"Και με πραξικόπημα, αν χρειαστεί"

Το ιστολόγιο δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητο από τον θάνατο του "τελευταίου μεγάλου έλληνα πολιτικού του εικοστού αιώνα". Οφείλει έναν φόρο τιμής στο μικρανήψι τού "μεγαλύτερου έλληνα πολιτικού του εικοστού αιώνα", του Ελευθερίου Βενιζέλου. Έτσι, λοιπόν, καταθέτει στην μνήμη του τη παρακάτω εμπιστευτική αναφορά τού Ρίτσαρντ Μπάρχαμ, αξιωματούχου του πολιτειακού υπουργείου εξωτερικών, υπευθύνου για τα θέματα της Ελλάδας. Σας κουράζω αλλά είμαι σίγουρος ότι αυτά τα στοιχεία δεν θα τα δείτε σε κανένα αφιέρωμα για τον εκλιπόντα.

Το έγγραφο αφορά μυστικό δείπνο στο σπίτι τού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στις 28 Ιουνίου 1965, κατά την περίοδο που εξυφαίνεται η αποστασία. Όσοι δεν έχετε πρόβλημα με τα αγγλικά σας, διαβάστε το από τα ακριβή φωτοαντίγραφα που παραθέτω. Οι υπόλοιποι, δείτε την ακριβή μετάφραση που ακολουθεί. Όμως, προσέξτε όλοι με πόση άνεση συζητείται η αντικατάσταση του "ανίκανου" πρωθυπουργού με τον Μητσοτάκη, καθώς και πόσο ανάλαφρα ο τελευταίος υποδεικνύει την συμμόρφωση του Μακάριου ακόμη και με πραξικόπημα.

Μνημόνιο συζήτησης

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 28 Ιουνίου 1965ΘΕΜΑ: Πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ: Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδος
Πάνος Κόκκας: Ιδιοκτήτης- Εκδότης τής ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, αθηναϊκής καθημερινής εφημερίδας της Ένωσης Κέντρου
Γιάννης Τσουδερός: Βουλευτής Κρήτης της Ένωσης Κέντρου
Νίκος Δεληπέτρος: Υποδιευθυντής στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ)

ΑΝΤΙΓΡΑΦΑ ΠΡΟΣ: Richard W. Βarham, υπεύθυνο Ελληνικών Υποθέσεων, ΝΕΑ
Αμερικανική Πρεσβεία Αθηνών

Κατά τη διάρκεια δείπνου και ποτών στο σπίτι του Υπουργού Οικονομικών Μητσοτάκη, υπήρξα μάρτυς ορισμένων από τις πολιτικές απόψεις τής ισχυρής κλίκας Κόκκα-Μητσοτάκη της Ένωσης Κέντρου. Ο Κόκκας, το πιο δυναμικό μέλος της ομάδας, κυριάρχησε στη συζήτηση. Ο Μητσοτάκης με τον ήρεμο αλλά σθεναρό του τρόπο πήρε επίσης ενεργό ρόλο στην κουβέντα, με τον Τσουδερό και τον Δεληπέτρο να συμμετέχουν κατά διαστήματα. Τα κυριότερα θέματα που συζητήθηκαν ήταν ο επικεφαλής στρατηγός των χερσαίων δυνάμεων Γεννηματάς, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Πρωθυπουργός και η Κύπρος. Το θέμα του Ανδρέα Παπανδρέου φαινόταν να είναι εκείνο που φορτίστηκε με τον μεγαλύτερο συναισθηματισμό. Προσπάθησα να συνοψίσω παρακάτω τη συζήτηση σύμφωνα με τα θέματα.

Στρατηγός Γεννηματάς
Ο κ. Κόκκας έκανε μια μακρά αναφορά για τον στρατηγό Γεννηματά, εναντίον του οποίου η εφημερίδα του Κόκκα Ελευθερία, είχε αναλάβει μια σταθερά αυξανόμενη εκστρατεία τις τελευταίες εβδομάδες. Ο Κόκκας επισήμανε ότι το πρόβλημα ξεκίνησε με το Σχέδιο Περικλής, στο οποίο ο Γεννηματάς είχε αναμειχθεί βαθειά στην στρατιωτική του περιοχή (Κοζάνη). Ανέφερε κάποιες από τις πειθαναγκαστικές μεθόδους που χρησιμοποιούσε ο Γεννηματάς και οι υφιστάμενοί του εναντίον όχι μόνον των κομμουνιστών και των συμπαθούντων, αλλά και εναντίον των υποστηρικτών της Ένωσης Κέντρου στις εκλογές του 1961.

