Πέντε αυταπάτες του 3ου Μνημονίου

Την περασμένη Παρασκευή στο Eurogroup η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε με τους εταίρους/δανειστές για το τρίτο μνημόνιο, για το τρίτο «πακέτο στήριξης» αν θέλετε. Την προηγούμενη μέρα η κυβέρνηση έχασε πρακτικά τη δεδηλωμένη, έπειτα από μόλις επτά μήνες διακυβέρνησης, ενώ αυτή την εβδομάδα αναμένονται πολιτικές εξελίξεις.

Λίγη σημασία έχουν όλα αυτά μπροστά σε αυτό που την περασμένη Πέμπτη έγινε νόμος τους ελληνικού κράτους. Το τρίτο μνημόνιο είναι γεγονός, όπως γεγονός είναι ότι η χώρα (ξανα)μπήκε επισήμως σε καθεστώς οικονομικής και κοινωνικής ανωμαλίας που θα κορυφωθεί τα επόμενα δύο-τρία χρόνια. Το ζήτημα είναι ότι ακόμη δεν έχουμε δει τι θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε, χωρίς όμως πλέον αντοχές και χωρίς την παραμικρή ελπίδα απεμπλοκής από αυτή την κατάσταση.

Πρώτη Αυταπάτη: Η οικονομία και η αγορά «παίρνουν ανάσες»
Λάθος. Η οικονομία δεν παίρνει καμία ανάσα. Η αγορά θα συνεχίσει να είναι στεγνή από ρευστό, οι πληρωμές θα συνεχίζουν να καθυστερούν, αυξάνοντας το εσωτερικό χρέος και την τοκογλυφία, θέσεις εργασίας θα μειώνονται και το κόστος υπηρεσιών και αγαθών για τον καταναλωτή θα αυξάνεται συνεχώς. Αυτό που θα αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία θα είναι μια βίαιη καθίζηση της όποιας ισχνής έως ανύπαρκτης ζήτησης υπάρχει, χωρίς καμία προοπτική ανάπτυξης, τόσο του ίδιου του τζίρου όσο και της μεταφοράς κερδών στην παραγωγή θέσεων εργασίας. Η όποια, μερική ποιότητα ζωής διατηρείται μετά κόπων και βασάνων από ένα μικρό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, της μεσαίας τάξης κυρίως, θα χαθεί κι αυτή, αφού το οικογενειακό εισόδημα όχι μόνο θα συρρικνώνεται, αλλά θα αυξάνονται και οι αποδέκτες ολοένα μειωμένων αριθμητικά και ποσοτικά πηγών εισοδήματος.

Εκείνο που έχουμε και θα έχουμε με μεγαλύτερη οξύτητα θα είναι ουσιαστικά μια εσωτερική υποτίμηση, με απότομη μείωση της καταναλωτικής και αγοραστικής δύναμης, αύξηση ΦΠΑ και πάσης φύσεως εισφορών, και αύξηση κόστους διαβίωσης. Όσο για ανάπτυξη; Ανέφικτο, όσο διατηρείται η ύφεση, όσο αυξάνεται το χρέος, και όσο το επιτόκιο δανεισμού βρίσκεται σε αυτό το ύψος. Για να αντισταθμιστεί ή κατάσταση, η Ελληνική οικονομία θα πρέπει να «τρέχει» με ετήσιους, πραγματικούς ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 7%. Πώς είπατε;    

Δεύτερη Αυταπάτη: Οι τράπεζες σώθηκαν
Λάθος. Οι τράπεζες δεν σώθηκαν. Τα 26 συνολικά δισ. που αναμένονται μέχρι το τέλος του χρόνου για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν αρκούν ούτε προσχηματικά. Το χρέος και η έκθεση των τραπεζών είναι τεράστια. Τα «κόκκινα δάνεια» σωρευτικά είναι πάνω από 90 δισ., ενώ το ποσό του ELA από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι και την δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου ξεπερνά τα 90 δισ. ευρώ. Να σημειώσουμε εδώ ότι τα ποσά του ELA δεν είναι δανεικά και αγύριστα, αλλά δόθηκαν για την υποστήριξη και τελικά τον έλεγχο του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ για όσο διάστημα η χώρα βρισκόταν εκτός επιτήρησης και μνημονίου, ανίκανη να δανειστεί από τρίτες αγορές με νορμάλ επιτόκιο (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το επιτόκιο δανεισμού της Ελλάδας από τους θεσμούς θα πρέπει να θεωρείτε φυσιολογικό).

Οι τράπεζες λοιπόν όχι μόνο δεν σώθηκαν, αλλά ο κίνδυνος κουρέματος καταθέσεων παραμένει περισσότερο από ποτέ ορατός. Είναι πολύ πιθανό επίσης ο αριθμός των συστημικών τραπεζών να μειωθεί σε μία ή δύο τράπεζες, με τα «καλά και υγιή» τμήματα των τραπεζών να απορροφώνται από μία ή δύο τράπεζες, και τα «κακά και τοξικά» τμήματα να μεταφέρονται σε ένα ταμείο κρατικής διαχείρισης, αυξάνοντας επιπλέον το συνολικό κρατικό χρέος. Επίσης, είναι βέβαιο ότι χρήματα στην αγορά δεν θα δοθούν μέσω δανεισμού, οπότε να μην περιμένουμε ούτε επενδυτικά project, ούτε θέσεις εργασίας, ούτε τίποτα που να αφήνει θετικό στίγμα στην οικονομία. Μίνιμουμ συντήρηση των τραπεζών γίνεται και τίποτα παραπάνω, μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο και για αυτές.

