Μάλιστα κ. Υπουργέ

Ζητούμενο διαχρονικά η ανεξαρτησία και ορθή απονομή της δικαιοσύνης

Αντώνης Αργυρός
Ήταν μέρες Χριστουγέννων του 2002 και το καθήκον μ’ έφερε στο γραφείο ανώτατου δικαστικού λειτουργού, του αειμνήστου Εισαγγελέα ΑΠ Ευάγγελου Κρουσταλλάκη ,για υπόθεση πελάτου μου. Η πρόσκληση είχε έλθει μέσω της γραμματέως ήταν σαφής και συγκεκριμένος ο λόγος της επικοινωνίας. Βρήκα και τον αντίδικο μου δικηγόρο(τον αείμνηστο Αλέκο Κατσαντώνη) να αναμένει και αυτός την συνάντηση. Ο κ. Εισαγγελέας μας δέχθηκε στην ώρα του και μας άκουσε με προσοχή, κρατώντας σημειώσεις. Την ώρα της συναντήσεως χτύπησε το τηλέφωνο και ακούσαμε την απάντηση του Εισαγγελέα ήταν : «Μάλιστα κ. Υπουργέ», αλλά αμέσως μετά αφού ο κ Υπουργός(δεν αντελήφθην ούτε το πρόσωπο, ούτε το αίτημα) προφανώς εξέθεσε το αίτημα του δέχθηκε την άμεση σκληρή απάντηση από τον δικαστή: «Πώς τολμάτε να με ενοχλείτε για υπόθεση που χειρίζομαι;» και χωρίς άλλη κουβέντα έκλεισε το τηλέφωνο στα μούτρα του συνομιλητή του, προφανώς ενοχλημένος.

Σημειώνω ότι η συνάντηση συνεχίσθηκε χωρίς σχόλια για το γεγονός και είχε δυσμενή εξέλιξη για τον εντολέα μου.

Η γενναία αυτή στάση του συγκεκριμένου δικαστικού λειτουργού πρέπει να επισημανθεί . Η απονομή της δικαιοσύνης γίνεται σύμφωνα με το Νόμο, δηλαδή ο Δικαστής αποφασίζει σύμφωνα με το Νόμο και όχι σύμφωνα με τις δικές του επιθυμίες, ή οποιεσδήποτε σκοπιμότητες.

Απαραίτητο στοιχείο της δίκαιης δίκης είναι η ύπαρξη ανεξάρτητου, αμερόληπτου και αντικειμενικού Δικαστή, ο οποίος όχι μόνο θα πρέπει να έχει αυτές τις ιδιότητες, αλλά και θα πρέπει να φαίνεται, σ΄ όλους, ότι τις έχει. Το μείζον ζήτημα της λειτουργίας της Δικαιοσύνης με έμφαση στον σεβασμό στη θεσμική ανεξαρτησία της καθώς και στην ανάγκη για επιτάχυνση της απονομής της είναι κεντρικό ζήτημα στην λειτουργία του Δημοκρατικού μας Πολιτεύματος.

