είναι το Τμήμα Νεογνών. Μια πόρτα ασφαλισμένη και απέξω οι γονείς που περιμένουν να πάει η ώρα 12 και να επισκεφθούν τα μωρά τους. Αριστερά τα νεογέννητα, δεξιά στο βάθος η Εντατική και απέναντι μου ο «θάλαμος τελειομήνων». «Τι να λέγαμε;» μου εξηγεί η προϊσταμένη. «Θάλαμος εγκαταλελειμμένων;».

Ο καθηγητής Παιδιατρικής Χρήστος Κώσταλος, διευθυντής του Νεογνολογικού Τμήματος, με περιμένει στο γραφείο του. Ένα φτηνό έπιπλο, δύο καρέκλες, ράφια για τα βιβλία του. Ούτε πίνακες ούτε πολυθρόνες ούτε δώρα φαρμακευτικών εταιρειών και εταιρειών γάλακτος, από αυτά που γεμίζουν τα γραφεία των γιατρών των ιδιωτικών μαιευτηρίων.

Ποια ήταν η τελευταία φορά που σας άφησαν ένα μωρό και έφυγαν;

Πριν από δύο εβδομάδες. Εξαφανίστηκε η μάνα και ύστερα από δύο μέρες τηλεφώνησε κάποιος και μου είπε πως η γυναίκα δεν είναι παντρεμένη αλλά θα μαζέψει χρήματα και θα επιστρέψει να πάρει το παιδί. Έως τώρα δεν έχει φανεί.

Γιατί το άφησε;
Μάλλον δεν είχε λεφτά. Τα έξοδα τοκετού τούς φαίνονται υπερβολικά. Είναι γύρω στα 90 ευρώ την ημέρα, στην περίπτωση βέβαια που δεν χρειάζεται το μωρό να εισαχθεί σε μονάδα αυξημένης φροντίδας. Το ελάχιστο που μπορεί να μείνει μια μητέρα με το παιδί στο νοσοκομείο είναι τρεις ημέρες. Όπως και να το κάνουμε όμως, για μία άπορη κοπέλα δεν είναι ένα ευκαταφρόνητο ποσό.

Εάν σας έλεγε η μητέρα πως δεν έχει χρήματα, τι θα κάνατε;

Θα τους ζητούσαμε να προσκομίζουν ένα πιστοποιητικό απορίας για να πληρώσει το Δημόσιο. Οι αλλοδαποί τα πληρώνουν με δόσεις, γίνεται μια διευθέτηση μέσω της κοινωνικής υπηρεσίας. Συμβαίνει και το εξής ανόητο: κρατάμε το παιδί, σαν ένα είδος εγγύησης, έως ότου φέρουν τα χρήματα. Όσο όμως μένει το παιδί στο νοσοκομείο, αυξάνεται ο λογαριασμός. Έχω πληροφορηθεί ότι πολλές φορές εάν το παιδί έχει κάποια αρρώστια, σας το αφήνουν και φεύγουν...

Ναι και είχαμε πρόσφατα το τραγικό γεγονός, μια μητέρα να γεννήσει δίδυμα, να πάρει το υγιές και να εγκαταλείψει το παιδί με δυσπλασία στο πρόσωπο. Σε μια άλλη περίπτωση που θυμάμαι, ο πατέρας ήθελε να το αφήσει, η μητέρα δεν ήθελε. Ο πατέρας την απειλούσε ότι αν πάρει το παιδί θα τη χώριζε. Και το παιδί τελικά έγινε καλά, δεν είχε τίποτε σοβαρό. Ένα άλλο είχε μια ελαφριά δερματοπάθεια. Ένα πανέμορφο μωρό. Και είπαν «δεν το παίρνουμε». Παρατούν τα παιδιά για ασήμαντους λόγους.

