Η μαύρη πεταλούδα της διάλυσης

Του Αντώνη Τριφύλλη

«Και τι πετάνε ξάφνου οι μαύρες πεταλούδες του Γενάρη/ του ’44 τριγύρω;»

Άντολφ Έντλερ, «Ελεγεία»

Τρία κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αντιμετωπίζουν, αυτή και την επόμεν χρονιά, αποσχιστικές κινήσεις. Και τρεις χώρες εκτός Ε.Ε. μάχονται για την προσεχή ένταξή τους στην ενιαία αγορά. Τα τρία βασίλεια, Βρετανία, Βέλγιο και Ισπανία, είναι αντιμέτωπα με την επιθυμία απόσχισης της Σκωτίας, της Φλάνδρας και της Καταλωνίας.

Στη Σκωτία έχει προγραμματιστεί δημοψήφισμα τον Σεπτέμβριο. Ήδη εξελίσσεται η καμπάνια και των δύο παρατάξεων του δημοψηφίσματος. Οι οικονομικές δυνάμεις, οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις και ο Τύπος προβάλλουν την οικονομική εξασθένηση, τόσο για την Αγγλία όσο και για την Σκωτία, που θα προκαλέσει η θετική ψήφος για την έξοδο.

Οι αντίπαλοι ισχυρίζονται ότι η άμεση ένταξη της Σκωτίας αυτόνομα στην Ε.Ε. (με τα πετρέλαια που δικαιούται) δεν θα προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα στην οικονομία της χώρας των βουνών. Επιπλέον, δεν επιθυμούν να συνεχίσουν τον δρόμο της εξόδου από την Ε.Ε. που έχει ξεκινήσει ο Κάμερον. Και που, ως τώρα, δείχνει να υποστηρίζει η πλειονότητα των βρετανών ψηφοφόρων, πλην Σκωτίας.

Την ημέρας που στην Ευρωβουλή οι ευρωσκεπτικιστές ανέβαζαν θεαματικά τα ποσοστά τους, στο Βέλγιο ψήφιζαν και για τη Βουλή τους. Σε επίπεδο κεντρικό, αλλά και στα ομόσπονδα κρατίδια. Το αποσχιστικό κόμμα της Φλάνδρας ήρθε για πρώτη φορά πρώτο σε εθνικό επίπεδο και μπλοκάρει τον σχηματισμό κεντρικής κυβέρνησης. Αλλά αυτοί θεωρούν ότι θα παραμείνουν στην Ε.Ε., δεν θέλουν όμως να συνυπάρχουν με τους γαλλόφωνους.

Στην Ισπανία, πάλι, παρά την απόρριψη του αιτήματος για δημοψήφισμα από τη Βουλή, οι Καταλανοί επιμένουν στην διενέργειά του για την επόμενη χρονιά. Τυχόν απόσχιση θα έχει σοβαρές συνέπειες και για την Ισπανία, μια και υπολογίζεται ότι θα χάσει σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ της. Αλλά η πλούσια, παρότι ελλειμματική Καταλωνία, θεωρεί ότι δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα, αφού και αυτή πιστεύει ότι θα παραμείνει αδιατάρακτα μέλος της Ε.Ε

Την ίδια ώρα η Μολδαβία και η Γεωργία υπέγραφαν σύμφωνο με την Ε.Ε. Και πρόσφατα, μετά την εξέγερση, τις σφαγές και την εκλογή του νέου προέδρου, τη συμφωνία συνυπέγραψε και η Ουκρανία, με στόχο την ένταξή τους εν ευθέτω χρόνω, μετά τις χώρε3ς βεβαίως των Δυτικών Βαλκανίων.

Είναι προφανές ότι το ζήτημα διεύρυνσης της Ε.Ε. δεν έχει τελειώσει. Τα επόμενα δύο χρόνια οι εξελίξεις μπορεί να είναι ραγδαίες, ακόμα και σε χώρες – πυλώνες της, όπως η Γαλλία, η Ολλανδία, ακόμη και η Γερμανία, όπου εμφανίστηκε το μικρό για την ώρα κόμμα του μάρκου και όπου αντιμετωπίζουν κύμα ευρωαπόρριψης ή ευρωσκεπτισκισμού.

Δεν πρέπει δε να παραλείψουμε και την περίπτωση της Κύπρου, όπου οι τουρκοκύπριοι αυτόχθονες διακαώς επιθυμούν την ένταξή τους στη ζώνη της σταθερότητας και σχετικής ευημερίας μέσω ομοσπονδοποίησης, με τους δικούς τους όρους.

Πώς θα είναι η Ευρώπη την επόμενη δεκαετία; Κατά τη γνώμη μου, θα εξαρτηθεί από τρεις παράγοντες:

Α. Από την οικονομική πορεία της, από το αν θα μπορέσει δηλαδή να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ανεργίας και ανάπτυξης, αλλά και από τις εξελίξεις που θα πυροδοτήσει η εφαρμογή του συστήματος της τραπεζικής ένωσης.

Β. Από τη συνεχιζόμενη απώλεια ηγεμονίας των ΗΠΑ και την ανάγκη ύπαρξης ισχυρού πόλου σταθερότητας της παγκόσμιας ισορροπίας

Γ. Από το αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών της Ρωσίας για δημιουργία δικού της οικονομικού χώρου, αλλά και της προσπάθειας για μία νέα στρατηγική συμμαχία με την Κίνα.

Σε έναν κόσμο όπου οι ανισορροπίες εντείνονται, οι πλέον αδύναμοι ψάχνουν τη σταθερότητα που προσφέρει το «λιμάνι». Οι πιο ισχυροί, διερωτώνται γιατί πρέπει αυτοί να σηκώσουν την κρίση των άλλων στους ώμους τους.

Η ιστορία διδάσκει ότι η διεθνής συνεργασία απαλύνει τα προβλήματα, αλλά η απομόνωση τα οξύνει. Ιδίως σε μία εποχή που αρκεί μία πορτογαλική τράπεζα να φταρνιστεί, για να πετάξει η «μαύρη πεταλούδα» της κρίσης στην άλλη άκρη της μικρής μας ηπείρου.

Πηγή εφημ. «Τα Νέα»

Δημοσίευση: Αυγούστου 12, 2014