Γνωρίζοντας την αγάπη - Η επιλογή του «τέλειου συντρόφου»

Η επιλογή του «τέλειου συντρόφου»

της Martie G. Haselton

Η κυρία Μάρτι Τζ. Χέιζελτον εργάζεται στο Κέντρο Συμπεριφοράς, Εξέλιξης και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες.

Όλοι ψάχνουμε τον ένα και μοναδικό σύντροφο της ζωής μας. Ενίοτε τον βρίσκουμε. Συχνά αυτό διαρκεί ώσπου να βρούμε τον επόμενο... Ποια είναι τα βιολογικά και εξελικτικά κίνητρα που μάς ωθούν στην αέναη αυτή αναζήτηση και ποια τα τρυκ για μια επιτυχημένη επιλογή;

* * *

Η επιλογή συντρόφου είναι ίσως η πιο κρίσιμη απόφαση της ζωής μας. Τεράστιες ποσότητες της ενέργειας και του χρόνου μας επενδύονται στην ανεύρεση ενός ξεχωριστού για εμάς ανθρώπου Η όρεξή μας για μόνιμη σχέση τροφοδοτεί μια βιομηχανία αρκετών δισεκατομμυρίων αποτελούμενη από γραφεία συνοικεσίων, αγγελίες για μοναχικούς ανθρώπους και υπηρεσίες γνωριμιών. Και όμως αρκετές φορές δεν είμαστε ικανοποιημένοι. Έρευνα του 2005 στην οποία συμμετείχαν 900 άνθρωποι που είχαν χρησιμοποιήσει διαδικτυακές υπηρεσίες γνωριμιών έδειξε ότι τα τρία τέταρτα εξ αυτών δεν είχαν βρει αυτό που έψαχναν. Φαίνεται σα ακόμη γνωρίζουμε ελάχιστα σχετικά με το ποιοι άνθρωποι μας ταιριάζουν.

Ως επιστήμονας που μελετάει την ανθρώπινη συμπεριφορά, δεν εκπλήσσομαι από τη μυστηριώδη φύση του τρόπου με τον οποίο επιλέγουμε τους συντρόφους μας αστή η επιλογή είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και έχουμε επίγνωση απλώς ενός μέρους της. Το μεγαλύτερο κομμάτι είτε είναι εγγενώς απρόβλεπτο είτε λειτουργεί μακριά από τη συνείδηση μας, οδηγώντας μας στο συμπέρασμα ότι ο έρωτας πηγάζει από μια «άφατη» χημεία.

Ας ξεκινήσουμε με το συνειδητό κομμάτι. Υπάρχουν κάποια πράγματα που όλοι βρίσκουμε ελκυστικά. Οι άνδρες συνήθως επιθυμούν γυναίκες με χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν νεότητα και γονιμότητα, όπως χαμηλή αναλογία μέσης - γοφών, σαρκώδη χείλη και απαλή φυσιογνωμία. Πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι οι γυναίκες προτιμούν την έντονα αρρενωπή ομορφιά στους άνδρες: σφικτό σώμα, μεγάλη πλάτη, καθαρό δέρμα και ξεκάθαρα, αρρενωπά χαρακτηριστικά του προσώπου· όλα αυτά υποδεικνύουν σθεναρή σεξουαλική ικανότητα και καλά γονίδια. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι γυναίκες έλκονται από άνδρες που είτε φαίνονται πλούσιοι είτε φαίνεται να έχουν την ικανότητα να γίνουν πλούσιοι, όπως ακόμη ότι και τα δύο φύλα δίνουν ιδιαίτερα μεγάλη σημασία στην ευφυΐα ενός συντρόφου. Η προτίμηση για αυτά τα γνωρίσματα - ομορφιά, μυαλό και πλούτος - είναι σχεδόν καθολική. Οι Τζορτζ Κλούνεϊ και Αντζελίνα Τζολί του κόσμου είναι σύμβολα του σεξ εξαιτίας προβλέψιμων βιολογικών αιτίων.

