Ο φόβος του εθνικιστικού ντόμινο

Δυνάμει αποσταθεροποίηση ολόκληρης της Ευρώπης φοβούνται πολιτικοί αναλυτές σε περίπτωση που επεκταθούν τα αυτονομιστικά κινήματα στην Ε.Ε. και η Καταλωνία ενθαρρύνει παρόμοιες αποσχιστικές τάσεις στη Χώρα των Βάσκων, τη Φλάνδρα, την Κορσική και αλλού. Οι εικόνες της βίαιης αντιμετώπισης του δημοψηφίσματος από την ισπανική κυβέρνηση και η συμβολική σύγκρουση Δαβίδ - Γολιάθ θα μπορούσαν να αναμοχλεύσουν αντίστοιχους περιφερειακούς εθνικισμούς στη Γηραιά Ήπειρο.

• Η Χώρα των Βάσκων, ο άλλος αυτονομιστικός θύλακος στην Ισπανία, είναι η πρώτη εστία ανησυχίας. Η περιοχή με το ειδικό καθεστώς απολαμβάνει διευρυμένες εξουσίες από το τέλος της δεκαετίας του 1970. Η τρομοκρατική οργάνωση ΕΤΑ, που κατέθεσε το 2017 τα όπλα, ήταν εκείνη που ενσάρκωνε τον αγώνα δεκαετιών για ανεξαρτησία. Η βασκική περιοχή έχει ήδη εξασφαλίσει τη δημοσιονομική αυτονομία που απαιτεί επί μακρόν η Βαρκελώνη, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι αναλυτές να συμφωνούν ότι δεν είναι τόσο μεγάλος ο κίνδυνος μετάδοσης του καταλανικού αυτονομιστικού πυρετού.

• Στη Σκωτία, μετά την ήττα του στρατοπέδου υπέρ της ανεξαρτησίας το 2014, το αίτημα για ένα δεύτερο δημοψήφισμα επανέρχεται διαρκώς στη δημόσια συζήτηση. Η πρωθυπουργός Νίκολα Στέρτζον το έχει υποσχεθεί αφότου οι φιλοευρωπαίοι Σκωτσέζοι απέρριψαν το Brexit πέρυσι το καλοκαίρι, αλλά είδαν το «Ναι» να επικρατεί σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, ο χρόνος διεξαγωγής του είναι ασαφής, καθώς η εκλογική καθίζηση του κόμματος της Στέρτζον οδήγησε στην αναβολή της προκήρυξής του προς το φθινόπωρο του 2018, μετά το πέρας των διαπραγματεύσεων για το Brexit. Αν όντως εγκριθεί μια δεύτερη προσφυγή στις κάλπες, τότε το νωρίτερο που μπορεί να διεξαχθεί είναι την άνοιξη του 2019, μετά την οριστική έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε.

• Στα Βαλκάνια οι εθνικισμοί, απομεινάρια του εμφυλίου στη δεκαετία του ’90, που οδήγησαν στη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, εξακολουθούν να προκαλούν εντάσεις. Από τη Βοϊβοντίνα στη Σερβία μέχρι το σερβικό κομμάτι της Βοσνίας (Republika Srpska), το αίτημα για δημοψήφισμα παραμένει ηχηρό.

• Η Φλάνδρα ήταν ανέκαθεν κοντά στην ανεξαρτησία. Η καρδιά της Ευρώπης και έδρα της Ε.Ε. είναι ήδη διχοτομημένη και η ολλανδόφωνη περιοχή έχει το δικό της κοινοβούλιο, το οποίο μετά την πολιτική παράλυση των 500 ημερών το 2010 και το 2011 απέκτησε περαιτέρω εξουσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Βέλγος πρόεδρος Σαρλ Μισέλ, φοβούμενος την επίδραση της πολιτικής Ραχόι στη δική του χώρα, έσπευσε να αποδοκιμάσει τη βία. «Καταδικάζουμε κάθε μορφή βίας και επιβεβαιώνουμε την έκκλησή μας για πολιτικό διάλογο», έγραψε στο Twitter και μία από τις πρώτες που αναπαρήγαγαν το ποστ του ήταν η Σκωτσέζα πρωθυπουργός.

• Στην Ιταλία, η λαϊκιστική Λέγκα του Βορρά διεκδικούσε από την ίδρυσή της την αυτονομία της Παδανίας από τη Ρώμη. Ενα συμβουλευτικό δημοψήφισμα αναμένεται να πραγματοποιηθεί στη Λομβαρδία και το Βένετο, δύο από τις πλουσιότερες περιοχές της χώρας. Αν όμως η Λέγκα επιχείρησε να εκμεταλλευθεί την οικονομική ανισότητα ιταλικού Βορρά - Νότου, η ιστορική πραγματικότητα ελάχιστα δικαιολογεί αποσχιστικές διαθέσεις εκ μέρους της Παδανίας, ενώ αντίθετα το κίνημα ανεξαρτησίας στη Σαρδηνία ήταν σαφώς πιο συγκεκριμένο. Λίγο βορειότερα στην Ιταλία, το Νότιο Τιρόλο είναι η περιοχή που ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία μέχρι το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολούθησε μια περίοδος κατά την οποία το Νότιο Τιρόλο ιταλοποιήθηκε υπό τον Μουσολίνι, προτού αποκτήσει μεγαλύτερη πολιτική και γλωσσική αυτονομία μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ευημερούσα περιοχή έχει πλέον τη δυνατότητα να διατηρεί και να ελέγχει τον πλούτο που παράγει. Στη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους ωστόσο, όταν η Ιταλία αναδείχθηκε στην πλέον καταχρεωμένη χώρα της Ε.Ε. μετά την Ελλάδα, πολίτες του Νότιου Τιρόλου άρχισαν να διεκδικούν την απαγκίστρωσή τους από την κεντρική κυβέρνηση, στη Ρώμη.

• Στη Γαλλία, ο κορσικανικός εθνικισμός είναι κραταιός και στις εκλογές του Μαΐου τρεις υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της νήσου εξασφάλισαν έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Η Κορσική απολαμβάνει μεν ενισχυμένες εξουσίες στο πλαίσιο του ειδικού καθεστώτος στη Γαλλία, αλλά, αν προκήρυσσε δημοψήφισμα, η κατάσταση δεν θα ήταν πολύ διαφορετική από ό,τι στην Καταλωνία. Δεν είναι τυχαίο ότι η εθνικιστική πλειοψηφία στην κορσικανική Βουλή έσπευσε να υιοθετήσει ψήφισμα για την «αδιαμφισβήτητη νομιμότητα» της καταλανικής κυβέρνησης και ο πρόεδρος του σώματος τουίταρε την υποστήριξή του στον «ελεύθερο λαό» της Καταλωνίας.

Deutche Welle, France24
Καθημερινή

Δημοσίευση: Οκτωβρίου 28, 2017