Άνεργοι, σπάστε τη σιωπή!

«Ξέρεις τι είναι να κλαις από θυμό κι από απελπισία; Να σου λένε, να σου λες, "σκέψου θετικά", κι εσύ να κάνεις τον ευγενικό ενώ είσαι τόσο εξαντλημένος μ’ αυτή τη μαλακίστικη καραμέλα; Τόσον καιρό την ακούς και την ξανακούς… Και πού ’στε; Για κηδειόχαρτα, κρεμάστε τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά μας.».

Το κείμενο υπογράφει η 28χρονη Ελφίρα. Είναι μία από τους εκατοντάδες άνεργους που έσπευσαν μέσα σε τρεις εβδομάδες να δώσουν υπόσταση στο «Ημερολόγιο ενός ανέργου», με τις προσωπικές τους ιστορίες. Ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα αυτού του μεγάλου κοινωνικού και διαδικτυακού πειράματος αλληλεγγύης, λες και το περίμεναν από καιρό. Αξιοποίησαν με τον πιο καίριο τρόπο το βήμα που δίνεται σε κάθε άνεργο και άνεργη για να καταγράψει το βίωμά του, το παράπονο ή την πρότασή του για το πώς μπορούν τα πράγματα ν’ αλλάξουν.

Παρά την επιτυχία που γνώρισε από την πρώτη στιγμή το Ημερολόγιο, δεν θέλω να πολυμιλάω γι’ αυτό. Πολύ πιο χρήσιμο μου φαίνεται ν’ ακούσουμε αδιαμεσολάβητη τη φωνή των ίδιων των ανέργων. Οι τίτλοι λένε από μόνοι τους τη μισή ιστορία: «Σακί άδειο ξανά». «Την Πέμπτη απολύθηκα». «Δεν είμαστε περιστέρια να ζούμε με ψίχουλα». «Κάνεις γιορτή την παραμικρή χαρά». «Άνεργη ετών 39!». «Μέρα με τη μέρα γίνομαι Ταλιμπάν». «Γι' αυτούς είμαστε αριθμοί». «Στέλνω και στέλνω βιογραφικά». «Από το μαιευτήριο, στο δρόμο». «Οι φίλοι εξαφανισμένοι...». «Ίσως δεν θα ’πρεπε να υπάρχω».

Τα υπόλοιπα τα λένε τα κείμενα:

«Έρχεται Πάσχα, καλοκαίρι, κι αναρωτιέμαι πώς θα με βρει το φθινόπωρο έχοντας φάει αυτά τα λίγα της αποζημίωσης λεφτά… Είναι αδύνατον να φανταστώ τον εαυτό μου και τη ζωή μου μετά από 5 μήνες στην ανεργία»

Eleana, 37 χρ.

«Δουλειά ζητάμε, και δεν είμαστε μέχρι 29 ετών, ούτε άτεκνες. Είμαστε πολλές εμείς οι άνεργες μητέρες και θα μπορούσαμε να είμαστε η μητέρα σου, κύριε/α εργοδότη...»

vicky, 35 χρ., Αττική

«Σκέφτομαι: Γιατί πρέπει να φτάσω στον πάτο του Καιάδα για να αναζητήσω το καλύτερο για μένα και για τον διπλανό μου; Γιατί πρέπει να είμαι σχεδόν δύο χρόνια άνεργος, να αισθάνομαι σαν τον πιο άχρηστο άνθρωπο στον πλανήτη για να ξαναρχίσω να σκέφτομαι;»

Παύλος Ανεστίδης, 42 χρ., Αττική

«24 είμαι. Στην κατάλληλη ηλικία να πεθάνουν τα όνειρα. Στην πιο ωραία ηλικία να ξεχάσεις το ποιος είσαι. Κάποιοι λένε φύγε για να σωθείς. Και ’γω, χωρίς να απαντήσω, απλά με ένα νεύμα σκέφτομαι: ΕΦΥΓΑΑΑΑΑΑΑ!!!»

Κώστας, 24, Θεσσαλονίκη

«Όμως θυμάμαι πάντα, μου δαγκώνει την καρδιά αυτή η μνήμη της απαξίωσης, της άρνησης, του φόβου ότι φταίω. Ότι δεν αξίζω μία. Και σου γράφω για να σου πω ότι δεν φταίω. Ούτε εσύ φταις. Δεν φταίμε. Και χρωστάμε να θυμόμαστε. Και να μοιραζόμαστε την οργή και την εμπειρία. Την αλληλεγγύη χρωστάμε πάντα»

Λαμπρινή Θωμά, Αττική

«Εγώ δεν είμαι άνεργος, είμαι κάτι χειρότερο. Είμαι ελεύθερος επαγγελματίας. Το μόνο καλύτερο που έχω από έναν άνεργο είναι ότι δεν με βρίσκουν τα παιδιά μου στο σπίτι κάθε μεσημέρι»

Armonistas, 47 χρ.