Δεν ερωτευόμαστε όλοι βέβαια «υπερσυντρόφους» όπως οι παραπάνω. Ενας μέσος άνθρωπος που κάνει κάτι τέτοιο σύντομα θα βρεθεί μπροστά σε αδιέξοδο κατά πάσαν πιθανότητα, καθώς οι «υπερσύντροφοι» είναι προσιτοί μόνο σε πολύ λίγους ανθρώπους. Αυτό είναι μάλλον ένα μέρος του λόγου για τον οποίον ερωτευόμαστε: για να δεθούμε με Κάποιον άνθρωπο ώστε να φέρουμε μαζί παιδιά στον κόσμο, αλλά και για να βοηθηθούμε στην επιλογή, καθώς δεν θα χάνουμε χρόνο και ενέργεια κυνηγώντας το ανέφικτο. Οι άνθρωποι συνήθως ερωτεύονται άλλους ανθρώπους που έχουν περίπου την ίδια «βαθμολογία» με αυτούς στην ελκυστικότητα, στην ευφυΐα και στο κύρος.

Έλξη και ιστοσυμβατότητα

Πέρα από την εξωτερική εμφάνιση, τι συμβαίνει με τους λιγότερο προφανείς μηχανισμούς της έλξης; Συναρπαστικά ευρήματα από τον τομέα της γενετικής έχουν δείξει ότι καθένας από εμάς συνήθως ερωτεύεται ανθρώπους που έχουν ένα συγκεκριμένο σετ γονιδίων, τα λεγόμενα γονίδια της ιστοσυμβατότητας ( Major Histocompatibility Complex - MHC ), τα οποία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ικανότητα μας να καταπολεμούμε τα παθογόνα. Τα ζευγάρια που έχουν ανόμοια γονίδια ιστοσυμβατότητας φέρνουν στον κόσμο πιο υγιή μωρά, με πιο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα.

Και οι έρευνες δείχνουν ότι συνήθως επιλέγουμε ανθρώπους με τους οποίους ταιριάζουμε ακριβώς σε αυτό το χαρακτηριστικό. Πώς βρίσκουν οι άνθρωποι με διαφορετικό MHC ο ένας τον άλλον; Αυτό δεν είναι πλήρως κατανοητό ακόμη, αλλά γνωρίζουμε ότι η οσμή είναι σημαντικό χαρακτηριστικό. Φαίνεται ότι κυριολεκτικά ξετρυπώνουμε τους συντρόφους μας μέσω της μυρωδιάς τους. Σε έρευνες όπου οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να βαθμολογήσουν τη μυρωδιά ρούχων, μεγαλύτερη βαθμολογία είχαν τα ρούχα ανθρώπων με διαφορετικό MHC. Αυτός μάλλον είναι ο ρόλος της σεξουαλικής «χημείας».

Το μήνυμα που βγαίνει είναι ότι πρέπει να εμπιστευόμαστε το ένστικτο μας - μόνο που υπάρχει μια σημαντική εξαίρεση. Για τις γυναίκες που λαμβάνουν ορμονικά αντισυλληπτικά ισχύει το αντίθετο: προτιμούν ανθρώπους με γονίδια ιστοουμβατότητας παρόμοια με τα δικά τους. Έτσι οι γυναίκες που παίρνουν το χάπι βρίσκονται σε κίνδυνο να επιλέξουν σύντροφο που δεν είναι ταιριαστός γενετικά με τις ίδιες. (Φαίνεται ότι είναι καλύτερα πρώτα να τους μυρίζεις και μετά να παίρνεις το χάπι...) Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η χημική έλξη μπορεί να βασίζεται στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περίπτωσης.

Ιδού ακόμη ένα παράδειγμα: η έλξη διακυμαίνεται μαζί με τον καταμήνιο κύκλο. Οι άνδρες θεωρούν την οσμή των γυναικών πιο ελκυστική όταν οι τελευταίες πλησιάζουν στην ωορρηξία, ενώ στις έρευνες που έχουμε διεξαγάγει στο UCLA έχουμε ανακαλύψει ότι οι άνδρες είναι πιο τρυφεροί προς τις συντρόφους τους την ίδια περίοδο. Οι προτιμήσεις των γυναικών για συγκεκριμένες ανδρικές οσμές και τα άλλα Χαρακτηριστικά των αρσενικών αλλάζουν επίσης κατά τη διάρκεια του κύκλου. Κοντά στην ωορρηξία προτιμούν τα πιο αρρενωπά χαρακτηριστικά. Στις υπόλοιπες φάσεις του κύκλου προτιμούν λιγότερο τη σεξουαλικότητα και περισσότερο τη σταθερότητα. Όλα αυτά υποδεικνύουν ότι η αγάπη μπορεί να είναι κάπως τυχαία, ειδικά για τις γυναίκες.