Ανύπαντρες μητέρες,ανήλικα κορίτσια φεύγουν στα κρυφά;

Αυτή είναι ειδική κατηγορία. Υπάρχει μία νέα μητέρα που έρχεται κάθε απόγευμα και βλέπει το παιδί της. Δεν θέλει να το εγκαταλείψει αλλά η οικογένειά της τής έχει γυρίσει την πλάτη. Όταν έμαθαν ότι έμεινε έγκυος, την έδειραν. Σαν να ζουν στον περασμένο αιώνα! Είναι 16 χρόνων, μπορεί να το πάρει αργότερα, αν παντρευτεί.

Είναι η ντροπή της οικογένειας...
Εξώγαμο! Πριν από λίγα χρόνια σε καθαρίζανε γι΄ αυτό. Σε κλειστές κοινωνίες θεωρείται ακόμη, δυστυχώς, μεγάλη ντροπή.

Ποια είναι η τύχη των παιδιών που σας αφήνουν εδώ;

Εδώ είναι και το πρόβλημά μας. Αν το παιδί είναι υγιές, το κρατάμε 3-5 μήνες. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και για τα παιδάκια που έχουν κάποια δυσμορφία. Ένα έφυγε 11 μηνών, ολόκληρο παιδί δηλαδή. Και αυτό κατόπιν παρέμβασης του υφυπουργού στο Κέντρο Βρεφών Μητέρα.

Εκεί υιοθετούνται;

Ένα φυσιολογικό παιδί έχει πολλές πιθανότητες. Τα μωρά που έχουν κάποια προβλήματα όμως δεν έχουν καμία τύχη. Ο Έλληνας δεν υιοθετεί ένα παιδί με προβλήματα υγείας και δεν θέλει επίσης να υιοθετήσει ένα παιδί που η φυσική του μητέρα είναι ψυχικά διαταραγμένη ή εξαρτημένη από ουσίες ή αλκοόλ. Στην Ευρώπη υιοθετούνται παιδιά που πάσχουν από σύνδρομο Down, εδώ όχι.

Το λέτε σαν να έχετε κάποια πολύ συγκεκριμένη εμπειρία...

Πρόσφατα ένας πατέρας ήρθε στο γραφείο μου και μου λέει με κυνικό τρόπο: «Διάβασα στο Ίντερνετ ότι αυτά τα παιδιά έχουν πολλά προβλήματα και γι΄ αυτό θα το αφήσουμε εδώ». Με έκανε έξαλλο και του είπα: «Είναι αυτό, κύριε, κοινωνική συμπεριφορά;». Η γυναίκα του ήταν δασκάλα, δεν ήθελε να το εγκαταλείψει, κατέληξε σε ψυχιατρείο. Συνολικά πόσα παιδιά σας αφήνουν τον χρόνο;

Γύρω στα 20 εδώ και πολύ λιγότερα στο Έλενα. Έχω μάθει ότι ακόμα και οι θυρωροί άλλων μαιευτηρίων της Αθήνας, όταν αντιληφθούν περίπτωση εγκατάλειψης, λένε «πηγαίνετε στο Αλεξάνδρα». Εγώ πιστεύω πάντως ότι κάνουμε κοινωνικό έργο. Το θέμα είναι να βοηθάς αυτούς που δεν έχουν χρήματα, αυτοί που έχουν θα βρουν τη λύση.

Πώς θα μπορούσαμε να διευκολύνουμε όλα αυτά τα παιδιά;

Πρέπει να αλλάξει ο νόμος της υιοθεσίας. Αγανακτούν τα ζευγάρια και πάνε και αγοράζουν παιδιά από τη Βουλγαρία. Πρέπει να πάψει η γραφειοκρατία. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει και τέσσερα χρόνια. Ποιος περιμένει; Και πρέπει να επιτραπεί και στους ξένους να υιοθετούν τα παιδιά που δεν τα επιλέγουν οι Έλληνες.

Υπάρχουν ξένοι που θεωρούν ότι κάνουν κοινωνικό έργο υιοθετώντας ένα παιδάκι με πρόβλημα υγείας.

Ανάδοχες οικογένειες έχετε;

Είμαστε πολύ πίσω και σ΄ αυτό.

