Ισλάμ και εθνικισμός πάνε μαζί

Το “όραμα” και οι χειρισμοί του Ερντογάν στη νέα συγκυρία

Η συγκυρία στην Τουρκία είναι αρκετά ευνοϊκή για να κάνει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πραγματικότητα το όραμά του, το οποίο συντηρεί εδώ και 17 χρόνια και αφορά τη συνένωση των πολιτικών χώρων του πολιτικού Ισλάμ και της εθνικιστικής ακροδεξιάς.

Η σημερινή εκλογή του Μπιναλί Γιλντιρίμ στην ηγεσία του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης συνιστά άλλη μια επιβεβαίωση της παντοδυναμίας του Ερντογάν στο κόμμα. Η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί στη συνέχεια, όλα δείχνουν ότι θα είναι ένα βήμα ακόμη προς την υλοποίηση του στόχου του Ερντογάν για μετάβαση στο προεδρικό σύστημα. Αυτό προϋποθέτει συνταγματική αναθεώρηση ή ένα νέο σύνταγμα. Ωστόσο το προφίλ του νέου ηγέτη, τα όσα είπε στο συνέδριο, αλλά πολύ περισσότερο αυτά που δηλώνει ο ίδιος ο Ερντογάν, δείχνουν ότι η νέα κυβέρνηση θα είναι ουσιαστικά ένα εκτελεστικό όργανο υπό την ηγεσία του Ερντογάν.

«Εκλέγουμε αρχηγό κόμματος και πρωθυπουργό και όχι ηγέτη. Ο ηγέτης είναι ο Ερντογάν» ήταν ο κοινός τόπος τον οποίο υπογράμμιζαν σήμερα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος στο συνέδριο.

Η συγκυρία όμως δεν εξαντλείται στην προοπτική που θα ανοίξει με το νέο κυβερνητικό σχήμα ή την επιθυμία Ερντογάν για προεδρικό σύστημα, η οποία είναι δεδομένη εδώ και καιρό. Επεκτείνεται στις πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις που υπάρχουν εδώ και λίγο καιρό στο ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος, στην απόφαση που έλαβε η πλειοψηφία της Εθνοσυνέλευσης για την άρση της ασυλίας συνολικά 138 βουλευτών, η οποία στοχεύει ουσιαστικά τους 59 βουλευτές του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαώνμ και στη στάση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο ουσιαστικά διευκολύνει τις κινήσεις του Ερντογάν.

Είναι δεδομένος πλέον ο διχασμός εντός του ακροδεξιού κόμματος, όπου ο ηγέτης Ντεβλέτ Μπαχτσελί έχει να αντιμετωπίσει την αντιπολίτευση τριών σημαντικών στελεχών, τα οποία μάλιστα έθεσαν θέμα έκτακτου συνεδρίου. Ο Μπαχτσελί αρνήθηκε. Τα πράγματα οδηγήθηκαν στα δικαστήρια και η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει το συνέδριο. Όμως οι συνθήκες για διάσπαση υφίστανται. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, ο Μπαχτσελί βγήκε και δήλωσε πως η στήριξη που παρείχε μέχρι σήμερα το κόμμα του στην κυβέρνηση, ειδικά σε θέματα αντιμετώπισης του ΡΚΚ, «μπορεί να πάρει και νομική μορφή». Με άλλα λόγια, ο Μπατχσελί στην προσπάθειά του να λυτρωθεί ο ίδιος, αλλά και το κόμμα του από την κακοτοπιά, θέτει θέμα συμμετοχής στην κυβέρνηση.

Το πώς θα αξιοποιήσει την κατάσταση αυτή ο Ερντογάν, βλέποντας το ακροδεξιό κόμμα να έχει στριμωχθεί και να ζητεί βοήθεια από την εξουσία, θα το δούμε στο άμεσο μέλλον.

Ταυτόχρονα, η απόφαση της Εθνοσυνέλευσης για την άρση της ασυλίας των βουλευτών σηματοδοτεί εξελίξεις στο Κουρδικό. Η άρση αφορά 138 βουλευτές που κατηγορούνται για διάφορες υποθέσεις ποινικού δικαίου. Αφορά όμως και ένα σημαντικό τμήμα των 59 βουλευτών του φιλοκουρδικού κόμματος. Ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν αποκλείεται οι βουλευτές του κόμματος αυτού να δικαστούν, να καταδικαστούν και να οδηγηθούν στη φυλακή.

Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, την τελευταία στιγμή των ψηφοφοριών για την άρση της ασυλίας, ζήτησε από συγκεκριμένο αριθμό βουλευτών του να υπερψηφίσουν. Κι αυτό με σκοπό να υπερβεί η πλειοψηφία το όριο των 367 ψήφων, πράγμα που συνέβη. Εάν η πλειοψηφία ήταν μικρότερη των 367 ψήφων και πάντως ανώτερη από τις 330, η σχετική αναθεώρηση του συντάγματος θα απαιτούσε την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος. Και το ΡΛΚ δεν ήθελε να διεξαχθεί δημοψήφισμα και να εμφανιστεί ότι κινείται μαζί με το φιλοκουρδικό κόμμα. Στην περίπτωση αυτή τα δύο μπλοκ θα ήταν από τη μια το κυβερνών και το ακροδεξιό κόμμα κι από την άλλη του ΡΛΚ και το φιλοκουρδικό.

Κάτω από τις συνθήκες αυτές, ο Ερντογάν θα δει πώς διαμορφώνονται οι συμμαχίες για την αναθεώρηση του συντάγματος που θα γίνει με σκοπό τη μετάβαση στο προεδρικό σύστημα. Οι διεργασίες δεν αποκλείεται να οδηγήσουν και σε πρόωρες εκλογές. Ως προς τη συνεργασία με τους ακροδεξιούς, απώτερος σκοπός του Ερντογάν δεν μπορεί να είναι μια απλή σύμπραξη, αλλά η απορρόφηση του χώρου της εθνικιστικής ακροδεξιάς, ή μέρους αυτής, από το κυβερνών κόμμα και φυσικά υπό την ηγεσία του.

Το όραμά του για συνένωση των δύο χώρων είχε εκφράσει ο Ερντογάν τον Ιούνιο του 1999, όταν βρισκόταν έγκλειστος στις φυλακές Πινάρχισαρ, εξαιτίας ποιήματος που είχε διαβάσει ενώ ήταν δήμαρχος Κωνσταντινούπολης:
«Πιστεύω ότι στη βάση των δύο κομμάτων, του Κόμματος Αρετής (τον κόμμα του πολιτικού Ισλάμ την εποχή εκείνη) και του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος συντελούνται πολύ σημαντικά πράγματα. Η ταύτιση απόψεων και θεωρήσεων σε πολλά ζητήματα είναι δεδομένη. Εγώ είμαι αισιόδοξος και πιστεύω ότι η πίεση αυτή από τη βάση θα ανοίξει τον δρόμο για εξελίξεις και νέες καταστάσεις»
(Δήλωση Ερντογάν στην ελληνική εβδομαδιαία εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης «Πυρσός», 28 Ιουνίου 1999, τεύχος 37).

Α. Αμπατζής, ΑΠΕ-ΜΠΕ, Άγκυρα, Τουρκία
Πηγή MIgnatiou

Δημοσίευση: Ιουνίου 13, 2016