Η δημόσια διοίκηση

Δ​​εν υπάρχει υπουργός, ανεξαρτήτως κόμματος, που να μη διαπιστώνει ότι η Ελλάδα δεν έχει κράτος. Οι ξένοι τεχνοκράτες που εργάζονται στο ελληνικό πρόγραμμα σοκαρίστηκαν όταν κατάλαβαν ότι οι ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες πόρρω απέχουν από αυτό που περιμένει κανείς να βρει σε ευρωπαϊκή χώρα.

Και όμως, η Ελλάδα είχε κάποτε σοβαρό κράτος. Οι παλαιότεροι πολιτικοί διηγούνταν ότι μέχρι τη δικτατορία το κράτος διοικούσαν οι φημισμένοι γενικοί διευθυντές. Ηταν υπάλληλοι καριέρας, οι οποίοι γνώριζαν απέξω κάθε φάκελο. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν επιθεωρούσε ένα έργο, σε αυτούς απευθυνόταν για διευκρινίσεις, όχι στους υπουργούς. Πολλοί από τους κορυφαίους γενικούς διευθυντές είχαν μπει με τις εξετάσεις που θέσπισε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Παρέμειναν στις θέσεις τους, όμως, ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση ήταν στην εξουσία. Προφανώς δεν ήταν αριστεροί, λόγω του ψυχροπολεμικού κλίματος της εποχής και του αποκλεισμού τους. Υπήρχαν όμως αρκετοί κεντρώοι.

Το πρώτο πλήγμα στο Δημόσιο ήλθε με την τριακονταπενταετία. Την καθιέρωσε η κυβέρνηση Παπανδρέου το 1964 και οδήγησε στην αναγκαστική έξοδο πολλών έμπειρων, πολύτιμων λειτουργών. Η χούντα κατέφερε το δικό της μεγάλο πλήγμα. Εβαλε σε θέσεις-κλειδιά πρώην αξιωματικούς και γκαουλάιτερ. Και στο τέλος, ήλθε η περίοδος του πρώιμου κουτσογιωργικού ΠΑΣΟΚ που διέλυσε ό,τι είχε απομείνει. Οι γενικοί διευθυντές καταργήθηκαν, τέθηκε σε λειτουργία ο καταραμένος θεσμός των πολιτικών συμβούλων και μπήκαν σε διάφορες θέσεις και υπουργεία άνθρωποι χωρίς κανένα προσόν. Οι συνδικαλιστές άρχισαν να συνδιοικούν, η αξιολόγηση έγινε ανέκδοτο, τα πειθαρχικά αχρηστεύθηκαν.

Ετσι φτάσαμε στο 2017. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται λίγοι καλοί και ευσυνείδητοι υπάλληλοι σε κάθε υπουργείο. Αυτοί κρατούν το ελληνικό κράτος όρθιο. Κατά τα άλλα, σε πολλά υπουργεία είναι εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθεί οτιδήποτε. Ο υπουργός αντιμετωπίζεται ως επισκέπτης-τράνζιτ. Το βλέπει στα μάτια των συνομιλητών του πως σκέπτονται «ε καλά, πού θα είσαι εσύ σε δύο χρόνια... Γιατί να κάνουμε αυτό που θέλεις;».

Το κακό είναι ότι τα νέα παιδιά που διορίστηκαν μέσω ΑΣΕΠ μπολιάζονται από τη «μούχλα» και την αδράνεια. Η σημερινή κυβέρνηση δεν πρόκειται να κάνει τίποτε για να αλλάξει η δημόσια διοίκηση. Δεν θέλει να στενοχωρήσει πελάτες της. Κάποιος πρέπει όμως να το κάνει, γιατί δεν πάμε πουθενά ως χώρα χωρίς μια μέτρια, έστω, δημόσια διοίκηση. Πριν καταλήξουν οι έξω ότι πρέπει να μας βλέπουν σαν κάποια τριτοκοσμική χώρα που χρειάζεται τεχνική βοήθεια για να ξαναστήσει το κράτος της, θα έπρεπε με διακομματική συναίνεση να θέσουμε κανόνες και στόχους για να το κάνουμε μόνοι μας.

Το εξωφρενικό είναι ότι όλοι το παραδέχονται. Αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι, που έχουν περάσει από υπουργεία, έχουν να διηγηθούν από μία ιστορία φρίκης. Λίγοι, αν όχι ελάχιστοι, έχουν να επιδείξουν ένα λιθαράκι που άφησαν πίσω τους για να το βρει ο επόμενος.

Αλέξης Παπαχελάς
Πηγή "Καθημερινή"

Δημοσίευση: Σεπτεμβρίου 19, 2017