Περί Κεντροαριστεράς

Μαυροζαχαράκης Μανόλης 

Πολιτικός Επιστήμονας- Κοινωνιολόγος 

Δυστυχώς στην χώρα μας ο λόγος περί κεντροαριστεράς εν γένει διεξάγεται γενικά και αόριστα χωρίς συγκροτημένη ιστορική αναφορά και χωρίς συγκεκριμένο πλαίσιο αφήγησης. 

Όσοι επιχειρούν να ανασυγκροτήσουν την κεντροαριστερά σήμερα αναφέρονται θεωρητικά και θυμικά περισσότερο στην ιστορική παράδοση του κέντρου η οποία εκφράστηκε στην Ελλάδα από την Ένωση Κέντρου. 

Αυτή η παράδοση εντούτοις δεν παραπέμπει σε τίποτα στην σοσιαλδημοκρατία ή στον δημοκρατικό σοσιαλισμό όπως ανδρώθηκε στον αναπτυγμένο Βορρά. Ο μόνος ιστορικός χώρος που παραπέμπει εν μέρει σε αυτές τις ρίζες ήταν το ΠΑΣΟΚ της πρώιμης περιόδου υπό την ηγεσία του Ανδρέα Παπανδρέου. Δεν μπορούνε λοιπόν κάποιοι στην Ελλάδα να ονειρεύονται δεξιόστροφα σχήματα με το τριαντάφυλλο στο πέτο. Είναι σαφές ότι στην χώρα μας απουσιάζει μεν μια καθαρή παράταξη του δημοκρατικού κέντρου. Ακόμα περισσότερο όμως λείπει μια συγκροτημένη παράταξη του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Δεν γίνεται να μπολιάζουνε ορισμένοι κατά τυχάρπαστο τρόπο τις ιδεολογικές παραδόσεις και τις διεθνής ιστορικές εμπειρίες μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν την εξουσιολαγνία τους. Η εποχή επιτάσσει επιτέλους τις καθαρές πολιτικές οριοθετήσεις και τις ακόμα καθαρότερες διαχωριστικές γραμμές. 

Δεν είναι τυχαίο ότι το πρόσφατο εγχείρημα ανασυγκρότησης της κεντροαριστεράς όπως αυτοαποκαλείται η λεγόμενη «κίνηση των 58» δεν επιχειρεί καν να διαφοροποιηθεί από τις προστακτικές των μνημονίων και της λιτότητας εν μέσω κρίσης. Μια κεντροαριστερά με αυτόν τον προσανατολισμό δεν προβάλλεται ως εφικτή εναλλακτική πρόταση στο κυρίαρχο ρεύμα του νεοφιλελευθερισμού αλλά ως διαχειριστική βαλβίδα διεξόδου σε περίπτωση κυβερνητικού αδιεξόδου. 

Όσοι συνωστίζονται γύρω από το νέο εγχείρημα φαίνεται να αγνοούν ότι στην χώρα μας σήμερα θίγονται στοιχειώδης διαστάσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του απαραβίαστου και αδιαίρετου των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου ως βάση κάθε δημοκρατικής πολιτικής. Όπου δεν γίνονται σεβαστά και περιχαρακώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική ειρήνη και δικαιοσύνη ούτε διαρκή οικονομική ανάπτυξη. 

Είναι απορίας άξιο λοιπόν γιατί η «νέα κεντροαριστερά» στο επίκεντρο της πολιτικής της θέτει το ζήτημα της μεταρρύθμισης και όχι το ερώτημα προς όλους τους ευρωπαϊκούς και υπερεθνικούς θεσμούς , εάν θεωρούν ότι η πολιτική των μνημονίων και της άκαμπτης λιτότητας συνάδει με την θεώρηση περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εάν πιστεύουν ότι οι συνθήκες κοινωνικού πολέμου τις οποίες ζει σήμερα η χώρα μας και συνολικά ο Νότος της Ευρώπης συμβαδίζουν με την αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας;

Σίγουρα είναι επίκαιρο το αίτημα για μια «νέα Αριστερά» με συγχρονισμένη προς τους καιρούς αφήγηση. Το αίτημα αυτό απορρέει από την ίδια την αβεβαιότητα και την κρίση στην οποία βρίσκεται σήμερα η λεγόμενη κοινωνική αριστερά εν γένει.