Όμως η αλήθεια είναι ότι η εικόνα στην απονομή της δικαιοσύνης είναι εφιαλτική και επικρατεί το φαινόμενο της καθυστέρησης απονομής της δικαιοσύνης που φθάνει μέχρι και της «αρνησιδικίας», ενώ σε λίγες μέρες αρχίζει το νέο δικαστικό έτος. Σύμφωνα με στοιχεία του 2015, στα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία εκκρεμούν 356.498 υποθέσεις, με 67.678 φορολογικές (μαζί με του ΣτΕ ξεπερνούν τις 72.000). Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια. Οι εκκρεμείς υποθέσεις υπερβαίνουν το 1.000.000 μόνο στα ποινικά δικαστήρια, παρά το γεγονός ότι διαθέτουμε 30 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους, ενώ η Γαλλία 12 και η Ιταλία 11. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αποφυλάκισης υποδίκων ή παραγραφής αδικημάτων λόγω της βραδύτητας. Εκτός από τα ενδογενή και εξωγενή αίτια που προκαλούν βραδυπορία, παραλυτικά στο σύστημα λειτουργεί πρωτίστως η πολυνομία. Παρά τις διακηρύξεις περί "καλύτερης νομοθέτησης" (better regulation) και το νόμο περί ρυθμιστικής διακυβέρνησης, η πραγματικότητα στην Ελλάδα παραμένει ζοφερή: πολυνομία, έλλειψη κωδικοποίησης, αντιφατικές ρυθμίσεις, διατάξεις αναχρονιστικές σε αχρησία, νομοσχέδια "σκούπες", Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, χιλιάδες εγκύκλιοι. Η Ελλάδα μετρά πολυάριθμες καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και βρίσκεται σταθερά στην πρώτη πεντάδα των 47 χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης με πολύχρονες καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης. Οι αριθμοί κατατείνουν στο ότι περίπου 5 εκατ. πολίτες, ο μισός δηλαδή πληθυσμός της χώρας, εξαρτά κάποιο έννομο συμφέρον από υπόθεση που βρίσκεται σε εκκρεμότητα στη δικαιοσύνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 από τις 69 καταδίκες της Ελλάδας, οι 41 αφορούσαν αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην εκδίκαση. Υπάρχει, μάλιστα, υπόθεση για την οποία η χώρα μας καταδικάστηκε, γιατί καθυστέρησε η έκδοση απόφασης είκοσι επτά χρόνια. Το Δημόσιο καταδικάστηκε να καταβάλει εκατομμύρια ευρώ για χρηματική αποζημίωση και ηθική ικανοποίηση. Οι υποθέσεις λιμνάζουν επί έτη πολλά και μόνον «φιλολογικές» συζητήσεις γίνονται ή προτείνονται μέτρα που είναι μηδενικής αποτελεσματικότητας για το ζήτημα, ενώ παραλληλα έχει δημιουργηθεί δυσάρεστο κλίμα λόγω των συνεχών πειθαρχικών διώξεων λειτουργών, για πολύ σοβαρές υποθέσεις. Η καθυστέρηση απονομής της Δικαιοσύνης δεν είναι δικονομικό ζήτημα αλλά έχει κοινωνικά αίτια, τα οποία ουσιαστικά δημιουργούνται από τις εκάστοτε πολιτικές επιλογές σε διάφορους τομείς (φορολογικό, ασφαλιστικά Ταμεία, κ.λπ.)Για την κατάσταση υπεύθυνοι είναι πρώτα η Πολιτεία και όλοι οι παράγοντες απονομής της δικαιοσύνης ,ο καθένας με τις δικές του ευθύνες, εκείνος που δεν είναι υπεύθυνος είναι ο αποδέκτης των υπηρεσιών απονομής της δικαιοσύνης ,ο κυρίαρχος Λαός.

Η κατάσταση αυτή πρέπει άμεσα να εκκαθαρισθεί και αυτό πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα. Δεν μπορεί να λειτουργήσει η δικαιοσύνη όταν οι δικαστές απειλούνται από δημόσια πρόσωπα, αλλά και όταν παραβαίνουν το καθήκον τους οι δικαστές οι υποθέσεις δεν μπορούν να βαλτώνουν. Απορώ πώς η Εκτελεστική εξουσία είναι δυνατόν να υποδεικνύει την λύση προβλημάτων που έχει επιληφθεί η Δικαστική Εξουσία. Είναι δυνατόν ανώτατα δικαστήρια( όπως το Συμβούλιο της Επικρατείας) να «απειλούνται» με κατάργηση εν όψει της Συνταγματικής Αναθεωρήσεως,επειδή κάποιες αποφάσεις τους δεν ήσαν αρεστές ; Ακούγονται και γράφονται εξωφρενικά πράγματα, όπως δημιουργία Συνταγματικού Δικαστηρίου αποκλειστικά από μη δικαστές!

Είναι τουλάχιστον υποτιμητικό για την Ελλάδα αλλά και αποτρεπτικό για όσους τυχόν θέλουν να επενδύσουν εδώ, να κατατάσσεται η χώρα μας στις πέντε χώρες των 28 της Ε.Ε. με την μεγαλύτερη καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης, όπως καταγράφεται στον «Πίνακα Αποτελεσμάτων της Ε.Ε. για τη Δικαιοσύνη έτους 2015» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ σύμφωνα και με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας η Ελλάδα διαθέτει το πιο αργό δικαστικό σύστημα στην Ευρώπη για την εκδίκαση εμπορικών υποθέσεων α’ βαθμού και το τέταρτο πιο αργό στον κόσμο, μετά τη Γουινέα-Μπισάου, το Σουρινάμ και το Αφγανιστάν!

*Ο Αντώνης Αργυρός είναι δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω. Το 2012 διετέλεσε Υπουργός Επικρατείας στην κυβέρνηση Πικραμμένου. Από το 2004 είναι Δικηγόρος και Αναπληρωτής Νομικός Σύμβουλος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με σημαντική επιστημονική δράση, άρθρα και σχόλια σε δικαστικές αποφάσεις δημοσιεύονται στα πιο γνωστά νομικά περιοδικά.

Δημοσίευση: Αυγούστου 26, 2016