Η εξάρτηση από το δημόσιο είναι το βασικό πρόβλημα στην Ελλάδα…

Του Justin Murray*…

Η Ελλάδα αποτελεί καυτό θέμα αυτή τη στιγμή, κυρίως λόγω των συνεχόμενων διαπραγματεύσεών της για τα πακέτα στήριξης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και, μέσω θεσμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, και τον υπόλοιπο κόσμο. Μεγάλο μέρος της όλης συζήτησης δίνει την εικόνα ότι η Ελλάδα απέχει μια αναδιάρθρωση του χρέους από την οικονομική σταθερότητα. Όμως, χωρίς κατανόηση του πώς η Ελλάδα βρέθηκε σε αυτήν την κατάσταση και εύρεση της βασικής αιτίας για μια υπερχρεωμένη κοινωνία, κάθε σχέδιο ή λύση έχει μεγάλες πιθανότητες αποτυχίας. Για να εντοπίσω αυτή την πρωταρχική αιτία, έπρεπε να εισαγάγω έναν εντελώς νέο παράγοντα που ονομάζεται «έμμεση κρατική εξάρτηση».

Τα δεδομένα για την απασχόληση δεν σχηματίζουν όλη την εικόνα

Ο βασικός γρίφος πίσω από την Ελλάδα είναι απλός από πρακτικής πλευράς –παίρνουμε πιο πολλά από τις επιχορηγήσεις και λιγότερο από τα φορολογούμενα αγαθά. Η Ελλάδα, όντας μια χώρα με υψηλή φορολογία στην παραγωγή και υψηλές επιχορηγήσεις στα επιδόματα, θα οδηγήσει σε έναν πληθυσμό που προτιμά να παίρνει επιχορηγήσεις παρά να παράγει.

ΩΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ
Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι τα δεδομένα δεν φαίνεται να υποστηρίζουν, επιφανειακά τουλάχιστον, αυτή την σκέψη. Υπολογίζοντας τις μέσες ώρες εργασίας ετησίως, η Ελλάδα στην πραγματικότητα βρίσκεται πολύ πιο ψηλά από χώρες που έχουν χαμηλότερες κρατικές επιχορηγήσεις και χαμηλότερους φόρους.

Αν ήταν αλήθεια ότι οι υψηλοί φόροι αποτρέπουν την εργασία, τότε η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να παρουσιάζει περισσότερες εργατοώρες σε σχέση με κράτη που έχουν χαμηλότερους φόρους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς. Αυτός ο δείκτης θα παρουσίαζε τη Γερμανία ως τον αδύναμο κρίκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι ως τον στυλοβάτη της. Ακόμα και χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, που έχουν αρνητική αντίληψη για την οκνηρία, έρχονται μπροστά σε σχέση με τη Γερμανία ως προς τις ώρες εργασίας, αλλά υποφέρουν οικονομικά.

Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι αριθμοί ισχύουν μόνο για τους ενεργούς εργαζομένους και δεν μας προσφέρουν μια εικόνα της γενικότερης εργασιακής κατάστασης. Ακόμα και άλλοι δείκτες, όπως τα ποσοστά συμμετοχής του εργατικού δυναμικού, δεν ολοκληρώνουν την εικόνα. Αυτό που χρειάζεται είναι ένας νέος παράγοντας που δείχνει αποτελεσματικά τον πυρήνα της πιθανότητας ανάπτυξης και ευημερίας ενός έθνους.

Κάποιος πρέπει να πληρώσει για όλες τις «δωρεάν» παροχές

Και εδώ είναι που μπαίνει στο παιχνίδι μια ματιά στην «έμμεση κρατική εξάρτηση». Στην τελική, σε κάθε σύγχρονο κράτος, όλοι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε βασικές, ζωτικές παροχές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι μαζικοί λιμοί, η έλλειψη στέγης και οι αρρώστιες δεν συνηθίζονται γενικά στα σύγχρονα έθνη, οπότε ουσιαστικά κάθε πολίτης αποκτά φαγητό, φάρμακα, και στέγαση από κάπου.

Για αυτό τον λόγο, πρέπει να κοιτάξουμε να βρούμε την πηγή αυτών των βασικών αγαθών, και αυτή είναι, κατά κύριο λόγο, οι ενεργοί εργαζόμενοι κάθε έθνους που χρησιμοποιούνται για την παροχή των βασικών αγαθών για όλους τους άλλους που δεν συμμετέχουν σε φανερές παραγωγικές δραστηριότητες. Σε κάθε σύγχρονο κράτος, αυτά τα αγαθά παρέχονται πρωτίστως από τις γραφειοκρατικές υπηρεσίες και χρηματοδοτούνται μέσω φόρων στους υπάρχοντες εργαζομένους.

Πώς βρίσκουμε ποιος πληρώνει

Πρώτον, πρέπει να εντοπίσουμε τον εργαζόμενο πληθυσμό ενός κράτους. Έπειτα, όλοι οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα αφαιρούνται για να βρεθεί το προσαρμοσμένο παραγωγικό εργατικό δυναμικό. Μπορεί να προκαλέσει διαφωνίες το γεγονός ότι κάποια επαγγέλματα όπως οι δάσκαλοι, οι νοσοκόμοι σε συστήματα ατομικών πληρωμών, και οι πυροσβέστες, ταξινομούνται ως μη παραγωγικό εργατικό δυναμικό, αλλά όπως είναι φτιαγμένο το τωρινό σύστημά μας, οι μισθοί αυτών των ατόμων δεν καλύπτονται από τους άμεσα επωφελούμενους όπως στις άλλες επιχειρήσεις, αλλά πληρώνονται μέσω των διάφορων φορολογικών συστημάτων.

