Από τι πέθανε ο Μέγας Αλέξανδρος;

Ενα εξαιρετικά τοξικό βακτήριο από τα ύδατα της Στυγός, ενός από τους ποταµούς που κατά την ελληνική µυθολογία οδηγούσαν στον Κάτω Κόσµο, µπορεί να κρύβεται πίσω από τον πρόωρο θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σύµφωνα µε οµάδα επιστηµόνων.

Οι ερευνητές θα παρουσιάσουν τη µελέτη τους την επόµενη εβδοµάδα στο διεθνές συνέδριο τοξικολογίας που θα φιλοξενήσει φέτος η Βαρκελώνη και κατέληξαν σε αυτό το συµπέρασµα ρίχνοντας το φως της σύγχρονης γεωλογίας και τοξικολογίας σε πληροφορίες που προέρχονται από την αρχαία γραµµατεία.

Αρχαίες πηγές

Όπως επισηµαίνουν, τόσο ο Ησίοδος όσο και ο Παυσανίας αναφέρουν στα κείµενά τους ότι τα ύδατα της Στυγός ήταν δηλητηριώδη. Σύµφωνα µε τη µυθολογία, οι θεοί έδιναν όρκους στη Στύγα και εάν τους παραβίαζαν έπιναν από αυτά τα ύδατά της ως τιµωρία.

Ο Ησίοδος γράφει ότι όποιος έπινε από τα νερά του ποταµού δεν µπορούσε να κινηθεί, να αναπνεύσει και να µιλήσει για έναν χρόνο. Παρόµοια συµπτώµατα είχε εµφανίσει και ο Μέγας Αλέξανδρος. Αρχικά παρουσίασε υψηλό πυρετό και κοιλιακό άλγος και µπορούσε να κινήσει µόνο τα µάτια του και τα χέρια του πριν πέσει τελικά σε κώµα.

Η εκδοχή της δηλητηρίασης

Η υπόθεση της δηλητηρίασης είχε απορριφθεί από πολλούς επιστήµονες καθώς την εποχή του Αλεξάνδρου υπήρχαν ελάχιστα δηλητήρια που προκαλούσαν υψηλό πυρετό. Δεδοµένου, όµως, ότι τα συµπτώµατα που παρουσίασε µοιάζουν µε αυτά που, σύµφωνα µε τη µυθολογία, εµφάνιζαν και οι θεοί όταν έπιναν από τα ύδατα της Στυγός, η δρ Αντριαν Μέιγιορ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήµιο του Στάνφορντ, θεωρεί ότι η υπόθεση της δηλητηρίασης από ένα φυσικό δηλητήριο είναι απολύτως βάσιµη.

Μία διαφορετική προσέγγιση του θανάτου του Αλεξάνδρου

Με αφορμή την πολυσυζητημένη ταινία του Ολιβερ Στόουν το 2004, ο κ. Νίκος A. Παπανικολάου ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, είχε δημοσιεύσει στην εφημερίδα "Το Βήμα" ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τον μυστηριώδη θάνατο του μεγάλου σταρτηλάτη. Εγραφε τότε:

"Ο Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα στις 10 Ιουλίου του 323 π.X. και όχι στα τέλη Μαΐου του ίδιου έτους, όπως αναγράφεται. Αμερικανοί επιστήμονες που ασχολήθηκαν με τον θάνατό του διεξοδικά αναφέρουν πως οφειλόταν σε αλκοολική ηπατοπάθεια, δηλητηρίαση με αρσενικό ή στρυχνίνη, ηπατίτιδα, περιτονίτιδα, σαλμονέλωση, τραυματισμό και φλεγμονή.

Ο Δημήτρης Τσουτσούλης, Senior registrar του Νοσοκομείου Hammersmith του Λονδίνου, σε άρθρο του στο «Βήμα» της 25ης Οκτωβρίου 1998, αποδίδει τον θάνατο πιθανότατα σε τυφοειδή πυρετό, σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ οι οποίοι διατύπωσαν τις απόψεις τους σε τεύχος της επιθεώρησης «New England Journal Medicin» στις 11 Ιουνίου 1998.

Τα περί δηλητηρίασης με στρυχνίνη, που στην εποχή του ήταν άγνωστη, από τη γυναίκα του, τη Ρωξάννη, επειδή είχε σεξουαλικές σχέσεις τάχα με τον Ηφαιστίωνα, ανήκουν στον χώρο της φαντασίας. H αλήθεια είναι ότι μικρός δεν έδειχνε την προτίμησή του σε γυναίκες, γι' αυτό η μητέρα του Ολυμπιάδα του πήγε τη 17χρονη Καλλίξεινα, στις περιπτύξεις της οποίας έμεινε απαθής. Αλλά στους πολέμους του είχε συντροφιά την εταίρα Θαΐδα, μαζί με την οποία έβαλε φωτιά στα ανάκτορα της Περσίας για να εκδικηθεί τον Ξέρξη που έκαψε την Ακρόπολη.