Σεξ και αγάπη

Το σεξ είναι ένας ακόμη παράγοντας που μπορεί να περιπλέξει περαιτέρω τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε έναν πιθανό σύντροφο. Μετά το σεξ ο εγκέφαλος απελευθερώνει οξυτοκίνη, η οποία προκαλεί αυτό το ζεστό, ευχάριστο συναίσθημα αγάπης και τη δημιουργία των κοινωνικών δεσμών που διευκολύνουν τη συνεργασία στην ανατροφή των παιδιών. Προσοχή: το σεξ από καπρίτσιο μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα αγάπης προς έναν άνθρωπο εντελώς λανθασμένο για εσάς. Το σεξ δεν είναι βέβαια αγάπη. Για τους επιστήμονες η αγάπη είναι ένα αίνιγμα: ακριβώς ειπείν, η σεξουαλική επιθυμία φροντίζει την αναπαραγωγή, οπότε ποιος θα μπορούσε άραγε να είναι ο ρόλος της αγάπης, ειδικά αφού μας κάνει να πιστεύουμε ότι έχουμε βρει τη μοναδική «αδελφή ψυχή» μας σε έναν κόσμο γεμάτο από δισεκατομμύρια εναλλακτικές; Σε τι βοηθούσε τους προγόνους μας αυτή η συμπεριφορά; Μια πιθανότητα είναι ότι τα συναισθήματα αγάπης λειτουργούν ως «χαλινάρι» που τερματίζει την αναζήτηση μας για σύντροφο, έστω και προσωρινά, ώστε να αφοσιωνώμαστε σε έναν άνθρωπο και να προχωρήσουμε στα επόμενα στάδια του ζευγαρώματος.

Τα μαθηματικά στον έρωτα

Το ερώτημα όμως παραμένει: αν ο δρόμος που οδηγεί στην αγάπη έχει τόσο πολλές διακλαδώσεις, πώς αποφασίζουμε να επιλέξουμε έναν συγκεκριμένο σύντροφο; Φαίνεται ότι το πρόβλημα της επιλογής υπ' αυτές τις συνθήκες αβεβαιότητας μπορεί να περιγραφεί και να λυθεί με τη γλώσσα των μαθηματικών. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι Πίτερ Τοντ του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα και Τζέφρεϊ Μίλερ του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού χρησιμοποίησαν ένα πρόγραμμα προσομοίωσης για να εξακριβώσουν ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος επιλογής ανάμεσα σε διαφορετικά ταίρια.

Ανακάλυψαν ότι ο βέλτιστος αριθμός ανθρώπων που πρέπει να εξετάσεις προτού επιλέξεις σύντροφο είναι μόλις το 9% των περιπτώσεων. Αυτό σημαίνει ότι αν πάτε σε ένα πάρτι όπου υπάρχουν 100 πιθανοί σύντροφοι, είναι καλύτερα να «μελετήσετε» μόνο τους πρώτους εννέα που θα συναντήσετε τυχαία και μετά να επιλέξετε. Αν ασχοληθείτε με λιγότερους, δεν θα έχετε επαρκείς πληροφορίες για να κάνετε μια σωστή επιλογή- αν εξετάσετε περισσότερους, είναι πιο πιθανό να προσπεράσετε τον καλύτερο από τους πιθανούς συντρόφους. Είναι αναμφισβήτητο ότι αυτά τα ερευνητικά μοντέλα υποτιμούν την πολυπλοκότητα της αληθινής επιλογής ενός συντρόφου, ωστόσο υπογραμμίζουν μια θεμελιώδη αλήθεια: μην ψάχνετε επ' αόριστον για σύντροφο· μπορεί να χάσετε όλες τις καλές περιπτώσεις ή να ξεμείνετε από χρόνο.

Τελικά οι λόγοι για τους οποίους ερωτευόμαστε συγκεκριμένους ανθρώπους είναι πολύπλοκοι. Πολλές φορές τους συνειδητοποιούμε, άλλες βιώνουμε μόνο εμμέσως τα αποτελέσματα τους. Η τύχη μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, ειδικό αν συναντήσουμε κάποιον λίγο καιρό αφότου έχουμε «διορθώσει» τις βλέψεις μας ή σε κάποια συγκεκριμένη φάση του εμμη-νορροϊκού κύκλου. Τελικά μπορεί κάπου στον κόσμο να υπάρχει κάποιος μοναδικός άνθρωπος για εμάς - σίγουρα όμως δεν θα είναι ο μόνος.