Τελικά αυτός ο παραγωγικός πληθυσμός διαιρείται με τον συνολικό πληθυσμό του κράτους για να φανεί ο συνολικός αριθμός ατόμων που κάθε εργαζόμενος πρέπει να συντηρήσει σε αυτή τη χώρα. Για να αφαιρεθούν οι προκαταλήψεις απέναντι στους μη εργαζόμενους συζύγους και στα παιδιά, αφαιρείται το μέσο μέγεθος των νοικοκυριών για να βρεθεί ο συνολικός αριθμός των ατόμων που κάθε εργαζόμενος πρέπει να υποστηρίξει, τα οποία δεν ανήκουν στο νοικοκυριό του. Με άλλα λόγια, για πόσους συνολικά αγνώστους παρέχει αγαθά ο κάθε εργαζόμενος;

Ο παράγοντας της έμμεσης κρατικής εξάρτησης δίνει μια πολύ πιο ξεκάθαρη εικόνα των προβλεπόμενων οικονομικών επιδόσεων:

ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΑΝΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ
Η Ελλάδα, το κράτος με το πρόβλημα του χρέους, αυτήν την περίοδο έχει την προσδοκία ο κάθε εργαζόμενος να στηρίξει κατά μέσο όρο 6,1 ανθρώπους επιπλέον από την οικογένειά του. Αυτό εξηγεί μεγάλο μέρος της πίεσης να δουλεύουν πολλές ώρες και επίσης τα ασταθή οικονομικά βάρη. Καθώς ένας Έλληνας εργαζόμενος δεν μπορεί να ελπίζει να συντηρήσει με ένα μισθό τόσους ανθρώπους όσους είναι σε μια ομάδα μπέιζμπολ, η διαφορά καλύπτεται από το Ελληνικό δημόσιο χρέος, ένα χρέος που το υποβόσκον κοινωνικό σύστημα δεν μπορεί να περιμένει ότι θα ξεχρεώσει, καθώς το κίνητρο είναι να διατηρηθεί το τωρινό σύστημα επιδοτήσεων. Για να δείξουμε πόσο δύσκολο είναι να αλλάξει αυτό το σύστημα μέσα σε μια δημοκρατική κοινωνία, απλά πρέπει να κοιτάξουμε το ποσοστό του πληθυσμού που βασίζεται στις κρατικές επιχορηγήσεις.

ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ
Τα νούμερα δείχνουν ότι το 67% του πληθυσμού στην Ελλάδα βασίζεται εξ ολοκλήρου στην Ελληνική κυβέρνηση για να παρέχει τα εισοδήματά τους. Με μια τόσο έντονη συντριπτική πλειονότητα, είναι αδύνατον να αλλάξει αυτό το σύστημα με τις δημοκρατικές διαδικασίες καθώς το 67% έχει ισχυρό κίνητρο για να συνεχίζει να ψηφίζει ώστε το υπόλοιπο 33% -και επίσης οι ξένες οντότητες- να καλύπτει τα έξοδα διαβίωσής του.

Πώς αυτό μεταφράζεται σε ανάπτυξη του ΑΕΠ; Ενώ το ΑΕΠ δεν είναι τέλειος παράγοντας μέτρησης, είναι ο καλύτερος διαθέσιμος για τον εντοπισμό της οικονομικής υγείας ενός κράτους. Κάθε κράτος που έχει ξεπεράσει το όριο του 50% της εξάρτησης από τους δημόσιους πόρους παρουσιάζει και χαμηλή ανάπτυξη, με πολλά κράτη να βρίσκονται επικίνδυνα κοντά σε αυτό το όριο της εξάρτησης σε κάποιο είδος ανακατανομής του πλούτου για το εισόδημά τους.

Αυτό τι μας λέει; Ένα έθνος που επιτρέπει στους πολίτες του να παραμένουν αδρανείς και να περιμένουν τη στήριξη από έναν παραγωγικό εργαζόμενο θα υποβαθμίσει τελικά την ικανότητά του να συντηρήσει την οικονομία στην οποία βασίζονται αυτοί που λαμβάνουν το δημόσιο χρήμα. Έθνη που δεν έχουν δομές οι οποίες αποτρέπουν την κατάχρηση των κρατικών επιχορηγήσεων ή διορίζουν υπερβολικά πολλούς εργαζομένους στο δημόσιο θα δουν ότι η οικονομική τους ανάπτυξη εμποδίζεται και, αν συνεχιστεί αυτό, υποβαθμίζεται.

Όμως, οι δημόσιοι θεσμοί δεν είναι ικανοί να δημιουργήσουν αυτές τις ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να εξασφαλίσουν ότι όσο το δυνατόν λιγότεροι θα μπορούν να συμμετέχουν σε αυτά τα προγράμματα προστασίας. Οι κυβερνητικοί θεσμοί είναι, στην πραγματικότητα, σχεδιασμένοι για να αυξάνουν τις δεσμίδες εργαζομένων στον δημόσιο τομέα. Οπότε, όσο αυτές οι κοινωνικές δομές παραμένουν, οι πιθανότητες ότι μια αθέτηση των πληρωμών και μια αναδιοργάνωση του χρέους της Ελλάδας θα οδηγήσουν σε μια σταθερή ανασυγκρότηση του κράτους είναι πολύ χαμηλές.

*Ο Justin Murray είναι οικονομολόγος του Πανεπιστημίου St. Gallen της Ελβετίας

mises.org

Δημοσίευση: Μαΐου 08, 2016