Πάρτε και τον Αρτέμη στη Νέα Υόρκη...

Του Κώστα Στούπα

Οι πολίτες δείχνουν λιγότερο ενδιαφέρον γι’ αυτό που είναι κοινό σε όλους· αντίθετα φροντίζουν και ενδιαφέρονται γι’ αυτό που αισθάνονται δικό τους.

Δημιουργούνται έριδες ανάμεσα σε αυτούς που δουλεύουν και σε εκείνους που δεν είναι εξίσου εργατικοί, αφού αμείβονται εξίσου και οι δύο κατηγορίες.

Η κοινοκτημοσύνη δεν επιτρέπει στους πολίτες να αναπτύξουν την αρετή της "ελευθεριότητος" (=της γενναιοδωρίας) προς τους συμπολίτες τους καθώς και την αρετή της "σωφροσύνης" (=της εγκράτειας).

Αριστοτέλης

Ο πρωθυπουργός, έλεγε η προχθεσινή ειδησεογραφία, θα πάει στη Νέα Υόρκη σε επενδυτικό φόρουμ προφανώς για να προσελκύσει επενδυτές. Μαζί θα πάει και ο κύριος Λεβέντης, ο οποίος τον τελευταίο καιρό "παίζει" ως πιθανός κυβερνητικός εταίρος. Από την αυτήν την προσπάθεια λείπει μόνο ο Αρτέμης με το καταπίστευμα των 600 δισ. για να συμπληρωθεί το παζλ της εμπέδωσης κλίματος εμπιστοσύνης για τη χώρα και την οικονομία της.

Άπαντες οι πολιτικοί στην Ελλάδα για δεκαετίες τώρα πιστεύουν πως οι επενδύσεις προκύπτουν με πρωθυπουργικά χαμόγελα και υποσχέσεις. Το αποτέλεσμα είναι η παραγωγική οικονομία από το ’80 και μετά να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο και το κενό που άφηνε το κλείσιμο των επιχειρήσεων να καλύπτεται με δανεικά και επιδοτήσεις, μέχρι που το 2010 ο κόμπος έφτασε στο χτένι και χρεοκοπήσαμε.

Οι επενδυτές δεν προσελκύονται με χαμόγελα και υποσχέσεις αναξιόπιστων πολιτικών ή άλλων που παριστάνουν τους πολιτικούς. Οι επενδύσεις έρχονται με σταθερότητα και ταπεινά οικονομικά κίνητρα.

Μιας και πάει στην Αμερική να προσελκύσει επενδύσεις ο πρωθυπουργός καλά θα κάνει να μάθει για την ιστορία της ευημερίας της Αμερικής που ξεκίνησε από το Τζέιμς-Τάουν στις αρχές του 1600.

Στην ιστορία αυτή περιγράφονται οι περιπέτειες των πρώτων αποίκων της Αμερικής.

Οι πρώτες κοινότητες αποίκων στην Αμερική πήγαν εκεί αρχικά με σκοπό να ζήσουν σε συστήματα κοινής ιδιοκτησίας, κοινής εκμετάλλευσης της γης και των λοιπών πλουτοπαραγωγικών πηγών. Οι περισσότερες από αυτές τις κοινότητες εξοντώθηκαν από την πείνα και τις ασθένειες.

Χαρακτηριστική είναι η ιστορία της πρώτης ομάδας - πιστών στη θρησκεία- αποίκων που έφτασε στο Τζέημς-Τάουν της Βιρτζίνια το Μάη του 1607. Στον τόπο που πήγαν, βρήκαν εύφορη γη, κυνήγι, όλων των ειδών τα φρούτα και θάλασσες πλούσιες σε ιχθυηρά.

Παρ’ όλα αυτά μετά από 6 μήνες οι 38 από τους 104 αποίκους είχαν πεθάνει από αιτίες που αφορούσαν κυρίως την κακή διατροφή.

Δυο χρόνια αργότερα άλλοι 500 άποικοι έφτασαν στη Βιρτζίνια στα πλαίσια του σχεδίου της "Εταιρείας της Βιρτζίνια" που οργάνωνε προγράμματα αποίκησης με το αζημίωτο. Μετά από λίγο καιρό οι 440 από αυτούς είχαν πεθάνει από ελλείψεις στα τρόφιμα και ασθένειες.

Το πρόβλημα της αποτυχίας των πρώτων προσπαθειών αποίκησης του Νέου Κόσμου ήταν πως όλοι οι άποικοι πήγαν εκεί σαν υπόχρεοι να εργαστούν σε κάτι συλλογικό ή ξένο χωρίς να έχουν μερίδια συμμετοχής ιδιοκτησίας και ατομικά κίνητρα.

Σε αμφότερες τις κοινότητες όλοι συγκέντρωναν το προϊόν της εργασίας σε μια κοινή αποθήκη. Στην περίπτωση των "κουακέρων" για να αναδιανεμηθεί ανάλογα με τους κανόνες της θρησκευτικής κοινότητας και στη δεύτερη περίπτωση για να πληρωθεί η εταιρεία για το κόστος μεταφοράς και υποστήριξης της αποικίας ενώ το υπόλοιπο θα αναδιανέμονταν στους εργαζόμενους.

Σε αμφότερες τις περιπτώσεις κανένας δεν είχε κίνητρο να εργαστεί περισσότερο, σκληρότερα ή εξυπνότερα καθώς οι απολαβές που θα είχε θα ήταν ίδιες με αυτές των άλλων. Αντιθέτως όλοι είχαν κίνητρο να τεμπελιάζουν γιατί έτσι κέρδιζαν, όπως ακριβώς συμβαίνει στο δημόσιο και σε όλες τις εργασίες που δεν υπάρχει αξιολόγηση και σωστά αγοραία κίνητρα.