Κάποτε είχε έρθει ένα διάσημος Αμερικανός νεογνολόγος και όταν είδε τα εγκαταλελειμμένα παιδιά μού είπε ότι στην Αμερική το αντίστοιχο πρόβλημα το έλυσαν σε μια νύχτα. Τα έδωσαν όλα σε ανάδοχες οικογένειες. Αυτά τα μωρά απασχολούν προσωπικό, μπλοκάρουν όλα τα τμήματα. Θα στοίχιζε λιγότερα στο κράτος αν ενίσχυε κάποιες οικογένειες οι οποίες και θα φρόντιζαν, έστω και για μικρό διάστημα, τα παιδιά αυτά. Το κυριότερο όμως είναι ότι τα παιδάκια θα μεγάλωναν σε ένα φυσιολογικό περιβάλλον και όχι μέσα σε ένα νοσοκομείο. Θα μου πείτε, το ελληνικό κράτος θα ενδιαφερθεί για την τύχη αυτών των παιδιών;

Πόσα χρόνια είστε εδώ;

Είμαι 40 χρόνια γιατρός. Είμαι 28 χρόνια διευθυντής σε νεογνολογικά τμήματα, 10 χρόνια στο Αλεξάνδρα και πριν στο Νοσοκομείο Παίδων.

Έχετε δική σας οικογένεια;

Έχω 2 κόρες μεγάλες. Αγαπώ πολύ τα παιδιά. Εδώ μέσα είμαι σαν πατέρας τους. Κάθε φορά που φεύγει ένα μωρό, κλαίμε. Κυρίως οι γυναίκες που τα μεγαλώνουν. Είχαμε μια σπουδάστρια που έκανε εδώ την πρακτική της και ανέλαβε αυτή και οι γονείς της να βαφτίσουν ένα μωρό.

Το βγάλαμε Αλέξανδρο.

«Κάθε χρόνο 20-25 γυναίκες αφήνουν εδώ τα παιδιά τους»

Είχα ακούσει κάποιες ιστορίες, αλλά πίστευα ότι ήταν οι υπερβολές των μανάδων μας. Κάποτε λέει έξω από τα μεγάλα νοσοκομεία αλλά και ορφανοτροφεία και μοναστήρια υπήρχαν βρεφοδόχοι όπου οι μητέρες άφηναν τα μωρά που δεν μπορούσαν να θρέψουν. Τα σκέπαζαν καλά, καμιά φορά έβαζαν ένα φυλακτό ή ένα σημείωμα και τα άφηναν νύχτα στις ειδικές αυτές εσοχές.

Και το ξημέρωμα οι νοσοκόμες μάζευαν τα μωρά όπως μαζεύουν στα χωριά τα αυγά. Όταν κάποια στιγμή είδα στο Μουσείο Μπενάκη τις φωτογραφίες από το «Λεύκωμα ζωής» της Βούλας Παπαϊωάννου, κατάλαβα ότι οι μανάδες μας δεν έλεγαν πάντα παραμύθια. Στην αίθουσα του Αλεξάνδρα οι πλαστικές μικρές κούνιες των βρεφών φέρουν το επώνυμο της μητέρας. Τρεις αλλοδαπές, επτά Ελληνίδες! Δύο από τα δέκα παιδιά αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα υγείας. Τα οκτώ δηλαδή είναι υγιέστατα.

Τέσσερα από αυτά «δέχονται» επισκέψεις. «Ίσως αυτά να τα πάρουν κάποια στιγμή». Νιώθω άβολα και σταματώ τις ερωτήσεις. Δύο κορίτσια, φοιτήτριες από τα ΤΕΙ, αγκαλιάζουν και ταΐζουν δύο από τα μωρά. Ένα άλλο, μεγαλύτερο και ανήσυχο είναι στα χέρια μιας έμπειρης νοσηλεύτριας. Η προϊσταμένη της κοινωνικής υπηρεσίας του Νοσοκομείου, κ. Μαριλένα Τζεβελέκα, προσπαθεί να μου λύσει κάποιες απορίες.

