Γάτες στον αέρα, τσιγκέλια και η τέχνη του κυρίου Φαμπρ (video)

Της Stucano Closer και της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου

Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του (τέως) Ελληνικού Φεστιβάλ, ο Γιαν Φαμπρ, έγινε ξαφνικά ο γνωστότερος εν Ελλάδι Βέλγος. Πρόκειται για καλλιτέχνη με πολλές δεκαετίες παρουσίας ιδίως στα εικαστικά, τον οποίο, σύμφωνα με δική του δήλωση, άλλοι θεωρούν ιδιοφυΐα και άλλοι τσαρλατάνο. Πιθανότατα, πάντως, θα γνωρίζει κι ο ίδιος ότι για τους ζωόφιλους δεν θεωρείται τίποτε λιγότερο από κόκκινο πανί.

Βασική αιτία της βεντέτας αποτελεί το περίφημο, πλέον, βίντεο, από τον Νοέμβριο του ’12, που παρουσιάστηκε μαζί με άλλα έργα του Φαμπρ στην Αμβέρσα. Το θέμα του: η εκτόξευση γατιών. Ζωντανών γατιών. Συγκεκριμένα, τα γατιά πετιούνταν από βοηθούς (;) του καλλιτέχνη στον αέρα, σε ύψος 2-3 μέτρων, και προσγειώνονταν σε μια σκάλα πρόχειρα στρωμένη με χοντρό μουσαμά. Τα ζώα είναι, αν μη τι άλλο, εμφανώς φοβισμένα και σε πολλές περιπτώσεις νιαουρίζουν σπαρακτικά. Άλλοτε προλαβαίνουν να προσγειωθούν στα πόδια τους, άλλοτε πάλι όχι. Υποθέτουμε, βέβαια, ότι οι απεγνωσμένες προσπάθειες των γατιών να γυρίσουν στον αέρα ώστε να πέσουν «σωστά» ήταν και ο σκοπός του καλλιτεχνικού δρώμενου. Για το βαθύτερο νόημά του, βέβαια, δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε. Ίσως να το καταλαβαίνει όμως η μητέρα του κ. Φαμπρ, οπότε όλα καλά.

Το βέβαιο είναι ότι ο Φαμπρ κατακλύστηκε από email διαμαρτυρίας, με αποτέλεσμα να αποσύρει σύντομα το εν λόγω βίντεο. Ακόμα και ο αντιδήμαρχος της Αμβέρσας διαμαρτυρήθηκε εντονότατα. Ο Φαμπρ εν συνεχεία δήλωσε: «Λυπάμαι βαθύτατα που οι γάτες προσγειώνονταν άσχημα. Δεν είχα πρόθεση να βλάψω τα γατιά. Τα οποία είναι μια χαρά». Αργότερα διετύπωσε επίσης το παράπονο ότι δόθηκε υπερβολική έκταση στο θέμα.

Ο Φαμπρ έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές βαλσαμωμένα ζώα, ιδίως κουκουβάγιες και άλλα πουλιά. Το 2010 όμως είχε προξενήσει και πάλι σάλο όταν συμπεριέλαβε σε installation νεκρά γατιά και σκυλιά, βαλσαμωμένα, τα οποία είχε να κρέμονται από τσιγκέλια.

Παρόμοιες επιδείξεις παντελούς έλλειψης σεβασμού, τουλάχιστον, προς τα ζώα δεν είναι σπάνιες στη σύγχρονη τέχνη. Ωστόσο, κανένας άλλος καλλιτέχνης με τέτοιες τάσεις δεν προσκλήθηκε να αναλάβει καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού Φεστιβάλ, ή όπως αλλιώς θα λέγεται. Και κανένας άλλος επίσης δεν έχει εκφραστεί με τόσο αμφίσημο, αν όχι ευθέως συγκαταβατικό, τρόπο για το ελληνικό κοινό: «Μου αρέσετε επειδή δεν είστε ακριβώς σύγχρονοι», είχε πει σε συνέντευξή του στην Καθημερινή το 2007.«Όπως στο Μαυροβούνιο ή στην Κροατία, νιώθει κανείς ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν έχουν εισβάλει οι Βρυξέλλες και οι νομοθεσίες τους σε όλα τα επίπεδα ζωής». Για τους ζωόφιλους, αυτή η δήλωση είναι το λιγότερο ανησυχητική: όταν ένας καλλιτέχνης που έχει επανειλημμένως επιλέξει να αγνοήσει τα στοιχειώδη δικαιώματα των ζώων, όπως αυτά ισχύουν σε χώρες όπου «οι Βρυξέλλες και οι νομοθεσίες τους έχουν εισβάλει σε όλα τα επίπεδα ζωής», έρχεται σε μια χώρα «όχι ακριβώς σύγχρονη» για να μονοπωλήσει, ουσιαστικά, το φετινό φεστιβάλ, επιβάλλεται, αν μη τι άλλο, εγρήγορση. Τα ζώα δεν είναι αντικείμενα, και κυρίως δεν έχουν την παραμικρή, μα την παραμικρή όρεξη να γίνουν τέχνη, είτε είναι ιδιοφυής ο καλλιτέχνης είτε τσαρλατάνος.

Δημοσίευση: Απριλίου 01, 2016