Απλά «μαθήματα» οικονομικών για όλους. Πώς το χρέος καταστρέφει τον πολιτισμό

Του Ευθύμη Μαραμή

Θα προσπαθήσω σχετικά σύντομα και όσο πιο απλά γίνεται να εξηγήσω «πού χρωστάει ο πλανήτης» 200 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ο «πλανήτης» χρωστάει στον εαυτό του, διότι έχει μεταθέσει στο μέλλον αποπληρωμή για αγαθά που κατανάλωσε η απλά παρήγαγε και παράγει στο παρόν.

Πολλά απο αυτά τα αγαθά αποτυγχάνουν να πουληθούν η να αποπληρωθούν κι έτσι οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές που βασίστηκαν στο χρέος έχουν δύο επιλογές. Α) να χρεοκοπήσουν Β) να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους συνεχίζοντας να παράγουν αζήτητα/απούλητα προϊόντα και να εργάζονται.

Σε αυτόν τον κύκλο εμπλέκονται οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες, οι οποίες μετά την επικράτηση του Κεϋνσιανισμού (κρατικός καπιταλισμός/σοσιαλισμός) προχωράνε όλο και περισσότερο στην αναχρηματοδότηση μη κερδοφόρων συντελεστών, ώστε να μην υπάρξουν χρεοκοπίες και ανεργία. Αυτό διογκώνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα, καθώς μετατίθεται ακόμα μεγαλύτερη υποχρέωση των μη αποτελεσματικών στο μέλλον και συνεπώς μεγαλύτερο βάρος στους ικανούς και αποτελεσματικούς στο παρόν.

Αγαθά, έργα και υπηρεσίες τα οποία δεν είναι άμεσα ανταλλάξιμα και δεν κατορθώσουν να ανταλλαγούν με άλλα αγαθά και υπηρεσίες σε έναν ορισμένο χρόνο αποπληρώνονται από όσους μπορούν και είναι ικανοί να ανταλλάσσουν τα δικά τους αγαθά και υπηρεσίες (η εν λόγω αποπληρωμή συντελείται μέσω της φορολογίας, για την εξόφληση των bailouts των μη κερδοφόρων και αντιπαραγωγικών). Αυτό, σταδιακά, οδηγεί και τις παραγωγικές κερδοφόρες επιχειρήσεις, αλλά και τους ικανούς αποτελεσματικούς ανθρώπους, στην χρεοκοπία, καθώς δεν αντέχουν σταδιακά το βάρος των μη αποτελεσματικών οφειλετών.

Τα οικονομικά είναι μια πολύ περίπλοκη διαδικασία, με εξαιρετικά απρόβλεπτες αλληλένδετες συνέπειες. Όσο μεγαλύτερες γίνονται κάποιες μη κερδοφόρες επιχειρήσεις (σχεδόν οι μισές αυτοκινητοβιομηχανίες είναι τέτοιες για παράδειγμα), τόσο συμπαρασύρουν στο χρέος καταναλωτές και μικρότερους προμηθευτές. Όταν αποτύχουν να αποπληρώσουν οι καταναλωτές τα αυτοκίνητα, παρεμβαίνει το κράτος και διασώζει με χρήματα των ικανών κερδοφόρων φορολογούμενων την αυτοκινητοβιομηχανία και τους καταναλωτές που απέτυχαν να αποπληρώσουν. Το παράδειγμα με τις αυτοκινητοβιομηχανίες είναι τυχαίο. Ένα άλλο πολύ απλό παράδειγμα είναι η χρηματοδότηση της γνωστής σουηδικής εταιρείας κατασκευής επίπλων ΙΚΕΑ, για την κατασκευή εκατομμυρίων κρεβατιών για τους μετανάστες. Τα κρεβάτια αυτά πληρώνονται απο τους Ευρωπαίους φορολογούμενους.

Η Ελλάδα έχει πιο «τρανταχτά» παραδείγματα κρατικού καπιταλισμού (σοσιαλισμού). Τέτοια γεγονότα ζήσαμε κατά τις μαζικές κρατικοποιήσεις του ομίλου Ανδρεάδη από την κυβέρνηση Καραμανλή το 1975, οι οποίες απέτυχαν όλες και αποπληρώθηκαν από τους φορολογούμενους. Το ζήσαμε με τον Ανδρέα Παπανδρέου και τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, καθώς και πολλές ακόμα σοσιαλιστικές παρεμβάσεις της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Το ζήσαμε με το χρηματιστήριο κατά την εποχή της κυβέρνησης Σημίτη. Το ζήσαμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της κυβέρνησης Καραμανλή Β', με ένα σωρό άχρηστα ακίνητα και κατασκευές να απομυζούν τον πραγματικό πλούτο της χώρας. Το ζήσαμε με τη Siemens. Το βιώσαμε με τα ναυπηγεία Ταβουλάρη πρόσφατα, με τη διάσωση του Μεγάρου Μουσικής πρόσφατα. Με το νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν επίσης στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, με τον ΟΣΕ παλαιότερα κλπ κλπ. Απλά είναι καλό να γνωρίζουμε πως οι κρατικοδίαιτες darlings/επιχειρήσεις δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Οι κυβερνήσεις σε κάθε «καπιταλιστική» χώρα παρεμβαίνουν με χρήματα των φορολογούμενων για να διασώσουν, να χρηματοδοτήσουν και να συντηρήσουν μη κερδοφόρες και βιώσιμες επιχειρήσεις, για να εξυπηρετούν συμφέροντα ειδικών ομάδων.