Επίσης από την αρχαιότητα ακόμη υποστηρίχθηκε η άποψη ότι ο Αλέξανδρος δηλητηριάστηκε είτε από τον Μήδιο είτε από τον γιο του Αντίπατρου, τον Ιόλα, ο οποίος ήταν αρχιοινοχόος του. Ακόμη, ότι σε αυτή τη συνωμοσία έλαβε μέρος και ο Αντίπατρος και πως το δηλητήριο το έστειλε ο Αριστοτέλης, ο δάσκαλός του, επειδή φοβήθηκε για τον εαυτό του μετά την εκτέλεση του Καλλισθένη, που ήταν μαθητής του".

Το χρονικό του θανατου του.

Αμέσως μετά ο κ. Παπανικολάου, παραθέτει τα στοιχεία της δικής του έρευνας: "Από προσωπική έρευνα και με την πολύτιμη συμβολή του αείμνηστου καθηγητή της Χειρουργικής Χαράλαμπου Σμπαρούνη επάνω στα συμπτώματα της πάθησης που προκάλεσε τον θάνατο του Αλέξανδρου οδηγηθήκαμε στην πιθανότερη αιτία που τον προκάλεσε. Ξέρουμε ότι αυτά κράτησαν 14 ημέρες γιατί ο θάνατός του δεν ήταν αιφνίδιος. Ας τα παρακολουθήσουμε.

Την πρώτη ημέρα, 31 Μαΐου (15 Δαισίου) 323 π.X., ύστερα από βαρύ φαγητό και οινοποσία, αισθάνθηκε έντονο πόνο στην κοιλιά και στον θώρακα, που τον ακολούθησε εμετός, ρίγος και πυρετός. 

Τη δεύτερη ημέρα αισθάνθηκε εξάντληση, που δεν τον δυσκόλεψε το βράδυ να φάει και να πιει ώσπου να μεθύσει. Ο πόνος στην κοιλιά συνεχίστηκε με αντανάκλαση στον ώμο. Ο πυρετός και το ρίγος εξακολούθησαν. 

Την τρίτη ημέρα ο πυρετός παρέμεινε υψηλός και συνοδεύτηκε από ιδρώτα, ρίγος και σωματική κατάπτωση. Την τέταρτη, πέμπτη, έκτη και έβδομη ημέρα η κατάσταση επιδεινώθηκε και, άρρωστος, δεν είχε καλή επικοινωνία. Την όγδοη έφτασε σε προκωματώδη κατάσταση που κράτησε ως τη δωδεκάτη ημέρα. Παρ' όλα αυτά όρισε διάδοχός του να είναι ο «κράτιστος».

Τη δέκατη τρίτη ημέρα η αναπνοή του δυσχεραίνεται και η όψη του παίρνει το χαρακτηριστικό περιτονιδικό προσωπείο, το «ιπποκράτειο προσωπείο», όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην Ιατρική, γιατί πρώτος το περιέγραψε ο πατέρας της Ιατρικής. Τη δέκατη τέταρτη ημέρα, 13 Ιουνίου, πέθανε."

Η πιθανότητα της χολολιθίασης

H συμπτωματολογία της πάθησης του βασιλιά της Μακεδονίας, με τα σημερινά δεδομένα της ιατρικής επιστήμης, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πέθανε από χολολιθίαση, η οποία του προκαλούσε συχνές κρίσεις.

"Είναι γνωστό ότι η χολολιθίαση οδηγεί σε οξεία πυώδη ή σηπτική χολοκυστίτιδα και χολαγγειίτιδα και σε οξεία νεκρωτική ή σηπτική παγκρεατίτιδα. Ετσι γίνεται φανερό ότι αυτή πρέπει να οδήγησε στον θάνατο τον Μέγα Αλέξανδρο γιατί της αρρώστιας προηγήθηκε βαρύ γεύμα και κατάχρηση οινοπνεύματος και γιατί η εξέλιξή της είχε την τυπική εικόνα της οξείας παγκρεατίτιδας, δηλαδή διαξιφιστικό πόνο στην κοιλιά με αντανάκλαση στον θώρακα, συνοδευόμενο από εμετό, από ρίγος και πυρετό, κολλώδεις ιδρώτες, ωχρότητα, συγχυτική κατάσταση, παραλήρημα και «ιπποκράτειο προσωπείο». Στη ληξιαρχική πράξη θανάτου θα μπορούσαμε σήμερα να αναφέρουμε ως αιτία: οξεία παγκρεατίτιδα", καταλήγει ο καθηγητής.

Δημοσίευση: Απριλίου 25, 2013