Σύμφωνα με τον Κόκκα, ο Πρωθυπουργός Παπανδρέου δεν έπρεπε να μπει σε τέτοιο δίλημμα για τον Γεννηματά. Τον Απρίλιο του 1964 ο Παπανδρέου θα μπορούσε να έχει επιλογή μεταξύ του Γεννηματά και του στρατηγού Σιαπκαρά, ενός πιο επιθυμητού στρατιωτικού, ως επί κεφαλής του Στρατού. Δυστυχώς, ο Πρωθυπουργός δεν ήταν αποφασιστικός και παρ' όλες τις προειδοποιήσεις τού Κόκκα και άλλων, επέτρεψε στον Βασιλιά να τον επηρεάσει υπέρ του Γεννηματά. Η Ελευθερία ήταν από την αρχή αντίθετη με αυτόν τον διορισμό.

Σε αυτό το σημείο της συζήτησης, ο κ. Τσουδερός επέπληξε τους Μητσοτάκη και Κόκκα που διεξήγαν μία τόσο έντονη δημοσιογραφική εκστρατεία εναντίον του Γεννηματά, η οποία, αν συνεχιζόταν, μόνο κακό θα μπορούσε να κάνει στη χώρα. Και οι δύο, Κόκκας και Μητσοτάκης, συμφώνησαν, τονίζοντας ότι για αυτόν τον λόγο επιθυμούσαν να λήξει αυτό το θέμα το συντομώτερο δυνατόν.

Προς απάντηση στην ερώτηση γιατί το θέμα αυτό εγείρεται αυτή τη δεδομένη στιγμή, ο Κόκκας έδωσε μερικούς λόγους τονίζοντας συγκεκριμένα το Σχέδιο Περικλής, τον ρόλο του Λουκάκη σ' αυτή, την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ και τις πρόσφατες κατηγορίες για σαμποτάζ στη Μακεδονία.

Ο Κόκκας ανέφερε ότι ο Βασιλιάς δεν εμπιστεύεται τον Πρωθυπουργό και δεν θα του άρεσε μια αλλαγή στο Γενικό Επιτελείο. Παρ΄ όλα αυτά, η Ένωση Κέντρου δεν βλέπει μια εναλλακτική λύση για την απόλυση του Γεννηματά και αυτή η άποψη έχει την ευρύτερη λαϊκή υποστήριξη. Αφού ανατραπεί ο Γεννηματάς, η κατάσταση θα ξεκαθαριστεί και δεν θα υπάρξει περαιτέρω πρόβλημα. Ο Κόκκας είπε πως ήλπιζε ότι ο Βασιλεύς δεν θα ήταν ανυποχώρητος σε αυτό το θέμα, γιατί δεν είναι η κατάλληλη περίπτωση για να αντιμετωπίσουν τον Πρωθυπουργό· θα μπορούσε να κάνει κακό μόνο στον θεσμό της μοναρχίας στην Ελλάδα.

Ανδρέας Παπανδρέου
Μέλη της ομάδας προχώρησαν στο θέμα Ανδρέας Παπανδρέου ειρωνευόμενοι το γεγονός ότι κουβαλούσε όπλο για αυτοπροστασία. Ο Κόκκας χαρακτήρισε τον Ανδρέα ως "κακό για την Ελλάδα" και δήλωσε ότι πρέπει να φύγει από τη χώρα. Κανένας δεν τον εμπιστεύεται. Όχι μόνο ασκεί κακή επιρροή προς τον πατέρα του αλλά και τον χρησιμοποιεί για τους δικούς του σκοπούς. Ο Ανδρέας δεν ενδιαφέρεται για το κόμμα της Ένωσης Κέντρου· ελπίζει να σχηματίσει το δικό του κεντροαριστερό κόμμα. Αυτές οι απόψεις, ελέχθη ότι εκφράστηκαν σε έναν Γερμανό αξιωματούχο με τον οποίο συζήτησε ο Ανδρέας κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Γερμανία τον περασμένο χειμώνα.

Ο Μητσοτάκης τόνισε επίσης τον καταστρεπτικό ρόλο του Ανδρέα στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Πρότεινε αστειευόμενος να ανατεθεί στον Ανδρέα μια πρεσβευτική αποστολή -ίσως Ουάσιγκτον, Νέα Υόρκη ή Παρίσι- που θα τον απομακρύνει από την Ελλάδα.

