Οσμή κοσκωτισμού στον αέρα...

Του Κώστα Στούπα

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η ιστορία των τηλεοπτικών αδειών αφορά την προσπάθεια της κυβέρνησης να ελέγξει την ενημέρωση. Δεν είναι η πρώτη φορά που μια κυβέρνηση στη μεταπολίτευση επιχειρεί να το πράξει.

Δυο φορές κατά το παρελθόν κυβερνήσεις προσπάθησαν να ελέγξουν τον τύπο και τις δυο απέτυχαν με πολλούς από τους πρωταγωνιστές να καταλήγουν στη φυλακή.

Η πρώτη προσπάθεια αφορούσε τον Θανάση Πόπωτα εκδότη και διευθυντή επαρχιακής εφημερίδας που ο Ανδρέας Παπανδρέου έπεισε να μετακομίσει στην Αθήνα και να ηγηθεί της δημιουργίας φιλοκυβερνητικού εκδοτικού συγκροτήματος που θα είχε τη στήριξη της κρατικής διαφήμισης και χρηματοδότηση από κρατικές τράπεζες.

Δύο από τους τίτλους εφημερίδων που εξέδωσε ήταν η "Ελεύθερη γνώμη" και οι "Ειδήσεις", αμφότερες απέτυχαν να αποκτήσουν αναγνώστες και επιρροή.

Το εγχείρημα απέτυχε και ο φέρελπις εκδότης κατέληξε στη φυλακή απ’ όπου εξήλθε αργότερα για λόγους υγείας. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε: Η περίπτωση Πόπωτα…

Η δεύτερη προσπάθεια ελέγχου του τοπίου των μέσων ενημέρωσης έγινε λίγα χρόνια αργότερα, μέσω του Γ. Κοσκωτά, ενός υπαλλήλου της Τραπέζης Κρήτης που εξαγόρασε την τράπεζα με χρήματα της τράπεζας όπως αποκαλύφθηκε αργότερα. Με τον ίδιο παράτυπο τρόπο στήθηκε και εκδοτικό συγκρότημα που φιλοδοξούσε να αλλάξει το τοπίο της ενημέρωσης στην Ελλάδα.

"Από την εκδοτική πλευρά της "Γραμμής Α.Ε.", ο Κοσκωτάς είχε στήσει έναν τυποεκδοτικό κολοσσό, ο οποίος εξέδιδε μία καθημερινή εφημερίδα ("24 Ώρες") και 6 περιοδικά, ενώ εξαγόρασε άλλες τρεις αντι-κυβερνητικές εφημερίδες, τη "Βραδυνή", την "Εβδόμη" και την ιστορική "Καθημερινή" από την Ελένη Βλάχου το 1986, την οποία έστρεψε πολιτικά προς το ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα εκδήλωσε ενδιαφέρον και για την αγορά της "Ελευθεροτυπίας". Η επέκταση αυτή στο χώρο του Τύπου, υπήρξε και το κομβικό σημείο της ανεξέλεγκτης πορείας του. Η κυβέρνηση έβλεπε στο πρόσωπό του έναν πανίσχυρο εκδότη που θα της παρείχε στήριξη, με αντάλλαγμα την πολιτική κάλυψη των δραστηριοτήτων του...".

Όταν οι άλλοι εκδότες αντέδρασαν και ζητούσαν να ερευνηθεί η πηγή των χρημάτων που ξόδευε ο νέος εκδότης, η τότε κυβέρνηση έτρεξε να καλύψει τα ίχνη με τον περίφημο "Κουτσονόμο", έναν νόμο που πέρασε στη Βουλή το τότε δεξί χέρι του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Μένιος Κουτσόγιωργας.

Όπως αποκάλυψε αργότερα ο Γ. Ματζουράνης, ο ίδιος είχε καταθέσει σε λογαριασμό του υπουργού στην Ελβετία μεγάλο ποσό σε δολάρια ΗΠΑ.

Η κατάληξη και αυτής της προσπάθειας ελέγχου του τύπου ήταν ο Μένιος Κουτσόγιωργας να πεθάνει από εγκεφαλικό στην αίθουσα όπου δικαζόταν, ενώ ο Κοσκωτάς μετά από την απόδραση στο εξωτερικό να καταλήξει στο τέλος στη φυλακή για πολλά χρόνια. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε: Σκάνδαλο Κοσκωτά…

Η τρίτη προσπάθεια επιβολής "τάξης" στο χώρο των ΜΜΕ ήταν από την κυβέρνηση Καραμανλή το 2015, με τον περίφημο νόμο του βασικού μετόχου, με τον οποίο ήταν ασύμβατο μεγαλομέτοχος εταιρείας που αναλαμβάνει έργα από το δημόσιο να ελέγχει και Μέσα Ενημέρωσης. Τελικά ο νόμος επέτρεπε σε μέλη της ίδιας οικογένειας να ελέγχουν εκδοτικές εταιρείες και εταιρείες που έχουν δουλειά με το δημόσιο.

Η τέταρτη μεταπολιτευτική προσπάθεια ελέγχου του τοπίου της ενημέρωσης λαμβάνει αυτήν την περίοδο με το νόμο για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών καναλιών.

Αποτελεί ειρωνεία της ιστορίας ότι αρκετά πρόσωπα που είχαν εμπλακεί ή και καταδικαστεί στο προηγούμενο σκάνδαλο Κοσκωτά εμφανίστηκαν να παίζουν ρόλο στη διαδικασία της νέας αναδόμησης του τηλεοπτικού τοπίου.

