Οι αχάριστοι άνθρωποι

“Πιστεύω πως όταν είσαι με κάποιον κοντά, δηλαδή κάνετε παρέα, βγαίνετε, κάνετε πλάκα, μιλάτε στο τηλέφωνο, μοιράζεστε νέα της ημέρας και ανησυχίες της ζωής, ο άλλος…ενδιαφέρεται για σένα και σου προσφέρει όπως του προσφέρεις κι εσύ. Το πίστευα τουλάχιστον γιατί μετά την περίπτωση του Α., κατάλαβα τι σημαίνει αχαριστία.

Τι σημαίνει να βολεύει τον εαυτό του ο άλλος και να μην ενδιαφέρεται για το αν θα πληγώσει τον άλλον – και φυσικά να μην δίνει δεκάρα για το αν θα ευχαριστηθεί ο άλλος. Έψαξα να βρω, να καταλάβω τι πάει στραβά, πως γίνεται να υπάρχει αδιαφορία για τον άλλον, πως μπορεί να μην σε νοιάζει.”

Και κάνοντας μίας αναζήτηση κατέληξα σε λέξεις όπως η συναισθηματική νοημοσύνη και η ενσυναίσθηση. Αυτές οι "ψυχολογικές" εκφράσεις, θα μπορούσαν να δώσουν μία κατεύθυνση πως την ερώτηση «Γιατί να είναι αχάριστοι μερικοί άνθρωποι;»

Αρχικά, συναισθηματική νοημοσύνη, κατά τα πιο αποδεκτά μοντέλα, είναι η ικανότητα αντίληψης, κατανόησης και χειρισµού των συναισθηµάτων για την διευκόλυνση της σκέψης, οι οποίες θα καθοδηγούν την αποτελεσµατική συµπεριφορά μέσω του συνδυασμού συναισθηµατικών και κοινωνικών δεξιοτήτων καθώς και των ικανοτήτων που επηρεάζουν την «έξυπνη» συµπεριφορά. Με πιο απλούς όρους, το άτομο είναι σε θέση να αναγνωρίζει, να κατανοεί και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.

Σαν προέκταση αυτού, έρχεται και η ενσυναίσθηση (να νιώθω και πέρα από τον εαυτό μου όπως εξηγείται ετυμολογικά). Η ικανότητα που μας βοηθά να κατανοούμε το συναίσθημα του άλλου και συνεπώς, να μπορούμε να καταλάβουμε τι τον έκανε να νιώθει έτσι, ποια τα κίνητρά του, και γιατί έχει την συμπεριφορά που έχει.

Παρά τα θεωρητικά, ο συνδυασμός των παραπάνω πληροφοριών θα μπορούσε να μας δώσει μία γενική εικόνα για τα άτομα που δεν φαίνεται να έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη και, κατά συνέπεια, δεν φαίνεται να δείχνουν ενσυναίσθηση.

Ποιοι το κάνουν;

Θα χρησιμοποιήσουμε το DSM (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) για να μας εξυπηρετήσει σε μία πιο πρακτική κατηγοριοποίηση εκείνων που τους είναι πιο εύκολο να φανούν ως αχάριστοι.

Αναζητώντας της προσωπικότητες που έχουν χαμηλότερα επίπεδα σε συναισθηματική νοημοσύνη και ενσυναίσθηση, θα καταλήξουμε πως τα άτομα που δεν έχουν ιδιαίτερες ενοχές, δεν ενδιαφέρονται και τόσο για να μην πληγώσουν τους άλλους και έχουν ως βασικό τους σκοπό να προστατεύουν και να κρύβουν τις δικές τους ευάλωτες πτυχές είναι εκείνα που μπορούμε να φωτογραφίσουμε ως αχάριστα.

Πιο συγκεκριμένα, η αντικοινωνική προσωπικότητα και η ναρκισσιστική προσωπικότητα είναι εκείνες που συχνά μπορεί να κάνουν κάποιον να φερθεί με τον τρόπο αυτό.

Ένα αντικοινωνικό άτομο, με σκοπό να εκμεταλλευτεί τους άλλους και με την μέθοδο της περιφρόνησης αλλά και της παραβίασης όσων δεν του είναι αρεστά, εύκολα λέγεται και αχάριστο. Με όπλο του την αχαριστία, την απουσία τύψεων και την αποφυγή στενών σχέσεων με τους άλλους, δεν θα νιώθει ευάλωτος απέναντι στον μεγάλο του φόβο να τον απορρίψουν ή να λάβει κάποια κακή κριτική που θα τον πληγώσει.

Η ναρκισσιστική τάση εκείνου που θα θέλει να τον θαυμάζουμε σε κάθε ευκαιρία και να κάθεται απλά στον θρόνο του, αδυνατώντας να κατανοήσει και πόσο μάλλον να συναισθανθεί τα συναισθήματα των άλλων, σίγουρα μπορεί να ερμηνευτεί ως αχαριστία. Θα τα παρουσιάζει όλα ιδιαίτερα, μοναδικά, ξεχωριστά και γοητευτικά, για να επωφεληθεί, και θα υποτιμήσει οτιδήποτε έξω από τον ίδιο για να προστατέψει την εύθραυστη εικόνα που έχουν για τον εαυτό του.

Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, ο φερόμενος ως αχάριστος, όντως θα φανεί πως ήθελε να κάνει την δουλειά του, αδιαφορώντας για το αν εσύ ήθελες κάτι παραπάνω, χωρίς δείγμα τύψεων και ενοχών. Μάλιστα, αν σκεφτείς να το συζητήσεις μαζί του, ενδεχομένως να σου εξηγήσει πως αυτά που λες είναι υπερβολές και να σε αφήσει ακόμη πιο θυμωμένο/απογοητευμένο. Είναι ο μηχανισμός αντιμετώπισης που χρησιμοποιούν σχεδόν αυτοματοποιημένα αυτά τα άτομα, όχι όμως με τον κακό σκοπό που φαίνεται. Πρόκειται για τις ιδιαίτερα τραυματισμένες βάσεις της κάθε προσωπικότητας, που για να επιβιώσει το άτομο χρειάστηκε να βρει πως να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο απόρριψης και κακής κριτικής, που εύκολα μπορούν να καταστρέψουν την εικόνα που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους.

Τι να κανεις;

Επειδή όλοι φέρουμε τα προσωπικά μας τραύματα όμως, ευθύνη μας είναι να τον εαυτό μας από την έκθεση στον κίνδυνο θέτοντας τα όριά μας. Στους άλλους, δίνουν τόσο χώρο και χρόνο όσο μπορούμε να μοιραστούμε και να αντέξουμε, προτού να αρχίσουμε να νιώθουμε πίεση, να πληγωνόμαστε, να θυμώνουμε και να στεναχωριόμαστε. Η κάθε κίνηση προς τους άλλους, έχει το ρίσκο της απόρριψης και για αυτό θα μας προστάτευε αν υπολογίζαμε από πριν τι χρειαζόμαστε ως ανταπόδοση, αν είναι ρεαλιστική και αν υπάρχει διάθεση και από τους άλλους να μας την προσφέρουν.


Αγγελική Τζάνου
BSc Ψυχολογία - MSc Ψυχολογία Υγείας, Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία - Sex Therapy

Πηγή: uraniaonearth.gr

Δημοσίευση: Φεβρουαρίου 26, 2016