Ο Πρωθυπουργός Παπανδρέου

Ο Μητσοτάκης τόνισε ότι, παρ' όλη την προχωρημένη ηλικία του, ο Πρωθυπουργός βλέπει τα πράγματα καθαρά και ενεργεί προσεκτικά. Εν τούτοις έχει δύο σοβαρά ελαττώματα: (1) είναι αμοραλιστής· γεννήθηκε έτσι· και (2) είναι δειλός, με πλήρη έλλειψη θάρρους. Ο Μητσοτάκης υπαινίχθηκε επίσης ότι ο Παπανδρέου είναι διπρόσωπος και έχει έλλειψη αποφασιστικότητας. Κανένας δεν μπορεί να τον εμπιστευθεί· άλλα λέει στο Υπουργικό Συμβούλιο και μάλλον άλλα λέει στον Βασιλιά.

Κύπρος

Υποστηριζόμενος από τον Κόκκα, ο Μητσοτάκης εξέφρασε τις απόψεις του σχετικά με το θέμα της Κύπρου: έδωσε έμφαση στη σημασία τής ελληνοτουρκικής συμβιβαστικής λύσης. Μια τέτοια λύση ήταν κοντά το περασμένο καλοκαίρι, όταν το ελληνικό Υπουργικό Συμβούλιο συμφώνησε ομόφωνα σχετικά με το Σχέδιο Άτσεσον. Ωστόσο, ο Ανδρέας πήγε ο ίδιος στον Πρωθυπουργό και σαμποτάρισε την απόφαση, χωρίς ουσιαστικά να δώσει έναν σαφή λόγο. Ο Ανδρέας συνεργάζεται με τον Μακάριο και τους αριστερούς.

Το Σχέδιο Άτσεσον είναι η καλύτερη λύση· είναι πολύ καλύτερη από την παραχώρηση ελληνικού εδάφους, που καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα ήταν έτοιμη να προτείνει. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την αποδοχή του Μακάριου για τη λύση τύπου Άτσεσον, ο Μητσοτάκης ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε και θα έπρεπε να επιβληθεί επί του Μακαρίου, με πραξικόπημα, αν χρειαστεί.

ΣΧΟΛΙΟ:
Αυτή ήταν η δεύτερη επίσκεψή μου στο σπίτι του Μητσοτάκη μέσα σε μία εβδομάδα. Ήταν ολοφάνερο ότι η κλίκα των Κόκκα-Μητσοτάκη προσπαθούσε να κάνει σαφή τη θέση της στον "αμερικανικό παράγοντα", ίσως με έναν υπαινιγμό ότι ο Μητσοτάκης προσέφερε την καλύτερη εναλλακτική λύση για τη θέση του Πρωθυπουργού Παπανδρέου, η διακυβέρνηση του οποίου οδηγούσε την Ελλάδα σε οικονομικό και πολιτικό χάος. Στην συνέχεια, ο Δεληπέτρος μού είπε κατ' ιδίαν ότι θεωρούσε τον Μητσοτάκη ως τον καλύτερο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Πρότεινε μια ομάδα Στεφανόπουλου-Μητσοτάκη ως την καλύτερη για να σχηματίσει μια νέα κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου - ο Στεφανόπουλος επειδή είχε λίγους εχθρούς και είναι ευρέως αποδεκτός· ο Μητσοτάκης λόγω της δυναμικότητάς του και γενικής ικανότητας.

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟ
ΟΜΑΔΑ 3
Κάθε 12 χρόνια υποβαθμίζεται·
δεν αποχαρακτηρίζεται αυτόματα

Σημείωση: Αν δεν κάνω λάθος, αυτά τα φωτοαντίγραφα πρώτη φορά δημοσιεύονται σε ελληνική ιστοσελίδα πλήρως αναγνώσιμα. Το περιεχόμενo του εγγράφου έχει αποκαλυφθεί κατά το παρελθόν σε διάφορα μέσα ενημέρωσης, με την λανθασμένη παρατήρηση ότι ο συντάκτης του είναι άγνωστος. Το όνομα του συντάκτη ενός απόρρητου εγγράφου βρίσκεται πάντα στο πεδίο "copies to:", διότι, ως συντάκτης, έχει σίγουρα κρατήσει αντίγραφο. Εφ' όσον εδώ στο "copies to:" αναφέρεται μόνο το όνομα του Ρίτσαρντ Μπάρχαμ, αυτός είναι ο συντάκτης.

Πηγή Cogito Ergo Sum

Δημοσίευση: Ιουνίου 17, 2017