Η πορεία που έχει πάρει ο πλανήτης είναι πολύ επικίνδυνη. Υπάρχει υπερσυγκέντρωση προνομιούχων τεράστιων επιχειρήσεων και χρηματοπιστωτικών φορέων υπό τον έλεγχο των κυβερνήσεων (όπως ουσιαστικά συμβαίνει με τις γαλλικές αυτοκινητοβιομηχανίες ή ακόμα και με την General Motors στις ΗΠΑ και με την επί της ουσίας μετατροπή ιδιωτικών χρεών και οπορτουνιστικών συμπεριφορών του χρηματοπιστωτικού τομέα σε δημόσιο χρέος). Οι μικρότερες επιχειρήσεις καθώς και οι μεγάλες ανεξάρτητες που δεν τυγχάνουν προνομιακής μεταχείρισης θα χρεοκοπήσουν σταδιακά αποπληρώνοντας τις μη κερδοφόρες που διασώζονται συνεχώς από τις κυβερνήσεις.

Το παράδειγμα της ΟΝΕ των ΗΠΑ και το συμπέρασμα

Είναι αδιανόητο για τα συναλλακτικά ήθη να μην αποπληρώνονται τα χρέη, λέει ο τραπεζικός κώδικας και ως εδώ συμφωνώ απόλυτα. Είναι όμως απόλυτα «διανοητό» για τα συναλλακτικά ήθη να αποπληρώνονται τα χρέη από όλους τους πολίτες μέσω φορολογίας και bailouts ή bail in, επειδή οι εμπορικές τράπεζες (υποκαταστήματα της ΕΚΤ και της FED) μοίρασαν «παράδες» με μοχλεύσεις 70/1 στον κάθε «πικραμένο» και στις κυβερνήσεις. Και αναφερόμαι κυρίως στις τράπεζες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας στην ΟΝΕ, καθώς και στην περιβόητη Lehman Brothers στις ΗΠΑ.

Όταν όμως κάποιοι «παλαβοί» της αυστριακής οικονομικής σχολής λένε πως ο χρυσός εμπόδιζε τους οπορτουνιστές κυβερνήτες/τραπεζίτες να παράγουν «χρήμα» απο το πουθενά μας λένε αντιαναπτυξιακούς και απολιθώματα. Ας απολαύσουμε τώρα λοιπόν τα συναλλακτικά ήθη των εγκληματιών που παράγουν «χρήμα»/αέρα με το πάτημα ενός κουμπιού και το ανταλλάσσουν με ύλη, εργασία και αίμα των θυμάτων τους.

Ποιοι θα τα αποπληρώσουν αυτά; Όσοι τα κατάφεραν, είτε δανείστηκαν, είτε δεν δανείστηκαν. Έτσι ακριβώς καταστρέφει το -μαζικό αλόγιστο και χωρίς ποιοτικές προϋποθέσεις/εγγυήσεις- χρέος τους ικανούς, παραγωγικούς, κερδοφόρους και αποτελεσματικούς ανθρώπους. Οι οποίοι σαφώς και αποτελούν μειοψηφία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εξέλιξη της αποπληρωμής του παγκόσμιου χρέους. Ελπίζω να βοήθησα στην κατανόηση μέρους της περιπλοκότητας του χρέους και των τραγικών συνεπειών που αυτό επισύρει για τους ικανούς και παραγωγικούς, οι οποίοι όταν εκλείψουν, θα μετατραπεί πιθανώς και η δύση σε μια τύπου Σοβιετική Ένωση με εξίσωση των πάντων στη μετριότητα. Μια μορφή προλεταριάτου δηλαδή. Και αφήνω προς το παρόν απ' έξω τις καθαρές κρατικές δαπάνες για τη συμμορία που αυτοαποκαλείται «κοινωνικό κράτος». Με αυτήν θα ασχοληθούμε σύντομα σε άλλο άρθρο. Αυτό που έχει κυρίως σημασία είναι να γίνει κατανοητό στους οικονομικά φιλελεύθερους πως όσο περισσότερο ελέγχει το κράτος την οικονομία και το νόμισμα, τόσο ο κόσμος βαδίζει προς ένα μη βιώσιμο χρέος το οποίο απειλεί να καταστρέψει μέσα σε 40 χρόνια έναν ανθρώπινο οικονομικό πολιτισμό χτισμένο με οικονομική σοφία εκατοντάδων αιώνων.

Δημοσίευση: Ιανουαρίου 26, 2016