Οι νέες ισορροπίες με τη Ρωσία και το Ισραήλ

Η ταυτόχρονη προσέγγιση του Ισραήλ και της Ρωσίας από την Τουρκία(έπειτα από εντάσεις έξι ετών και έξι μηνών αντίστοιχα) δημιουργεί νέες ισορροπίες, που θα αποτυπωθούν στον ενεργειακό τομέα, στο Κυπριακό και στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.

Το θετικό στοιχείο είναι ότι ούτε ο πρόεδρος Βλ. Πούτιν ούτε ο πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου είχαν αποπειραθεί να παραπλανήσουν την ελληνική κυβέρνηση για τον σχεδιασμό τους. Η Αθήνα δεν αιφνιδιάστηκε από τις εξελίξεις, αλλά είναι σαφές ότι, σε επίπεδο τρέχουσας διπλωματικής λειτουργίας, οι πρωτοβουλίες της θα γίνουν πιο δύσκολες.

Ο κ. Πούτιν είχε περιγράψει, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην ελληνική πρωτεύουσα, τον προβληματισμό του για τη στρατηγική (προσωπικά) του προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν, χωρίς να κρύψει την ετοιμότητα της Μόσχας να αποκαταστήσει διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία λόγω της στρατηγικής σημασίας της. Γι' αυτό και, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, η Ουάσινγκτον και οι ισχυρότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συμφωνούν στο συμπέρασμα ότι η Μόσχα επέτυχε διπλωματική νίκη «με τη, νωρίτερα από το αναμενόμενο, επαναπροσέγγιση Ρωσίας - Τουρκίας». Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο είναι ότι, μολονότι η Μόσχα και η Αγκυρα συνεχίζουν να διαφωνούν ως προς το μέλλον της Συρίας, θα επαναλάβουν τον στρατιωτικό διάλογό τους για την εκεί αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, ενώ παρόμοια εξέλιξη (σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών) θα υπάρξει και για τους Κούρδους της Συρίας.

Αντίθετα, στο ίδιο διάστημα οι χειρισμοί του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα έναντι της Ρωσίας δεν ήταν αποτελεσματικοί. Η Ελλάδα δεν έγινε «γέφυρα» μεταξύ Μόσχας και Ε.Ε., όπως ο κ. Τσίπρας πρότεινε δημόσια στον κ. Πούτιν κατά τις δηλώσεις τους στο Μαξίμου, ούτε και εξασφάλισε κάποια επένδυση, όπως των Ρωσικών Σιδηροδρόμων στην ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Το μόνο ίσως που εξασφάλισε ο Ελληνας πρωθυπουργός ήταν το σχόλιο του προέδρου Μπ. Ομπάμα για «τον φίλο σου τον Πούτιν».

Η κυβέρνηση εξέλαβε το σχόλιο (και το προέβαλε σε επίπεδο εσωτερικής προπαγάνδας) ως απόδειξη πολυδιάστατης πολιτικής, αλλά, καλώς ή κακώς, σε καμιά δυτική πρωτεύουσα δεν θεωρείται προνόμιο η διατήρηση προνομιακών σχέσεων με τον Ρώσο πρόεδρο. Η δε ειρωνεία είναι ότι ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου, όπως αποδεικνύουν οι πράξεις του, προφανώς και δεν θεωρεί φίλο του τον ένοικο του Μεγάρου Μαξίμου, ο οποίος, αφενός, τον είχε «χρησιμοποιήσει» πέρυσι για να πιέσει την ευρωζώνη και, αφετέρου, δεν έχει αποκλίνει από τη γενικότερη τακτική της Δύσης απέναντι στη Ρωσία.

Στο κεφάλαιο των σχέσεων με το Ισραήλ, η κατάσταση είναι πιο ξεκάθαρη χάρη στη μέριμνα που επέδειξε ο πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου. Ηδη στη συνάντηση με τον Ελληνα πρωθυπουργό τον περασμένο Νοέμβριο ο κ. Νετανιάχου, καθώς και ο υπουργός Ενέργειας Γ. Στάινιτς άφησαν να διαφανεί η προσέγγισή τους με την Τουρκία και η πρόθεσή τους για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου «εφόσον αποκατασταθεί κάποια στοιχειώδης εμπιστοσύνη μεταξύ Αγκυρας και Ιερουσαλήμ».

Σε αυτό το πλαίσιο, η ισραηλινή πλευρά δεν κρύβει, τις τελευταίες ημέρες, ότι προσδοκά πολλά από την ενεργειακή συνεργασία με την Αγκυρα, ειδικά για τη μεταφορά του φυσικού αερίου μέσω Κύπρου και Τουρκίας προς την Ευρώπη. Η μοναδική εξαγωγική οδός μέσω της Μεγαλονήσου (αφού το κόστος ενός αγωγού μέσω Ελλάδας προς την Ευρώπη είναι εκτός συζήτησης) προϋποθέτει τη λύση του Κυπριακού και αποτελεί κίνητρο για πρόοδο στις συνομιλίες που έχουν βαλτώσει με ευθύνη της τουρκοκυπριακής πλευράς και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.

Η όποια πρόοδος στο Κυπριακό θα σημειωθεί ταυτόχρονα με τις επαφές Τουρκίας - Ισραήλ για την κρίση στη Συρία και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ή ακόμα και της επεκτατικής τακτικής του Ιράν. Πρόκειται, όπως και στον διάλογο Ρωσίας - Τουρκίας, για διαδικασίες στις οποίες δεν μπορεί να παρέμβει ευθέως η Αθήνα, αλλά που η έκβασή τους θα επηρεάσει τα ελληνικά συμφέροντα. Επίσης, αν και προς το παρόν δεν υπάρχουν οιωνοί αποκατάστασης της αμυντικής συνεργασίας Ισραήλ - Τουρκίας, όπως την περίοδο 1996-2009, μια τέτοια πιθανότητα δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα και Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
Πηγή "Δημοκρατία"

Δημοσίευση: Ιουλίου 31, 2016