* * *

Έξι τρόποι για να τον/την κατακτήσετε

Αφήστε το σώμα σας να μιλήσει

Όλο και περισσότεροι ψάχνουν να βρουν το ταίρι τους συζητώντας στο Διαδίκτυο, η αλήθεια όμως είναι ότι το σώμα μας ξέρει να λέει πολύ περισσότερα προτού καν ανοίξουμε το στόμα μας. Οι μελέτες υποστηρίζουν οπόταν συναντάμε έναν ξένο, η εντύπωση που αυτός σχηματίζει για εμάς βασίζεται κατά 55% στην εμφάνιση και τη γλώσσα του σώματος μας, κατά 38% στον τρόπο ομιλίας μας και κατά μόλις 7% σε αυτά που πραγματικά λέμε.

Τι μαθαίνουμε λοιπόν από τους ειδικούς; Υπάρχει μια σειρά ενεργειών που δίνουν στον άλλο το σήμα «μου αρέσεις». Η ανοιχτή στάση του σώματος (όχι σταυρωμένα χέρια) και η μίμηση της στάσης του άλλου βοηθούν στη δημιουργία ενός αισθήματος «συγγένειας». Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αναλαμβάνονται ότι ο άλλος υιοθετεί την ίδια στάση, αξιολογούν όμως ευνοϊκότερα όποιον κάνει κάτι τέτοιο. Αποδίδει επίσης να υιοθετεί κανείς στάσεις που τονίζουν την αρρενωπότητα ή τη θηλυκότητα του, όπως το να βάζει τα χέρια στις τσέπες με τους αγκώνες προς τα έξω, προτείνοντας το στήθος.

Μπορείτε τέλος να επιδοθείτε σε έναν «χορό χειρονομιών», συγχρονίζοντας τις εκφράσεις, τις χειρονομίες και τις κινήσεις σας με αυτές του αντικειμένου του πόθου σας: να πίνετε, ας πούμε, ταυτοχρόνως μια γουλιά από το ποτό σας.

Μοιραστείτε ένα αστείο

Μια εμπειρία που προκαλείτο γέλιο δημιουργεί αισθήματα εγγύτητας μεταξύ ξένων. Ένα κλασικό παράδειγμα αποτελεί το πείραμα των αμερικανών ψυχολόγων Άρθουρ Αρόν και Μπάρμπαρα Φρέιλι, στο οποί οέβαλαν ξένους να συνεργαστούν σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες - όπως το να μάθουν τα βήματα ενός χορού-ενώ ο ένας παρτενέρ είχε δεμένα τα μάπα και ο άλλος ένα καλαμάκι στο στόμα που τον εμποδίζει να μιλήσει. Ακούγεται χαζό, όμως το γέλιο και ο έρωτος πραγματικά συνδυάστηκαν. Εμείς πάντως επισημαίνουμε ότι η προσέγγιση με τα δεμένα μάπα και το καλαμάκι είναι καλύτερο να περιοριστεί μόνο στο εργαστήριο.

Νιώστε μαζί τον φόβο

Ένα δραματικό σκηνικό μπορεί να φέρει τον έρωτα στη ζωή σας. Όταν δύο ξένοι γνωρίζονται υπό συνθήκες που προκαλούν ένταση και έξαψη, οι πιθανότητες να αισθανθούν ερωτικά συναισθήματα ο ένας για τον άλλο είναι αυξημένες.

Αυτό γιατί το άγχος, η έξαψη και η έλξη συνδέονται στενά μεταξύ τους. Στη «μελέτη της τρεμάμενης γέφυρας» που έκαναν στη δεκαετία του 1970 οι ψυχολόγοι Αρθουρ Αρον και Ντον Ντάτον, οι άνδρες που συνάντησαν μια γυναίκα σε μια Ψηλή, ετοιμόρροπη γέφυρα θεώρησαν τη συνάντηση περισσότερο σέξι και ρομαντική από ό,τι εκείνοι που τη συνάντησαν σε μια χαμηλή, σταθερή γέφυρα. Μια επίσκεψη στο λούνα παρκ μπορεί επίσης να κάνει θαύματα. Οι άνθρωποι που μόλις έβγαιναν από το τρενάκι έβρισκαν πιο γοητευτικές τις φωτογραφίες ανθρώπων του αντίθετου φύλου από ό,τι εκείνοι που περίμεναν να μπουν. Επίσης τα ζευγάρια είναι πιο ερωτικά μεταξύ τους αν έχουν μόλις δει ένα θρίλερ γεμάτο σασπένς από ό,τι μια πιο ήρεμη ταινία. Γιατί; Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς. Μια εξήγηση είναι ότι ίσως η έκκριση της αδρεναλίνης από τον κίνδυνο διοχετεύεται κατά λάθος στη συγκίνηση από την έλξη. Προσοχή όμως, υπάρχει και η άλλη όψη: ενώ κάποιος γοητευτικός φαίνεται ακόμη γοητευτικότερος υπό συνθήκες έντασης, κάποιος τον οποίο θεωρούμε απωθητικό γίνεται ακόμη απωθητικότερος.

