Mια ακόμη πράξη αστικού μίσους

Γράφει ο Άρης Αλεξανδρής

Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα θέματα που απασχολούν την κοινή γνώμη της Ελλάδας, έτσι και το θέμα του γκράφιτι στο Πολυτεχνείο μετατοπίστηκε πολύ γρήγορα σε λανθασμένη βάση και παρεκτράπηκε.

Αντί να ασχολούμαστε με την πράξη αυθαιρεσίας αυτή καθεαυτήν, με τις ιδεολογικές της πηγές και τα κοινωνικά της παράγωγα, αναλωνόμαστε σε ένα ατελείωτο debate σχετικά με το αν το γκράφιτι εν γένει αποτελεί μορφή τέχνης και κατά πόσο το συγκεκριμένο είναι όμορφο. Παράνοια.

Το γκράφιτι οντολογικά ασφαλώς και αποτελεί καλλιτεχνική δημιουργία, εφόσον συλλαμβάνεται στο πλαίσιο έμπνευσης, αποτελεί προϊόν διανοίας, και απαιτεί ορισμένη τεχνική μαζί με μπόλικο πνευματικό και σωματικό κόπο για να περατωθεί. Αυτό είναι αυτονόητο και αδιαμφισβήτητο.

Εξίσου προφανές είναι ότι, όπως σε όλα τα έργα τέχνης, έτσι και στην περίπτωση του γκράφιτι, η αποτίμησή του είναι καθαρά υποκειμενική. Για άλλους μπορεί να είναι ένα εξαίσιο δείγμα street art με συγκινητικό και έξυπνο κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο, ενώ για άλλους μια φρικαλέα μουτζούρα χωρίς κανέναν λόγο ύπαρξης. Στοιχειώδες.

Τα πάντα έχουν θέση, λοιπόν, στη ζωή μας, εφόσον κρίνουμε ότι τα έχουμε ανάγκη.

Το σκουπίδι σου μπορεί να είναι η τέχνη μου, η τέχνη μου μπορεί να είναι το σκουπίδι σου. Και ούτω καθεξής.

Το πρόβλημα όμως δεν είναι, εν προκειμένω, η αξία του γκράφιτι. Το θέμα είναι ότι τίποτα, ανεξαρτήτως αξίας, δεν πρέπει να μας επιβάλλεται χωρίς τη θέλησή μας. Η δημόσια αισθητική δεν είναι ο άδειος καμβάς κανενός επίδοξου καλλιτέχνη και η δημόσια περιουσία δεν ονομάζεται δημόσια υπό την έννοια ότι όλοι μπορούμε να βάλουμε το χεράκι μας πάνω της.

Η έννοια του δημόσιου σημαίνει ότι αυτό απευθύνεται σε όλους, όχι ότι χαρίζεται άνευ όρων σε όποιον θέλει να του ασκήσει φυσική εξουσίαση.

Και κάπου εδώ βρίσκεται το πρόβλημά μας: Γκράφιτι γίνονται σε όλες τις χώρες, καταχρηστικά και παράνομα -φαντάζομαι- στις περισσότερες περιπτώσεις (δε νομίζω να ζητάει κανείς άδεια πριν βάψει έναν τοίχο στον δρόμο).

Μόνο στην Ελλάδα, όμως, τείνουμε να εκλογικεύουμε την παρανομία και να της δίνουμε περισσότερο κύρος απ’ ό,τι στη νομιμοφροσύνη. Μάλλον επειδή την τελευταία την αντιμετωπίζουμε σαν τον σπασίκλα της τάξης και θεωρούμε ότι υπάρχει μόνο για να μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα.

Αντίδραση για την αντίδραση, επειδή η εθνική μας μαγκιά προκρίνει σχεδόν αντανακλαστικά τη συμπάθεια απέναντι σε κάθε τι ασυμβίβαστο και έκνομο.