Για την απόκτηση των 4 αδειών τηλεοπτικής εκπομπής προσφέρθηκαν περί τα 240 εκατ. Ευρώ για δέκα χρόνια θα οποία θα πρέπει να καταβληθούν σε μια τριετία.

Η διαδικασία καθώς οργανώθηκε με έναν αστείο διαγωνισμό από την κυβέρνηση και όχι από το ΕΣΡ, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, είναι πολύ πιθανό να αμφισβητηθεί.

Η διαδικασία μπορεί να αμφισβητηθεί και από την ΕΕ καθώς ο αυθαίρετος περιορισμός των αδειών σε 4 ενώ το φάσμα σηκώνει υπερτριπλάσιο αριθμό πλήττει βασικούς κανόνες περί ελευθερίας του τύπου και της ελεύθερης αγοράς.

Σε μια αγορά όπου το μερίδιο της τηλεοπτικής διαφημιστικής πίτας δεν ξεπερνά τα 200 εκατ. ευρώ το χρόνο, η προσφορά 240 εκατ. ευρώ θεωρείται υπερβολική και δεν συνάδει με τη λειτουργία υγιών επιχειρηματικά επιχειρήσεων. Οι προθέσεις διαπλοκής είναι προφανείς...

Σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε παλιότερα, τα μέσα στήριξης της κυβέρνησης σε ένα φιλικό εκδοτικό συγκρότημα έχουν περιοριστεί. Η κρατική διαφήμιση έχει μειωθεί λόγω κρίσης αλλά και λόγω αποκρατικοποιήσεων, ενώ θα περιοριστεί ακόμη περισσότερο τους προσεχείς μήνες όταν όλη η δημόσια περιουσία περάσει στο Υπερταμείο που ουσιαστικά θα ελέγχεται από ξένους.

Επιπλέον ο τραπεζικός τομέας που αποτελεί βασικό πόλο στήριξης είτε με δανειοδότηση είτε λόγω σημαντικής διαφημιστικής δαπάνης έχει φύγει από την επιρροή της κυβέρνησης. Παλιότερα εκτός από τις κρατικές τράπεζες και οι ιδιωτικές δέχονταν πιέσεις να διευκολύνουν τη χρηματοδότηση φίλιων μέσων ενημέρωσης.

Έτσι εξηγείται η πρεμούρα της κυβέρνησης να διατηρήσει μια τράπεζα υπό κρατικό έλεγχο δήθεν για στοχευμένη αρωγή στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ο στόχος είναι η διευκόλυνση παρόμοιων εγχειρημάτων και ήδη υπάρχουν τα πρώτα δείγματα με την παροχή σχετικών εγγυητικών επιστολών.

Στην περίπτωση της Τραπέζης Κρήτης του σκανδάλου Κοσκωτά, η τότε κυβέρνηση είχε επιβάλει στις ΔΕΚΟ να στηρίξουν την τράπεζα με την κατάθεση εκεί των διαθεσίμων τους. Στην τωρινή περίπτωση, ΔΕΚΟ και ασφαλιστικά ταμεία έχουν ωθηθεί να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου. Όπως ήταν αναμενόμενο και το είχαμε προβλέψει στη στήλη, τα λεφτά αυτά έχουν χαθεί με βάση την αποτίμηση της τράπεζας στο χρηματιστήριο. Η ιστορία αυτή διαθέτει τα στοιχεία να αναδειχτεί σε σημαντικό σκάνδαλο.

Τις τελευταίες μέρες τα δημοσιεύματα υποστηρίζουν πως και ο έλεγχος του πόθεν έσχες των νέων καναλαρχών μοιάζει πιο διάτρητος ακόμη και από ανάλογους που είχαν επιχειρηθεί στο παρελθόν κατά τα προηγούμενα σκάνδαλα.

Η προσπάθεια της κυβέρνησης Τσίπρα να ελέγξει το τηλεοπτικό τοπίο στην αρχή και ενδεχομένως τον υπόλοιπο τύπο στη συνέχεια, γίνεται με μεθοδεύσεις που εκτός από το ενδεχόμενο να αποδειχτούν παράτυπες, ενδέχεται να κρύβουν και πολλές παρανομίες.

Η προχειρότητα του εγχειρήματος δημιουργίας φιλικών συγκροτημάτων είναι τέτοια που η οσμή των σκανδάλων έχει αναδυθεί πριν ακόμη λειτουργήσουν τα νέα σχήματα.

Το κυριότερο όλων είναι πως όλη αυτή η αναταραχή λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο κρίσιμη για την οικονομία καθώς οι προσδοκίες για ανάκαμψη δεν επιβεβαιώνονται και η νευρικότητα στην κοινή γνώμη αρχίζει να χτυπάει κόκκινο.

Σε μια περίοδο που το καζάνι αρχίζει να βράζει η κυβέρνηση προσπαθεί να κρατήσει το καπάκι της ενημέρωσης κλειστό, γιατί αφελώς έτσι πιστεύει πως δεν θα εξαπλωθεί η αγανάκτηση των προσδοκιών για την οικονομία που διαψεύδονται.

Η χώρα έχει εισέλθει σε μια νέα περίοδο αναταραχής με τις χειρότερες διεθνείς, πολιτικές και ηθικές προϋποθέσεις.

Δημοσίευση: Σεπτεμβρίου 17, 2016