Τρίτη Αυταπάτη: Η Ελλάδα απέφυγε το Grexit
Όχι αγαπητοί μου, η Ελλάδα δεν απέφυγε το Grexit. Ίσα ίσα το τρίτο μνημόνιο την έσπρωξε ακόμη βαθύτερα σε αυτή την πορεία. Ακόμα κι αν ως εκ θαύματος ξυπνήσουμε αύριο και δούμε μια διαφορετική χώρα, με μεταρρυθμίσεις, πάταξη φοροδιαφυγής, καταπολέμηση διαφθοράς, έλευση επενδύσεων, διαμόρφωση στοχευμένου παραγωγικού ιστού, με τρομακτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ακόμα και τότε η χώρα δεν θα έχει αποφύγει το Grexit. Είναι τόσο αυστηρά και μεθοδικά διαμορφωμένο το πλαίσιο της σειράς των μνημονίων που είναι καταδικασμένα να αποτύχουν (για την ελληνική οικονομία), και καταδικασμένα να πετύχουν για όλες εκείνες τις πολιτικές και επιχειρηματικές δυνάμεις που θέλουν τη χώρα μια απέραντη αποικία χρέους, με ένα πλήρως χρεοκοπημένο και κατευθυνόμενο πολιτικό σύστημα, με μια κοινωνία ανήμπορη να αντιδράσει, προσπαθώντας να επιβιώσει με λιγότερα από τα ελάχιστα, χωρίς καμία αξιοπρέπεια, με χαμηλούς δείκτες γεννητικότητας και προσδόκιμου ζωής, βουτηγμένη στη βία και τη νοθεία, που όμως θα έχει ξεπουλήσει όλα της τα υπάρχοντα, όλα της τα «φιλέτα» για ένα κομμάτι ψωμί.

Σε αυτή όμως την προδιαγεγραμμένη κατάσταση, απείρως μεγαλύτερη ευθύνη έχει διαχρονικά το πολιτικό σύστημα της χώρας, παρά οι δανειστές αυτής. Για να είμαστε ξεκάθαροι και αντικειμενικοί.  

Τέταρτη Αυταπάτη: Η συζήτηση για το χρέος θα ανοίξει
Καμία συζήτηση για το χρέος δεν θα ανοίξει. Η αναφορά στο κούρεμα ή σε αναπροσαρμογή χρέους είναι καθαρά προσχηματική, είναι το «τυράκι» των δανειστών για συμμόρφωση στις επιταγές του μνημονίου. Η Ευρωζώνη δεν θέλει ούτε να ακούει για το ζήτημα του χρέους, ειδικά για τους επόμενους μήνες που υπάρχουν εκλογικές αναμετρήσεις σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, που υπάρχει το ζήτημα της καταλανικής ανεξαρτησίας, που η δύναμη των αριστερών κομμάτων στις προαναφερθείσες χώρες δεν παρουσιάζει την δυναμική που παρουσίαζε προ της συμφωνίας της Ελλάδας για το τρίτο μνημόνιο. Επίσης, το επόμενο τρίμηνο αναμένεται να φανεί η αναποτελεσματικότητα του μνημονιακού προγράμματος, τα πρώτα ισχυρά ρήγματα στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό, και βέβαια μια συνεχής πολιτική αβεβαιότητα που δεν προβλέπεται να εξομαλυνθεί ακόμα και με πρόωρες εκλογές.

Επίσης, δεν υπάρχει καμία πρόθεση και κίνητρο για τους δανειστές για να συζητήσουν το ζήτημα του ελληνικού χρέους για ένα ακόμη ισχυρό λόγο - ίσως τον ισχυρότερο: η υπογραφή του μνημονίου επαληθεύει την πρόθεση των δανειστών να αυξάνουν συνεχώς το ελληνικό χρέος, να το ανακυκλώνουν με νέα δάνεια και υψηλά επιτόκια δανεισμού, μεγιστοποιώντας το κέρδος τους. Πολύ απλά. Και εξίσου απλά φαίνεται και στην πράξη, όταν το 70% της δανειακής σύμβασης κατευθύνεται στην αποπληρωμή υπάρχοντος χρέους, συνιστώντας όμως παράλληλη αύξηση του συνολικού χρέους.

Πέμπτη Αυταπάτη: Η δημόσια περιουσία αξιοποιείται
Λάθος. Δεν αξιοποιείται. Σκοπός είναι να ξεπουληθεί για να πληρωθεί δήθεν το δυσθεώρητο χρέος, ή, με άλλα λόγια, επιχειρείται να δοθεί εν λευκώ η χώρα για μόλις 50 δισ. Σε αυτό το επίσης δήθεν υπολογισμένο ποσό περιλαμβάνονται τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στον υποθαλάσσιο χώρο. Και ενώ οι μελέτες για τον πλούτο των φυσικών μας πόρων έχουν καταντήσει κοροϊδία ατελείωτης σπέκουλας, γερμανικές μελέτες τραπεζικών οίκων τις υπολογίζουν σε κέρδη πολλών δισ. ευρώ. Μόνο όμως όταν δημοσιεύτηκαν αυτές ακριβώς οι έρευνες προέκυψε και το ενδιαφέρον να υποθηκευτούν στο ταμείο αποκρατικοποιήσεων – πριν από τέσσερις μήνες δηλαδή. Τυχαίο;

*Ο Δημήτρης Ραπίδης είναι Πολιτικός Αναλυτής και Επικοινωνιολόγος (Twitter: @rapidis).

Δημοσίευση: Σεπτεμβρίου 09, 2015