Πόλεμος πολιτικών - συνταγματολόγων

Σύνταγμα εύπλαστο και χωρίς μεγάλη χρονοτριβή ή αλλαγές σε βάθος χρόνου με μεγάλη πλειοψηφία;

Ο συνταγματικός πόλεμος που ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα για το αν μπορεί να γίνει πιο ευέλικτος ο συνταγματικός χάρτης της χώρας δεν είναι ένας... άγνωστος πόλεμος. Στα χαρακώματα βρίσκονται από τη μία πλευρά οι πολιτικοί, που εμφανίζονται να συνταγματολογούν, και από την άλλοι οι συνταγματολόγοι, εκ των οποίων κάποιοι τυγχάνει να είναι και πολιτικοί. Η μάχη ανάμεσα στα δύο «στρατόπεδα» κρατάει χρόνια και το «έπαθλο» δεν είναι άλλο από το «ιερό δισκοπότηρο» της πολιτικής: το Σύνταγμα.

Το ερώτημα είναι: Θέλουμε ένα δυσκίνητο, σχεδόν δεινοσαυρικό Σύνταγμα των 27.000 λέξεων και των 120 άρθρων ή μπορούμε να αποκτήσουμε έναν σύγχρονο συνταγματικό χάρτη, ο οποίος να μπορεί να προσαρμόζεται στις ανάγκες των καιρών; Με άλλα λόγια, μπορεί να γίνει... αναθεώρηση της αναθεώρησης;

Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να αναθεωρηθεί το άρθρο 110, που κατά τους συνταγματολόγους είναι η «καρδιά» του Συντάγματος και εξ αυτού του γεγονότος δεν μπορεί να αναθεωρηθεί. Η αναθεώρηση – κατ’ αυτούς – θεωρείται «ανεπίτρεπτη». Ωστόσο, αρχίζουν (πάλι) να ακούγονται απόψεις από ορισμένους πολιτικούς αλλά και κάποιους ειδικούς, που είναι διαφορετικές, από τη στιγμή άλλωστε που οδηγούμαστε σε μία νέα αναθεώρηση (αν δεν υπάρξει εμπλοκή λόγω μη εκλογής του ΠτΔ).

«Ευελιξία»

Πιο... φωναχτά το είπε ο πρόεδρος της Βουλής Ευ. Μεϊμαράκης σε μία δημόσια τοποθέτησή του, που τάραξε τα νερά και προκάλεσε τις αντιδράσεις «γαλάζιων» και «πράσινων» συνταγματολόγων:

«Τώρα, σε περίοδο κρίσης, πρέπει να συντονιστούμε και να σχηματίσουμε μια ομάδα αντιμετώπισης της κρίσης, πολλώ δε μάλλον όταν μπορεί να ξεκινήσει η συζήτηση για την Αναθεώρηση του Συντάγματος ώστε να μπορέσουμε πράγματι να βρούμε την ευελιξία να ανταποκριθούμε στα κελεύσματα των καιρών.

Προσωπικά είχα αναφερθεί και στο παρελθόν σε μια πρόταση για να μπορούμε να αποφεύγουμε τις αγκυλώσεις και την καταθέτω εκ νέου τώρα, σύμφωνα με την οποία ζητώ μη θεμελιώδεις συνταγματικές διατάξεις να μπορούμε να τις τροποποιούμε ανεξάρτητα από το αν η Βουλή είναι αναθεωρητική ή όχι, με εντολή της προηγούμενης με μια πολύ αυξημένη πλειοψηφία.

Δεχόμαστε ή όχι πως η Βουλή είναι το κυρίαρχο Σώμα στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία; Αν λοιπόν υπάρχει ομοφωνία ή τα 4 ή 3/5 της Βουλής, ανάλογα με το θέμα, συμφωνούμε στην αλλαγή μιας διάταξης, όπως για παράδειγμα ο Νόμος Περί Ευθύνης Υπουργών, γιατί να μη δώσουμε το δικαίωμα να είναι πιο ευέλικτο το συνταγματικό καθεστώς και αντ’ αυτού να πρέπει να περιμένουμε πέντε ή δέκα χρόνια για την τροποποίησή της;».

Η παρέμβαση Μεϊμαράκη ήρθε λίγα εικοσιτετράωρα μετά τη δημοσιοποίηση της πρότασης της Ν.Δ. για την αναθεώρηση. Πάρτε μία γεύση: Η πρόταση της Ν.Δ. εμπεριέχει 8 άξονες, 31 προτάσεις και στοχεύει στην αναθεώρηση πλήθους διατάξεων (εκτιμάται ότι η πρόταση περιλαμβάνει 65 - 70 άρθρα).

