ΚΑΣΚΟΛΝΙΚΩΦ - Ένα ρέκβιεμ για τον Γιάνη

ΚΑΣΚΟΛΝΙΚΩΦ

(Ένα ρέκβιεμ για τον Γιάνη, που γράφτηκε τον χειμώνα, μόλις ανέλαβε. Δυστυχώς, προφητικό.)

Όταν ο Ρόντια Ρασκόλνικωφ κατέβαζε με δύναμη τον μπαλτά στο κεφάλι της άτυχης Αλιόνα Ιβάνοβνα δεν είχε τη συναίσθηση ότι διέπραττε έγκλημα. Πίστευε ότι ήταν υπεράνω ηθικής, ένα είδος υπερανθρώπου που τιμωρούσε τη διεφθαρμένη κοινωνία ως δικαστής και εκτελεστής μαζί. Είχε φτιάξει και τη φιλοσοφική θεωρία του (οι "μεγάλοι" παράνομοι είναι πολύ καλοί σε κάτι τέτοια): οι άνθρωποι, έλεγε, δεν είναι ίσοι. Από τη μια υπάρχουν οι κοινοί θνητοί (που σκέφτονται τα ίδια, κάνουν τα ίδια, φοράν τα ίδια) κι απ’ την άλλη οι υπεράνθρωποι, οι εξαιρετικές περιπτώσεις, που δεν χωράνε στους συμβατικούς κώδικες. Άλλωστε η γριά ήταν μια ενεχυροδανείστρια, μια τοκογλύφος.

Βέβαια, είχε τα ελαφρυντικά του. Νέος, φτωχός και ταλαιπωρημένος, μόλις είχε περάσει εκείνη την ηλικία που νομίζεις ότι σε έχει επιλέξει ο Θεός για να κάνεις την επανάσταση που θα αλλάξει τη μοίρα του κόσμου. Δεν ξέρουμε πώς θα σκεφτόταν στα 50 του. Ο Ντοστογιέφσκι δεν τον παρακολουθεί σε τέτοιο βάθος χρόνου. Τον εγκαταλείπει, κατάδικο, με ξυρισμένο κεφάλι στη Σιβηρία, να στοχάζεται πάνω στις ανθρώπινες αξίες και στη δική του σχέση μ’ αυτές.

Προηγουμένως, όμως, μάς διηγείται έναν πολύ ενδιαφέροντα (και επίκαιρο) εφιάλτη του... ουμανιστή δολοφόνου: είχε ονειρευτεί ότι ο κόσμος ήταν προορισμένος να καταστραφεί από μια μάστιγα ανήκουστη, από κάτι παράσιτα που έμπαιναν στο κορμί των ανθρώπων. Όποιος μολύνονταν με αυτά ήταν σίγουρος ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια: «Ποτέ άλλοτε δεν πίστεψαν τόσο πολύ ότι ήταν αλάνθαστη η κρίση τους, οι ηθικές και θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, τα επιστημονικά τους συμπεράσματα. Όλοι τους βρίσκονταν σε έξαψη και δεν καταλάβαινε πια ο ένας τον άλλον.»

Έτσι εξηγείται, να είναι όλο το σύμπαν απέναντί σου και να επιμένεις ότι έχεις δίκιο. Μόνο ως αρρώστεια. Γιατί με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. «Εάν δεν σας δίναμε 32,74 δισ. ευρώ θα μπορούμε να αυξήσουμε τα επιδόματα ανεργίας στη χώρα μας κατά 50% και τις συντάξεις κατά 38%» λένε οι Ισπανοί. «Ας προσέχατε» απαντάμε εμείς. «Σας δανείζουμε με χαμηλότερο επιτόκιο απ’ αυτό που δανειζόμαστε» λένε οι Φινλανδοί. «Πίσω, τοκογλύφοι!» λέμε εμείς. «Δεν γίνεται εσείς να παίρνετε σύνταξη στα 50 κι εμείς στα 67» λένε οι Αυστριακοί. «Δεν ξέρετε να ζείτε!» απαντάμε εμείς. «Πώς μπορείτε να ζητάτε δανεικά και να λέτε ότι δεν σκοπεύετε να τα επιστρέψετε;» λένε οι Ολλανδοί. «Δικό σας πρόβλημα» λέμε εμείς. «Ο βασικός μισθός σε μας είναι 300 ευρώ! Έπεσε η κυβέρνηση όταν αποφάσισε να σας στηρίξει το 2012!» λένε οι Σλοβάκοι. «Έχουμε νωπή εντολή» λέμε εμείς. «Ζητάτε να σεβαστούμε την ψήφο του Ελληνικού λαού, αλλά εσείς δεν σέβεστε την ψήφο κανενός άλλου λαού, που σας δανείζει» λένε οι Γερμανοί. «Αν δεν μας δώσετε δανεικά, θα φέρουμε τον Αρμαγεδδώνα» λέμε εμείς!