Είναι πρόδηλο ότι υπάρχει ένας ιδεολογικός και οργανωτικός κατακερματισμός της αριστεράς που μοιάζει με θρυμματισμένο καθρέπτη. Από αυτή την άποψη, έννοιες όπως "μεταρρύθμιση" ή "εκσυγχρονισμός" δεν έχουν ενιαία ερμηνεία στο αριστερό εννοιολογικό οπλοστάσιο αναλαμβάνοντας μάλιστα αρνητικό πρόσημο, αφού ερμηνεύονται ως δυσοίωνη δυναμική της κοινωνίας κατά της οποίας πρέπει να προβληθεί ενεργή αντίσταση. Αριστερή πολιτική σήμερα συχνά σημαίνει υπεράσπιση των κεκτημένων του παρελθόντος. Αφού δεν μπορούμε να γυρίσουμε το τιμόνι της ιστορίας πίσω σε μια χρυσή εποχή του παρελθόντος θα πρέπει, τουλάχιστον να διατηρήσουμε την υπάρχουσα κατάσταση ως έχει. Τίθεται επομένως το ερώτημα: εκφράζει η αριστερά το νέο συντηρητισμό;

Σε αυτό το ερώτημα έρχονται οι «μεταμοντέρνοι κεντροαριστεροί» με μια δήθεν ρεαλιστική οπτική και ταυτόχρονα κούφια ρητορική περί εκσυγχρονισμού ενταγμένη στην αποτυχημένη παράδοση του λεγόμενου τρίτου δρόμου και του νέου κέντρου. Η έννοια της μεταρρύθμισης δεσπόζει στο νέο αυτό ιδεολόγημα 

Οι εκφραστές του ξεχνάνε τις αρνητικές εμπειρίες του νέου κέντρου και του εκσυγχρονισμού από τις οποίες μέχρι σήμερα δεν μπορεί να συνέλθει η κεντροαριστερά και σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη. 

Στα πλαίσια ενός υπερβολικού ρεαλισμού ο οποίος αναφέρεται κυρίως σε ανάγκες δημοσιονομικής εξυγίανσης , εκλείπει παντελώς ο σαφής και κατανοητός στόχος κοινωνικής δικαιοσύνης . Λείπει εντελώς το πολιτικό νήμα και η συνοδευτική «αφήγηση» μιας σύγχρονης κοινωνικής "φιλοσοφίας" δικαιοσύνης, προόδου και αλληλεγγύης. 

Ωστόσο ο πραγματισμός είναι μια αρετή μόνο αν είναι μετρήσιμος πάνω σε συγκεκριμένες αρχές δικαιοσύνης και στόχους πολιτικής. Η πολιτική απαιτεί ρεαλισμό αλλά και ουσία. 

Σε βάθος χρόνου λοιπόν είναι επόμενο η κίνηση των 58 να χάσει την όποια γοητεία ασκεί , αφού οι άνθρωποι σε μακροπρόθεσμη βάση, συγκινούνται και κινούνται πολιτικά μόνο εάν οι στόχοι είναι σαφής και κατανοητοί. 

Σε καιρούς κρίσης επικρατεί από την μια το στρατόπεδο των «λαϊκιστών και εκδικητών» και από την άλλη των « σκληρών διαχειριστών». Η πολιτική ουσία και των δύο είναι σαφέστατη και μετουσιώνεται σε εξοντωτικές αλλά ξεκάθαρες πολιτικές αφαιρέσεις. Ανατροπή της υπάρχουσας τάξης από την μία περικοπές και εξαθλίωση από την άλλη. Στο ενδιάμεσο δεν έχει διατυπωθεί καμία συγκεκριμένη και ξεκάθαρη θεώρηση «κοινωνικής ειρήνης και δικαιοσύνης» και «εξισορρόπησης των κοινωνικών συμφερόντων» όπως αρμόζει σε μια σοσιαλδημοκρατική η κεντροαριστερή παράταξη. 

Εξ ου σχήματα τύπου 58 δεν έχουν ούτε παρόν , ούτε μέλλον εκτός και εάν αφήσουν στην άκρη την αριστερή επικάλυψη και αποτελέσουν μια καθαρή εναλλακτική στην δεξιά. 

Δημοσίευση: Δεκεμβρίου 13, 2013