Η πρώτη αντίδραση στην πρόταση Μεϊμαράκη για «ευέλικτο» Σύνταγμα ήρθε από τον πρόεδρο της Επιτροπής Πρ. Παυλόπουλο, ο οποίος τόνισε πως το ελληνικό Σύνταγμα είναι ένα «αυστηρό Σύνταγμα» και ότι υπάρχει κίνδυνος, αν αναθεωρηθεί το άρθρο 110, η αναθεώρηση να κριθεί... αντισυνταγματική. Στο σχόλιο μάλιστα του Μεϊμαράκη ότι η συγκεκριμένη πρόταση δεν περιλαμβάνεται στις 31 προτάσεις της Ν.Δ., απάντησε ότι ο πρωθυπουργός στη συνάντηση που είχαν δεν του ανέφερε κάτι σχετικό.

Αποδοκιμασία

Εκτός από τον Παυλόπουλο, και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευ. Βενιζέλος (κορυφαίος συνταγματολόγος κι αυτός) αποδοκίμασε τις απόψεις Μεϊμαράκη:

«Υπάρχουν παράγοντες τώρα του δημοσίου βίου, κόμματα καινούργια, τα οποία θέλουν την κατάργηση της αυστηρότητας του Συντάγματος, δηλαδή αυτό που κάνει το Σύνταγμα κάτι διαφορετικό από τον νόμο είναι ότι δεν μπορείς να το αλλάξεις με απλή πλειοψηφία ανά πάσα στιγμή. Θέλει προθεσμίες ωρίμανσης, σκέψης, συναίνεσης και μεγάλες πλειοψηφίες, γιατί εδώ ρυθμίζεις τον μακρύ ιστορικό χρόνο. Αν το Σύνταγμα άλλαζε ανά πάσα στιγμή με απλή πλειοψηφία, ή έστω ανά πάσα στιγμή με αυξημένη πλειοψηφία, δεν θα ήταν παρά ένας κοινός νόμος. Έχω πει ότι αυτό έγινε στη Βαϊμάρη, στη Γερμανία του Μεσοπολέμου, και είχε κακό τέλος».

Στο παρελθόν

Όσον αφορά τα περί ολιγόλογου Συντάγματος, ο Βενιζέλος επισήμανε ότι υπάρχει κίνδυνος ο νομοθέτης να μετατραπεί σε συνταγματικό νομοθέτη και η εξουσία να μεταφερθεί εκτός συστήματος δημοκρατικής νομιμοποίησης.

Το θέμα αυτό απασχόλησε τη Βουλή και στο παρελθόν.

Ο Ι. Βαρβιτσιώτης, το 2006, είχε επιχειρήσει στο βιβλίο του «Η Αναγκαία Αναθεώρηση» να προσεγγίσει το θέμα αυτό (την αναθεώρηση δηλαδή του άρθρου 110), αναδεικνύοντας τα «υπέρ» και τα «κατά».

Το ΠΑΣΟΚ είχε καταθέσει σχετική πρόταση το 1985 για κατάργηση των παρ. 2, 3, 4 και 6 του άρθρου 110, κάτι που θα οδηγούσε σε μία νέα αναθεωρητική Βουλή, χωρίς να μεσολαβούν δύο Βουλές για την αναθεώρηση.

Ο πρώην υπουργός της Ν.Δ. αναγνώριζε ότι υπάρχει «αργός ρυθμός και δυσκαμψία» στην ισχύουσα διαδικασία αναθεώρησης, που αποτελούν «τροχοπέδη στην ομαλή συνταγματική αντιμετώπιση σύγχρονων προβλημάτων». Υπογράμμιζε, ωστόσο, ως αυτονόητο ότι «το Σύνταγμα δεν είναι απλός νόμος» και ότι «η διαδικασία τροποποίησης απαιτεί μεγάλη περίσκεψη και αυξημένες πλειοψηφίες».

Ο ίδιος παρατηρούσε τότε ότι, στην περίπτωση του «ευέλικτου» Συντάγματος, θα έπρεπε να αποφευχθεί πάση θυσία η «εκμετάλλευση» από την εκάστοτε πλειοψηφία για θέσπιση συνταγματικών ρυθμίσεων προς ικανοποίηση κομματικών επιδιώξεων. Πρότεινε δε την καθιέρωση αυξημένων πλειοψηφιών για τη διασφάλιση ευρύτερων συναινέσεων.

Η αλήθεια είναι ότι τα Συντάγματα άλλων χωρών (Γερμανίας, Αυστρίας, Ιρλανδίας, Ιταλίας, Πορτογαλίας, Ισπανίας) δεν προβλέπουν την παρεμβολή εκλογών ώστε να προκύψει νέα Βουλή για την αναθεώρηση. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις (Γερμανία), προβλέπονται αυξημένες πλειοψηφίες, σε ορισμένα δε κράτη (Αυστρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία) προβλέπεται η δυνατότητα δημοψηφίσματος.

ΠΗΓΗ

Δημοσίευση: Δεκεμβρίου 02, 2014