Πάλι τους έχουμε όλους εναντίον μας. Δεν έχει σημασία αν θα βρεθεί μια φόρμουλα και την Τρόικα θα την βαφτίσουμε τεχνικό κλιμάκιο ή Μπόμπο-μάστορα. Η ουσία είναι ότι ολόκληρη η Ε.Ε. έχει αντιληφθεί πως έχει να κάνει με ανθρώπους εκτός κάθε πλαισίου λογικής. Εκτός κάθε έννοιας ηθικής. Εκτός κάθε κώδικα συνεννόησης. Οι «εκπρόσωποί» μας απέδειξαν ότι δεν έχουν καμία κοινή βάση σκέψης με την υπόλοιπη Ε.Ε., κανένα κοινό σύστημα αξιών. Μπορεί τελικά, κάτι να υπογραφεί και κάποια φόρμουλα να βρεθεί για να μην χρεωκοπήσουμε. Όμως η ουσιαστική χρεωκοπία της σχέσης μας έχει ήδη επισυμβεί. Επιβεβαιώσαμε, σε κορυφαίο πλέον επίπεδο, ότι δεν ανήκουμε στον πολιτικό πολιτισμό της Ε.Ε. και δεν θέλουμε να υιοθετήσουμε τον τρόπο λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών. Και για να προφτάσω όσους έχουν καταπιεί την κασέτα με την εθνική αξιοπρέπεια, αν θες να είσαι αξιοπρεπής και δεν σου αρέσουν οι δανειστές σηκώνεσαι και φεύγεις. Χωρίς να πάρεις φράγκο, όμως. Αξιοπρεπής και ζήτουλας δεν γίνεται. Αλληλέγγυος και εκβιαστής δεν γίνεται. Δυστυχώς, κάποιοι είναι αδύνατο να το καταλάβουν. Τα παράσιτα του εφιάλτη έχουν φωλιάσει για τα καλά στη σκέψη τους. Ο Ρασκόλνικωφ απαλλάχτηκε από αυτά όταν ξύπνησε. Εμείς έχουμε ακόμα πολύ νύχτα μπροστά μας.

Υ.Γ. Το σύνδρομο του «υπεράνω αρχών και αξιών» φαίνεται εξ όνυχος, σημειολογικά. Από το κασκόλ και τη γραβάτα; Ναι, από το κασκόλ και τη γραβάτα. Ο ενδυματολογικός κώδικας δεν είναι μόνο ένας τρόπος να δείξεις ότι είσαι ενταγμένος, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, σε ένα σύνολο ανθρώπων, αλλά και η πιο έξυπνη επιλογή για να μην ανοίξεις τα χαρτιά σου! Όσο περισσότερα στοιχεία για σένα αποκαλύψεις πριν από μια διαπραγμάτευση, τόσο περισσότερο ευάλωτος είσαι! Ναι, δεν είναι τα ρούχα που κάνουν τον άνθρωπο. Αλλά είναι τα ρούχα που δείχνουν το πώς σκέφτεσαι, ειδικά αν το επιδιώξεις. Πηγαίνοντας σε συναντήσεις κορυφής με το πουκάμισο ξεκούμπωτο τυλιγμένος με το κραυγαλέο αξεσουάρ (τόσο κραυγαλέο που γίνεται κιτς) σε πρώτο (και μόνιμο) πλάνο δίνεις κατ’ αρχήν το μήνυμα ότι είσαι «από άλλο ανέκδοτο». Εκτός τόπου και χρόνου. Το ίδιο μήνυμα που θα έδινες αν πήγαινες σε αποκριάτικο πάρτυ κοστουμαρισμένος! Αλλά δίνετε, πρωθυπουργέ & υπουργέ οικονομικών, και μερικά μηνύματα επιπλέον, που εύκολα αποκρυπτογραφούν οι άλλοι:

1. Ότι, ή δεν καταλαβαίνεις ότι είσαι «αλλού» ή θες να το υπογραμμίσεις: όπως δεν δίστασα να σπάσω το dress code στη συνάντηση κορυφής σας, δεν θα διστάσω να τα κάνω όλα μπουρλότο! Βέβαια, βλέπουν ότι ψιλοντρέπεσαι, γι’ αυτό κουμπώνεις το σακάκι, που επιτείνει το γελοίον του πράγματος. (Γιατί, αλήθεια, η επανάσταση εξαντλείται στον αποκλεισμό της γραβάτας; Πήγαινε εντελώς casual με τζην και πουλόβερ, και το καλοκαίρι με σαγιονάρες και βερμούδα, αν ο λόγος είναι απλώς η άνεση και το να... είσαι ο εαυτός του!)

2. Ότι είσαι κολλημένος στην ηλικία των 13-14, τότε που έδειχνες πόσο επαναστάτης ήσουν με το τι φορούσες και το πώς χτενιζόσουν. Γι’ αυτό δίνεις την ευκαιρία στους άλλους να σου φέρονται πατρικά: από το χεράκι και στράτα – στρατούλα. Νομίζεις ότι σε προστατεύουν, ενώ ξεκάθαρα σε υποτιμούν.

3. Ότι είσαι τόσο άσχετος με τη διαχείριση των συμβόλων, που ενώ μιλάς για λιτό βίο, φοράς κασκόλ που κοστίζει όσο ένα μηνιάτικο. (Σαν να φέρναμε τους ξένους εδώ για να τους δείξουμε την εξαθλίωση των Ελλήνων και να τους πηγαίναμε το βράδυ στον Ρέμο με τις γαρδένιες βουνό. Η εξήγηση ότι ήταν παλαιό δώρο της συζύγου, το κάνει ακόμα χειρότερο. Ας μην το φορούσες εκεί! Κι επιπλέον, μια που η σύζυγος ξέρει τα γούστα σου, μήπως αποκαλύπτεις έτσι κάποια διαχρονική, οικογενειακή ροπή στην πολυτέλεια;)

Αγαπητοί Κασκόλνικωφ, όταν πας για διαπραγματεύσεις δεν σε ενδιαφέρει να εκφράσεις το στυλ σου. Σε ενδιαφέρει να δημιουργήσεις ένα προγεφύρωμα εμπιστοσύνης. Ο άλλος να σε σεβαστεί. Να αισθανθεί ότι μπορεί να συνεννοηθεί κι ότι έχεις συναινετική διάθεση. Αυτό δεν το πετυχαίνεις ούτε με τα πουκάμισα έξω, ούτε με τα χέρια στις τσέπες, ούτε με τον εξορκισμό της γραβάτας. Πολύ περισσότερο δεν το πετυχαίνεις με χυδαίες γελοιογραφίες, όπως αυτή της Αυγής, με τον Σόιμπλε ως ναζί. Απλά πράγματα που τα καταλαβαίνουν οι πάντες. Εκτός από σας. Αλλά, είπαμε, πρόκειται για ψυχική αρρώστεια. Που είναι πολύ πιθανό να καταλήξει σε έγκλημα και τιμωρία. Μόνο που στη Σιβηρία της απομόνωσης θα βρεθούμε όλοι μας.

Θάνος Τζήμερος

Δημοσίευση: Ιουλίου 06, 2015