Βρείτε το σωστό σάουντρακ

Ψυχολόγοι του κολεγίου Νορθ Άνταμς της Μασαχουσέτης απέδειξαν αυτό που είχε υποστηρίξει ο Σαίξπηρ - ότι η μουσική είναι η τροφή του έρωτα.

Γυναίκες οι οποίες αξιολόγησαν φωτογραφίες ανδρών τους έβρισκαν πιο γοητευτικούς όταν άκουγαν μουσική σοφτ ροκ από ότι όταν άκουγαν πρωτοποριακή τζαζ ή όταν δεν άκουγαν καθόλου μουσική.

Χρησιμοποιήστε ερωτικά φίλτρα

Μπορείτε να παρακάμψετε όλες τις επίπονες διαδικασίες για τη δημιουργία μιας σχέσης, επενδύοντας μόνο και μόνο σε τεχνητά μέσα; Οι άνθρωποι προσπαθούν να απαντήσουν αυτό το ερώτημα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ένα ρινικό σπρέι, το οποίο περιέχει τους άλλους να σάς εμπιστευτούν- κάτι το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο σε μια σχέση - δεν υπάρχουν όμως ως τώρα στοιχεία που να δείχνουν ότι μπορεί να τους κάνει να σάς ερωτευτούν. Επίσης-αν και αυτό δεν σας το συνιστούμε - μελέτες σε τρωκτικά δείχνουν ότι η έγχυση της ορμόνης βασοπρεσίνης στον εγκέφαλο κάνει τα αρσενικά να αναπτύσσουν πολύ πιο έντονους δεσμούς με τα θηλυκά. Ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη ή οι αμφεταμίνες μπορούν να μιμηθούν την ευφορία που προκαλεί ο έρωτας, ανεβάζοντας τα επίπεδα της ντοπαμίνης, τα επίπεδα όμως του συγκεκριμένου νευρομεταδότη μπορούν να αυξηθούν με καθ' όλα νόμιμο και ακίνδυνο τρόπο, όπως με τη σωματική άσκηση. Ένας άλλος νευρομεταδότης, η φενυλεθυλαμίνη (PEA) αποκαλείται το «μόριο του έρωτα» επειδή προκαλεί διέγερση και αυξημένη αντίληψη των αισθήσεων. Η PEA υπάρχει στη σοκολάτα και συνδέεται επίσης με το αίσθημα ευεξίας που προσφέρει η άσκηση. Τελικά, ένα καλό τζόγκινγκ μπορεί να είναι πολύ πιο ενισχυτικό για τον έρωτα από όλα τα φίλτρα και τις φαρμακευτικές ουσίες.

Κοιτάξτε τον στα μάτια

Όλοι ξέρουν ότι η επαφή των βλεμμάτων είναι μια συναισθηματικό φορτισμένη ενέργεια. Τώρα οι ψυχολόγοι αποδεικνύουν πόσο ισχυρή μπορεί να είναι. Ζήτησαν από ζευγάρια αγνώστων να κοιταχτούν στα μάτια. Το γεγονός ότι τα αισθήματα οικειότητας και έλξης μεταξύ τους εκτινάχθηκαν στα ύψη σε σχέση με εκείνους οι οποίοι κοίταζαν, ας πούμε, ο ένας τα χέρια του άλλου ίσως δεν προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη. Το εκπληκτικό ωστόσο ήταν ότι ένα από τα ζευγάρια που συμμετείχαν στο συγκεκριμένο πείραμα κατέληξε στον γάμο.

Οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να εξιχνιάζουν τον μηχανισμό: όταν συναντάμε το βλέμμα ενός άλλου ανθρώπου διεγείρονται περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες συνδέονται με τις ανταμοιβές. Το να κοιτάζετε κάποιον στα μάτια μπορεί λοιπόν να κάνει θαύματα, αρκεί το αντικείμενο του πόθου σας να το ανταποδίδει.

Σημείωση: Το «χάπι» εκτός από λύτρωση για τις γυναίκες, είναι και παγίδα. Μπερδεύει το ορμονικό σύστημα ανίχνευσης του τέλειου συντρόφου και οδηγείς λανθασμένες επιλογές

Μπορεί ν' αντέξει η αγάπη στο χρόνο;

Είστε τρελά ερωτευμένοι με τον σύντροφό σας, αλλά θα αντέξει η σχέση σας στη δοκιμασία του χρόνου; Ο ψυχολόγος Τζον Γκότμαν, διευθυντής του μη κερδοσκοπικού Ινστιτούτου Έρευνας των Σχέσεων στην Ουάσιγκτον, έχει μελετήσει τις μακροχρόνιες σχέσεις περισσότερο από 20 χρόνια και μοιράζεται κάποιες από τις ανακαλύψεις του σχετικά με τα συστατικά της μακροπρόθεσμης επιτυχίας, απομυθοποιώντας στην πορεία μεγάλο μέρος της αίγλης της ρομαντικής αγάπης

Της Alison George 

- Μπορούν τα πράγματα που μάς κάνουν να ερωτευτούμε κάποιον άνθρωπο να μας βοηθήσουν να προβλέψουμε αν θα έχουμε μια επιτυχημένη μακροχρόνια σχέση;

Απ' ό,τι ξέρω δεν μπορούν να βοηθήσουν σε καμία πρόγνωση.

- Τότε ποιος είναι ο ρόλος τους;

Η έλξη είναι ένας εξελικτικός μηχανισμός για την επιλογή συντρόφου, ώστε να μεγιστοποιηθεί η γενετική βιοποικιλομορφία και να εξασφαλισθεί η επιβίωση του είδους. Ωστόσο τα προξενιά είναι εξίσου σταθερά (αρκετές φορές ακόμη και πιο σταθερά) με τις σχέσεις που δομήθηκαν με βάση την αγάπη. Η ρομαντική αγάπη δεν φαίνεται να είναι απαραίτητη για μια σταθερή σχέση, υπάρχουν μάλιστα ενδείξεις ότι μπορεί να θολώσει την κρίση». - Αυτό σημαίνει ότι η ρομαντική σχέση είναι ανεπαρκές θεμέλιο για έναν γάμο; «Ναι, συμφωνώ με αυτή την πρόταση. Σε μια μακροχρόνια σχέση ο ρομαντισμός, το σεξ και το πάθος είναι κατά πολύ διαφορετικά απ' ό,τι ήταν στα αρχικά στάδια της έλξης. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η αγάπη και ο ρομαντισμός έχουν πεθάνει. Νομίζω ότι είναι πολύ όμορφα πράγματα και μπορούν να είναι η βάση μιας σχέσης. Μέρος του προβλήματος είναι ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι να ψάξουν όταν φλερτάρουν».

- Τι θα έπρεπε να ψάχνουν;

«Τα σημάδια είναι στην πραγματικότητα πολύ απλά. Καταρχήν, σου συμπεριφέρεται ο άλλος με αγάπη, τρυφερότητα και σεβασμό; Νιώθεις ότι υπάρχει στήριξη και στοργή; Νιώθεις ότι κυλάει ο χρόνος όταν είσαι με αυτόν τον άνθρωπο; Είναι εύκολο να είστε μαζί; Σου αρέσει ο εαυτός σου όταν είσαι με αυτόν τον άνθρωπο; Καθώς δύο άνθρωποι έρχονται κοντά ο ένας στον άλλον, το επόμενο πράγμα που πρέπει να κοιτάξεις είναι το αίσθημα ότι μπορείτε να δημιουργήσετε μια αίσθηση κοινού σκοπού, νοήματος και αξιών. Νομίζω ότι αυτό αρκεί για να προχωρήσεις και να αρχίσεις να σκέφτεσαι για μια μακροχρόνια σχέση».