«Στο Αλεξάνδρα γεννούν κάθε χρόνο περίπου 300 ανύπαντρες γυναίκες. Στην πλειονότητά τους οι ανύπαντρες γυναίκες που θέλουν να γεννήσουν σε νοσοκομείο έρχονται εδώ επειδή ξέρουν ότι είναι ένα κέντρο προστασίας».

Ελληνίδες ή αλλοδαπές;
Περίπου 50%-50%. Οι περισσότερες είναι από το Λεκανοπέδιο.

Φτωχές κοπέλες;
Ναι, φτωχές. Απ΄ αυτές τις 300, οι περισσότερες τα παίρνουν τα παιδιά τους. Ευτυχώς. Αλλά έχουμε γύρω στις 20 με 25 κάθε χρόνο που αφήνουν τα παιδιά τους, για διάφορους λόγους. Οικογενειακούς, προσωπικούς, οικονομικούς ή για λόγους υγείας. Ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι 25-35 ετών.

Τα ανήλικα κορίτσια εδώ δεν γεννούν κι αυτά;

Είναι μία κατηγορία ξεχωριστή. Υπάρχει ειδικό τμήμα παιδικής και εφηβικής γυναικολογίας. Εκεί βλέπουν τις ανήλικες μητέρες και μας τις στέλνουν, γιατί συνήθως είναι ιδιαίτερα περιστατικά. Η εγκυμοσύνη είναι ή αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας... δύσκολα περιστατικά. Ευτυχώς είναι λίγα. Τρία με τέσσερα τον χρόνο. Οι ανύπαντρες μητέρες που αφήνουν τα παιδιά τους τι προβλήματα αντιμετωπίζουν;

Στην πλειονότητά τους αυτές οι γυναίκες έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, δηλαδή το 80% απ΄ αυτές έχουν τελειώσει το Δημοτικό, δεν έχουν πάει Γυμνάσιο. Στην πλειονότητά τους επίσης είναι άνεργες και τις συντηρεί ή ο σύντροφός τους ή η οικογένειά τους. Και υπάρχει και μια κατηγορία γυναικών- από τα πιο δύσκολα περιστατικά- που είναι οι τοξικοεξαρτημένες και τα ψυχιατρικά περιστατικά. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα υπάρχει ραγδαία αύξηση όσον αφορά τα περιστατικά αυτής της κατηγορίας.

Πώς αντιμετωπίζετε αυτές τις γυναίκες;

Τους προτείνουμε λύσεις και γι΄ αυτές και για τα παιδιά τους. Συνήθως δεν έχουν στήριξη ούτε από την οικογένεια ούτε από τον σύντροφο, οπότε αναλαμβάνουμε εμείς τη φροντίδα του μωρού. Και μετά προσπαθούμε να βοηθήσουμε και τις ίδιες. Να τις φέρουμε σε επαφή με τον ΟΚΑΝΑ ή με άλλους φορείς, όταν είναι χρήστες ουσιών. Αυτές που παίρνουν τα παιδιά τους, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, τις παρακολουθούμε συνεχώς. Τις επισκεπτόμαστε στα σπίτια τους, ειδικά όταν έχουμε κάποιες αμφιβολίες για το πώς θα τα πάνε με το παιδί, μιλάμε μαζί τους.

Γυναίκες ανύπαντρες που γεννούν και εξαφανίζονται υπάρχουν;

Πολύ λίγες. Συνήθως έρχονται και μας λένε «δεν μπορώ να κρατήσω το παιδί» και συνεργαζόμαστε μαζί τους για το τι θα γίνει. Οι περισσότερες συνεχίζουν και συνεργάζονται με τα ιδρύματα Μητέρα και ΠΙΚΠΑ όπου πηγαίνουν τα παιδιά. Και τελικά συναινούν για να υιοθετηθούν τα παιδιά.

πηγη: tanea.gr / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

Δημοσίευση: Ιουλίου 21, 2009