"Η απουσία δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στη γη και η έλλειψη οποιασδήποτε σύνδεσης της προσπάθειας με την ανταμοιβή κατέστρεψε την εργασιακή ηθική των πρώτων αποίκων" υποστηρίζει ο Τόμας Ντι Λορέντζο στο βιβλίο του "Το πρόβλημα με το σοσιαλισμό".

Ο ιστορικός Φίλιπ Α. Μπρους που έχει ασχοληθεί με την περίοδο, γράφει πως η κατάσταση αυτή, της απουσίας κινήτρων, μετέτρεψε τους άνδρες που ήταν νέοι και δυνατοί σε αντικοινωνικά "ερείπια".

Το 1611 η Βρετανική κυβέρνηση έστειλε τον Σερ Τόμας Ντέιλ να αντιμετωπίσει την κατάσταση, ως επικεφαλής της αποικίας.

Ο Ντέιλ στην αναφορά του έγραψε πως οι επιζήσαντες άποικοι ήταν υγιείς και ξόδευαν τον περισσότερο χρόνο τους στα παιγνίδια παρά στο να εργάζονται. Ο ίδιος εντόπισε πως η πηγή του προβλήματος ήταν το σύστημα συλλογικής εργασίας και απουσίας ατομικής ιδιοκτησίας.

Μεταρρύθμισε λοιπόν την κατάσταση μοιράζοντας στον καθένα ιδιοκτησία από τρία εκτάρια γης με την υποχρέωση να καταβάλει κάθε χρόνο φόρο στην "Εταιρεία της Βιρτζίνια" δυόμιση βαρέλια καλαμπόκι. Όλη την υπόλοιπη παραγωγή θα μπορούσε να την πουλήσει ή να την κάνει ό,τι θέλει.

Μετά από αυτήν τη μεταρρύθμιση η αποικία μπήκε σε φάση ευημερίας. Εξ αιτίας φυσικών αιτίων ή αστοχιών άλλοτε η παραγωγή ήταν μεγαλύτερη ή μικρότερη, αλλά η κοινότητα δεν αντιμετώπισε ξανά λιμούς, όπως τα πρώτα χρόνια.

Ο ιστορικός Μάθιου Πέητζ Άντριους έγραψε πως αυτή η μεταρρύθμιση έσωσε την κατάσταση και έβαλε τη βάση που διαμόρφωσε τη νοοτροπία των Αμερικανών πως κάθε ελεύθερος άνθρωπος έχει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Αυτό συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός λαού με εργατικότητα και ροπή προς τις καινοτομίες και τους πειραματισμούς.

Η εμπειρία της επιτυχίας του Τζέιμς-Τάουν εξαπλώθηκε και μέχρι το 1623 όλη η διαθέσιμη γη στο Νέο Κόσμο είχε κατανεμηθεί στους αποίκους σε ατομικές ιδιοκτησίες.

Όπως λέει ο Ντι-Λορέντζο ο καπιταλισμός είχε αντικαταστήσει το σοσιαλισμό και οι άποικοι πρόκοψαν.

Όποιος πιστεύει πως αυτές είναι παλιές ιστορίες και τώρα οι συνθήκες έχουν αλλάξει, ας προβληματιστεί με το τι συνέβαινε μέχρι πριν λίγα χρόνια στην Αλβανία και τη Βουλγαρία που οι άνθρωποι λιμοκτονούσαν.

Ένας από τους πρώτους Βορειοηπειρώτες που ήρθε στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του σοσιαλισμού στη γείτονα και του δώσαμε με τους φίλους μου στέγη (σ’ αυτόν και την οικογένειά του) σε μια λέσχη που είχαμε τότε και ήταν άδεια τις περισσότερες ώρες της μέρας, μας περιέγραφε την κατάσταση. Το καθεστώς τους έβαζε να σκάβουν τα κρατικά χωράφια και αυτοί κορόιδευαν σκάβοντας μονές σειρές σκεπάζοντας τις διπλανές. Έτσι έκαναν τη μισή δουλειά αλλά η παραγωγή στο τέλος δεν ήταν καλή.

Οι Βορειοκορεάτες όπου δεν υπάρχουν τα κίνητρα του ατομικού συμφέροντος και της ιδιοκτησίας δεν σιτίζονται σωστά και είναι κατά μέσο όρο πιο κοντοί από τους Νοτιοκορεάτες. Η Βόρειος Κορέα το βράδυ στις δορυφορικές φωτογραφίες μοιάζει με "μαύρη τρύπα" λόγω απουσίας ηλεκτροφωτισμού.

Μην πάτε όμως μακριά. Στη Βενεζουέλα που είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες σε πετρέλαιο στον κόσμο, οι συνεχείς παρεμβάσεις του κράτους στην οικονομία και οι "φιλολαϊκές" ρυθμίσεις στην αγορά και τις τιμές έχουν δημιουργήσει σοβαρές ελλείψεις βασικών ειδών.

Στην Ελλάδα δεν έχουμε βιώσει ελλείψεις ακόμη. Είναι βέβαιο όμως πως ο ζήλος της αριστερής κυβέρνησης να επιδείξει "φιλολαϊκό" πρόσωπο θα οδηγήσει σε τραγικές καταστάσεις όμοιες με τις οποίες δεν έχουν ζήσει οι γενιές των Ελλήνων μετά τον πόλεμο.

Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι πως παράγει περισσότερους αριστερούς απ όσους μπορεί να καταναλώσει μια κοινωνία του μεγέθους και της οικονομίας της χωρίς να διαλυθεί.

kostas.stoupas@capital.gr

Δημοσίευση: Σεπτεμβρίου 02, 2016