- Πώς μελετάτε τις σχέσεις επιστημονικά;

«Τα περασμένα 20 χρόνια έχουμε μελετήσει ζευγάρια σε όλο το χρονικό φάσμα μιας σχέσης, από ανθρώπους που μόλις παντρεύτηκαν ως ζευγάρια ογδοντάχρονων. Το ερώτημα που κάναμε είναι αν υπάρχει κάποια διαφορά σε σχέση με τους ανθρώπους που έχουν χωρίσει. Με τον καιρό συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχουν κάποια λίγα συγκεκριμένα πράγματα που κάνουν δύο σύντροφοι στις επιτυχημένες σχέσεις».

- Μπορείτε να μας πείτε κάποια από αυτά;

«Ανακαλύψαμε ότι μπορούμε να προβλέψουμε με ποσοστό επιτυχίας πάνω από 90% τι θα συνέβαινε σε μια σχέση τα επόμενα τρία χρόνια, παρακολουθώντας τη φυσιολογία και τη συμπεριφορά ενός ζευγαριού κατά τη διάρκειας μιας συζήτησης όπου διαφωνούσαν και μαθαίνοντας από τους ίδιους για το παρελθόν τους. Στα ζευγάρια όπου η σχέση είχε διάρκεια ζωής, η αναλογία θετικών προς αρνητικών δηλώσεων ήταν πέντε προς ένα. Σε όσους η σχέση σύντομα κατέρρεε, η αναλογία ήταν ένα προς ένα».

- Μπορούμε πραγματικά να συνοψίσουμε την πολυπλοκότητα των σχέσεων σε λίγους απλούς κανόνες;

«Πιστεύω ότι πράγματι η προσέγγιση αυτή είναι επιστημονική. Άλλωστε μπορούμε να προβλέψουμε με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά το τι μέλλει γενέσθαι. Εξυπακούεται ότι η τελική κρίση θα είναι αν μπορέσουμε να φέρουμε αλλαγές σε μια σχέση. Το σεξ, ο ρομαντισμός και το πάθος δεν λειτουργούν ως διά μαγείας. Η λειτουργία τους είναι αρκετά απλή. Υπάρχει μια συνταγή για να δημιουργηθούν στις μακροχρόνιες σχέσεις. Υπάρχει τρόπος για να γίνει αυτό».

- Ποια είναι η συνταγή;

«Το πρώτο πράγμα είναι ότι το σεξ, ο ρομαντισμός και το πάθος έχουν να κάνουν με το να λαμβάνεις πληροφορίες και ενέργεια και όχι με το να τα μεταδίδεις. Οπότε το θέμα δεν είναι να είσαι σέξι ή ελκυστικός· το θέμα είναι να σε ενδιαφέρει πραγματικά ο σύντροφος σου, να είσαι δεκτικός απέναντι του, να παίρνεις μέσα σου ένα βαθύ και θεμελιώδες κομμάτι του. Είναι μια συνεχής επιλογή να σε ενδιαφέρει ο άλλος, να παραχωρείσαι σε αυτόν».

- Δεν πιστεύετε στη μαγεία της αγάπης;

«Πιστεύω ότι είναι ψέμα. Σημαίνει ότι αποσείεις κάθε ευθύνη του έργου να κάνεις μια σχέση να λειτουργήσει ομαλά. Μπορείς να είσαι σαν τον Γούντι Άλεν, να ερωτευτείς τη θετή κόρη σου και να πεις: «Δεν μπορώ να κάνω τίποτε, είμαι ερωτευμένος». Ο κόσμος νομίζει ότι είναι οι φερομόνες του που με κάποιον τρόπο δημιουργούν αισθήματα αγάπης ή ότι η υπόφυση λαμβάνει τα ηνία και εκκρίνει τις κατάλληλες ορμόνες. Αντιθέτως, οι άνθρωποι φέρουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την αγάπη και για τη συναισθηματική και σεξουαλική πίστη σε μια σχέση. Για παράδειγμα, μπορώ να πάω σε ένα κατάστημα και να δω μια όμορφη γυναίκα, αλλά απλώς να συνεχίσω με τη δουλειά μου. Κάποιος άλλος μπορεί να σκεφτεί ότι είναι όμορφη και μετά να αναρωτηθεί τι θα γινόταν αν της το έλεγε. Έτσι δίνει στον εαυτό του την άδεια να διασχίσει ένα κατώφλι, ακόμη και αν βρίσκεται σε μια σταθερή σχέση. «Πού είναι το κακό σε ένα μικρό σχόλιο; «λέει. Ωστόσο τότε μπορεί να αναλάβει δράση η βιοχημεία της αγάπης. Σε κάθε ιδιαίτερη συζήτηση που κάνεις εκκρίνεις οξυτοκίνη, δημιουργείς έναν δεσμό».