«Θυμάμαι σαν να είναι χθες το πρώτο βράδυ που γύρισα σπίτι. Είχαμε βάλει τα παιδιά για ύπνο. Ο μεγάλος επτά και o μικρός πέντε χρονών τότε. Περνώντας έξω από το δωμάτιό τους, τους άκουσα να ψιθυρίζουν στο σκοτάδι. "Ο μπαμπάς απολύθηκε", είπε ο μεγάλος. "Τι θα πει απολύθηκε;", ρώτησε ο μικρός. "Τον έδιωξαν από τη δουλειά". "Και τώρα τι θα κάνουμε; Πώς θα ψωνίζουμε; Τι θα τρώμε;", αναρωτήθηκε με φανερή αγωνία ο μικρός. "Μη σε νοιάζει, κοιμήσου τώρα...". Δεν ξαναμίλησαν... Έτρεξα έξω από το σπίτι να μην ακούσουν τον λυγμό μου...»

Anemos

Στα κείμενα των ανέργων υπάρχουν και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα – δυσοίωνα και ευοίωνα: Η επιστροφή στο πατρικό σπίτι, στο παιδικό δωμάτιο. Αφορά κυρίως γυναίκες 25, 28, αλλά και 30, και 35 ετών… Και η εμφατική αναγνώριση της πρωτοβουλίας. «Ευτυχώς που ανακάλυψα το Ημερολόγιο!».

Μερικοί αναρωτιούνται καλοπροαίρετα: Γιατί πρέπει να γίνει αυτή η καταγραφή; Γιατί να μην πούμε κάτι πιο θετικό και ελπιδοφόρο; Αφού αυτά τα ξέρουμε. Η απάντηση είναι πως όχι, δεν τα ξέρουμε στις πραγματικές τους διαστάσεις - ένα πέρασμα από το Ημερολόγιο ενός ανέργου είναι άκρως αποκαλυπτικό. Και υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι γι’ αυτό. Σαν κοινωνία απωθούμε το πρόβλημα όσο κι αν μεγαλώνει, το σπρώχνουμε κάτω από το χαλί. Τα mainstream ΜΜΕ θεωρούν αυτές τις εικόνες αντιεμπορικές και αντιτουριστικές και τις εξοβελίζουν, αν υποθέσουμε ότι υποπίπτουν καν στην αντίληψή τους. Το πολιτικό σύστημα τις αποκρούει, γιατί διαψεύδουν τη ρητορεία της ανάπτυξης και της σωτηρίας της πατρίδας. Ακόμα και η Αριστερά, φύσει και θέσει σύμμαχος των ανέργων, δυσκολεύεται να συλλάβει στα ραντάρ της το πρόβλημα στο σύνολό του και να το ιεραρχήσει πρώτο. Φταίει επίσης και η αυτοπεριθωριοποίηση των ανέργων και τα ενοχικά τους σύνδρομα – αυτό δηλαδή ακριβώς που πρέπει να σπάσει και να αντιστραφεί.

Από την άλλη, και μέσα στις σελίδες του Ημερολογίου περνάει σιγά-σιγά και ωριμάζει η απαίτηση να γίνουν κι άλλα βήματα, σε θετική κατεύθυνση, πέρα από την έκφραση των καταπιεσμένων βιωμάτων. 

«Σαν άνεργη που είμαι, έκανα τη βόλτα μου στο site σας. Αυτό που εισέπραξα είναι ότι υπάρχει πολύς πόνος, απαισιοδοξία και μαύρη απελπισία. Όλ’ αυτά μαζί λειτουργούν σαν ντόμινο. Μην αφήσετε να συμβεί αυτό! Μπορείτε να καλλιεργήσετε ΚΑΙ την ελπίδα μέσα από τις σελίδες σας»

Ευφημία Γανιάρη

Κι ακόμα, διατυπώνονται ενδιαφέρουσες και εποικοδομητικές προτάσεις, όπως αυτή που κατέθεσε ένας 40χρονος άνεργος:

«Να δημιουργηθεί ξεχωριστή ενότητα, κάτι σαν κοινότητα, όπου θα μπορούμε όλοι να καταγράφουμε τι μπορούμε να προσφέρουμε ο ένας στον άλλο από αγαθά ή υπηρεσίες. Υπάρχουν αρκετές τέτοιες προσπάθειες στο διαδίκτυο, αλλά κατά τη γνώμη μου δεν είναι επαρκείς, για τον απλούστατο λόγο ότι λειτουργούν περισσότερο ως ανταλλακτήρια αντικειμένων. Αυτό που ενδιαφέρει τον άνεργο κατά κύριο λόγο είναι η τροφή, και όχι ένα cd ή ένα βιβλίο. Και μπορούν να την αποκτήσουν με τις γνώσεις τους, και όχι στις ουρές των συσσιτίων»

Φυσικά έχουν δίκιο. Όλ’ αυτά αφορούν τα επόμενα βήματα του Ημερολογίου, τα οποία ελπίζουμε ότι θα ξεδιπλωθούν ένα-ένα, τους μήνες που έρχονται.

*Ο Χριστόφορος Κάσδαγλης είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του «Ανώνυμοι χρεοκοπημένοι», από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Δημοσίευση: Απριλίου 30, 2013