Ακόμη κι αν το ασυμβίβαστο είναι μια φασίζουσα μπούρδα που αντίκειται στην ίδια τη δημοκρατία. Εμείς αυτόματα θα το επιβραβεύσουμε στο πλαίσιο της επιφύλαξής μας προς τη νομιμότητα την οποία σίγουρα κάποιος κάποτε πλήγωσε πολύ πιο βάναυσα απ’ ό,τι το γκράφιτι, έλεος, αυτό μας πείραξε;

Αντιπαρέρχομαι το γεγονός ότι το γκράφιτι του Πολυτεχνείου δεν είναι μια απλή περίπτωση βανδαλισμού, δεδομένης της ιστορικότητας του κτιρίου, γιατί η ουσία, κατά τη γνώμη μου, δεν βρίσκεται στις ειδικές (επιβαρυντικές εδώ) περιστάσεις, αλλά στην ευρύτερη νοοτροπία που απηχεί το φαινόμενο:Τη νοοτροπία του Ελληνάρα, που όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, περικλείει κι άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις πέραν των παραδοσιακά συνδεδεμένων με τον ελληναρισμό.

Γιατί όσο απεχθής είναι αυτός που φτύνει στον δρόμο, παρκάρει όπου θέλει και καβαλάει τα πεζοδρόμια, άλλο τόσο είναι κι αυτός που σπάει μάρμαρα επειδή θέλει να κάνει σκέητ πάνω τους, που καταστρέφει τοίχους νεοκλασικών γιατί είναι πολύ οργισμένο νιάτο, και που αφήνει τις μπύρες του στα παγκάκια γιατί ‘ντάξει, έγινε χάλια χθες και σιγά το πράμα μωρέ, ώχου έλεος με την υστερία. 

Ανεξαρτήτως του στυλιστικού context, ο κάφρος είναι κάφρος.

Η τόσο συνήθης, σ’ αυτή τη χώρα, ωφελιμιστική περιφρόνηση προς κάθε τι δημόσιο, νομίζω πως οφείλεται στο γεγονός πως έχουμε μάθει να το αντιμετωπίζουμε όπως ένα κακομαθημένο παιδί τον ζάμπλουτο μπαμπά του.

Θέλουμε να είναι άψογο απέναντί μας και να μας παρέχει τα πάντα σαν αποκλειστικός μας κηδεμόνας, ενώ, παράλληλα, εμείς το βρίζουμε και το υπονομεύουμε με κάθε τρόπο, μισώντας το λες και κάποτε μας κακοποίησε.

Με αυτό το σκεπτικό, το Πολυτεχνείο σε κάτι έφταιξε προφανώς (πολιτικά, οικονομικά, συμβολικά, κάπως κάποιοι θα του αποδίδουν μια ασύλληπτη ευθύνη), και γι’ αυτό κρίθηκε σκόπιμο να αλλοιωθεί η όψη του.

Μπράβο, πολύ εύστοχο statement.

Ούτε που μας περνάει απ’ το μυαλό ότι το δημόσιο, τόσο ως ύλη όσο κι ως έννοια, αντικατοπτρίζει την δική μας παιδεία. Εν ευρεία αλλά κι εν στενή εννοία, από τα στελέχη του μέχρι τις υποδομές του, το δημόσιο είναι τόσο σοβαρό όσο σοβαροί είμαστε κι εμείς.

Αλλά για κάποιο λόγο, εμείς επιμένουμε να το βλέπουμε ως αντίπαλο συγγενή. Όχι ως σώμα μας.

Τώρα εκτός από κακή πολιτική και οικονομία, θα έχουμε κι ένα ακόμη κτίριο με βιασμένη φυσιογνωμία.

Hurray! Χαίρομαι που κάποιοι εκτόνωσαν τα νεύρα τους. Και γύρισαν στο σπίτι τους. Όπου σίγουρα οι τοίχοι είναι πεντακάθαροι.

Γιατί το σπίτι δεν είναι δημόσιο.

Δημοσίευση: Μαρτίου 12, 2015