- Είναι κάποιοι άνθρωποι ως εκ της φύσεώς τους καλοί στις σχέσεις;

«Ναι. Τους αποκαλώ «μάστορες των σχέσεων». Τέτοιοι άνθρωποι συνηθίζουν να ψάχνουν στους άλλους πράγματα που μπορούν να εκτιμήσουν. Ψάχνουν να βρουν πράγματα για τα οποία μπορούν να πουν «ευχαριστώ». Στο άλλο άκρο βρίσκονται οι «καταστροφείς των σχέσεων», οι οποίοι εστιάζονται στα λάθη του συντρόφου τους, τα οποία συνεχώς αναζητούν».

- Ποια είναι τα γνωρίσματα μιας κακής σχέσης;

«Έχουμε ανακαλύψει τέσσερα στοιχεία που είναι πιο διαβρωτικά απ' οτιδήποτε άλλο -τα αποκαλούμε «οι τέσσερις καβαλάρηδες της Αποκάλυψης». Ίσως το πλέον αρνητικό από όλα είναι η περιφρόνηση: άμεσες προσβολές, σαρκασμός, αίσθηση ανωτερότητας έναντι του συντρόφου - ένας αέρας ανωτερότητας είναι ο πιο προβλέψιμος προάγγελος διαζυγίου. Η συνεχής κατάκριση είναι επίσης ένα δείγμα μιας σχέσης που δεν οδηγεί πουθενά, καθώς και η αμυντική στάση απέναντι στον άλλον, π.χ. όταν αντιδράς σε ένα παράπονο σαν να είσαι το αθώο θύμα Αν συμπεριφέρεσαι κατά αυτόν τον τρόπο, δεν αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου για το πρόβλημα Το τελικό γνώρισμα είναι η κωλυσιεργία ή η συναισθηματική αποχώρηση από την αλληλεπίδραση. Αυτό μπορούμε εύκολα να το δούμε στο εργαστήριο, όταν κάποιος δεν «παραχωρεί στον σύντροφο του τα συνηθισμένα κανάλια επικοινωνίας με τη γλώσσα του σώματος. Συνήθως τέτοιοι άνθρωποι κοιτάζουν αλλού και σταματούν να απαντούν».

- Δεν συναντώνται αυτά τα στοιχεία και στις καλές σχέσεις; 

«Η κατάκριση και η αμυντική στάση βρίσκονται σε όλες τις σχέσεις. Η διαφορά είναι ότι ένας «μάστορας των σχέσεων» θα προσέξει ότι κάτι δεν πάει καλά και θα προσπαθήσει να διορθώσει την κατάσταση. Μελέτησα για περίπου δύο χρόνια τι είναι αυτό που στέφει με επιτυχία αυτές τις προσπάθειες διόρθωσης προτού συνειδητοποιήσω ότι αντί να παρατηρώ τον άνθρωπο που έκανε την προσπάθεια, έπρεπε να προσέχω τον άλλον: τελικά αυτό που κάνει τη διαφορά είναι να δέχεσαι την προσπάθεια του συντρόφου σου για αποκατάσταση».

- Μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα σε μια σχέση που δεν λειτουργεί ομαλά;

«Είναι φυσικό η οικειότητα να χάνεται αν δεν προσπαθείς συνειδητά να τη διατηρείς ζωντανή. Καθώς η ζωή ξετυλίγεται, δύο σύντροφοι μπορεί να βρεθούν στη θέση να αγνοούν ο ένας τον άλλον και να σταματήσουν να ερωτοτροπούν. Εστιάζονται στα παιδιά τους ή στη δουλειά τους. Αλλά μπορείς να μάθεις τι να κάνεις αν αρχίζεις να δέχεσαι επίθεση από τους «τέσσερις καβαλάρηδες». Υπάρχει επιστημονική βάση που στηρίζει αυτό το συμπέρασμα. Μπορούμε να μάθουμε από τους «μάστορες των σχέσεων» και να αποτρέψουμε τη δημιουργία προβλημάτων»

ΒΗΜΑ Science

Δημοσίευση: Αυγούστου 09, 2013