Επτά χρόνια αγριότητας στη Συρία δεν έβγαλαν νικητή

Του David Gardner

Οι σκοτωμοί συνεχίζονται στη Συρία, επτά χρόνια μετά την άγρια εθνο-σχισματική σύγκρουση. Ωστόσο τα φώτα της προσοχής του κόσμου αρχίζουν να απομακρύνονται από αυτόν τον πόλεμο, τον οποίο αντιλαμβάνονται μερικοί ως τελειωμένο. Δεν είναι. Αλλά αν ήταν, είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε τυχόν νικητές μεταξύ των πολλών ηττημένων;

Πρώτον στους ηττημένους, πρωτίστως, είναι ο συριακός λαός,. Η ευρέως διαδεδομένη εκτίμηση των 500.000 νεκρών μπορεί να αποδειχθεί συντηρητική. Περίπου το ήμισυ του προπολεμικού πληθυσμού των 23 εκατ., περισσότεροι από 11 εκατ. άνθρωποι, έχουν μετεγκατασταθεί και κοντά στους μισούς από αυτούς έχουν οδηγηθεί σε εξορία. Ο αριθμός των νεκρών και των μετεγκατεστημένων συνεχίζει να αυξάνεται ούτως ή άλλως, καθώς το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσσαντ συνεχίζει να βομβαρδίζει νοσοκομεία και αγορές στο Ιντλίμπ βορειοδυτικά ή χρησιμοποιώντας αέριο χλωρίου έναντι του αδιάλλακτου επαναστατικού θύλακα της ανατολικής Γκούτα, κοντά στη Δαμασκό.

Οι αντάρτες επίσης, προφανώς, είναι χαμένοι. Η αστική εξέγερση που ξεκίνησε πριν από επτά χρόνια, μετατράπηκε γρήγορα σε ανταρσία όταν η δικτατορία του Άσσαντ αποφάσισε να την πνίξει στο αίμα. Ένα αρχικά ευρείας κλίμακας κίνημα, αντλώντας από τα περισσότερα μέρη της πολυ-θρησκευτικής κοινωνίας της Συρίας, μετατράπηκε στη συνέχεια σε σουνιτική εξέγερση, ειδικά αφότου οι υπέρμαχοι του Άσσαντ έβαλαν βαθιά το μαχαίρι για να ενεργοποιήσουν το μειοψηφικό καθεστώς τους.

Οι μετριοπαθείς αντάρτες με την πάροδο του χρόνου έχασαν έδαφος από τους σαλαφιστές τζιχαντιστές. Οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι βοήθησαν άθελά τους σε αυτή την αλλαγή, με το να ενθαρρύνουν την εξέγερση, αλλά αρνούμενοι να δώσουν σε λιγότερο ή περισσότερο μετριοπαθείς αντάρτες τα μέσα για να ανατρέψουν τους υπέρμαχους του Άσσαντ. Η Δύση «ανέθεσε» τη στήριξη στην εξέγερση σε Σαουδική Αραβία, Κατάρ και Τουρκία, αφήνοντας ένα κενό που καλύφθηκε από τον Isis, την Αλ Κάιντα και άλλες ομάδες τζιχάντ.

Το καθεστώς του Άσσαντ, με τεράστιες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και χρήματα και σε τουλάχιστον τρεις φορές κοντά στην κατάρρευση, έχει σωθεί από την αεροπορία και τις δυνάμεις εδάφους που παρέχονται κυρίως από το Ιράν και τις πολιτοφυλακές του. Ωστόσο, παρόλο που ο πρόεδρος Άσσαντ φαίνεται να είναι νικητής, παραμένει υπό την κηδεμονία δύο δυνάμεων -Ρωσίας και Ιράν- επικεφαλής ενός κράτους που χωρίζεται ανάμεσα σε παραστρατιωτικές συμμορίες και ιδιωτικούς στρατούς. Η εξουσία του είναι πιο περιορισμένη από ότι φαίνεται, ακόμη και αν ο ISIS εδαφικά είναι σχεδόν νικημένος.

Ένας φαινομενικά νικητής από το χάος και τον κατακερματισμό είναι η κουρδική μειονότητα της Συρίας, της οποίας οι Λαϊκές Προστατευτικές Δυνάμεις (YPG) έχουν καταλάβει τον έλεγχο ενός τέταρτου της χώρας. Πολεμώντας με την υποστήριξη της αμερικανικής αεροπορικής δύναμης ως αιχμή του δόρατος κατά του ISIS, το YPG εντυπωσίασε τον κόσμο. Αλλά μπορεί να το παράκανε. Η Τουρκία εισέβαλε στην Αφρίν, στο πιο δυτικό τμήμα του εδάφους του YPG, για να εμποδίσει τη φιλοδοξία των Κούρδων να δημιουργήσουν μια αυτοδιοικούμενη περιοχή στη βόρεια Συρία, η οποία φοβάται ότι θα τροφοδοτήσει τη συνδεδεμένη κουρδική εξέγερση στη νοτιοανατολική Τουρκία.

Οι Κούρδοι της Συρίας επίσης πιθανώς υπερεκτιμούν την έκταση στην οποία η ασταθής κυβέρνηση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ θα στηρίξει τις φιλοδοξίες τους. Οι ΗΠΑ στερούνται συνεκτικής πολιτικής για τη Συρία και, από την καταστροφική έκβαση της εισβολής του 2003 στο Ιράκ, έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος της ικανότητάς της να διαμορφώνει γεγονότα στη Μέση Ανατολή.

Η Τουρκία, επίσης, παρά το ότι ο Πρόεδρος της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απολαμβάνει την ικανότητά του να παρεμβαίνει στη Συρία, δεν μπορεί να θεωρηθεί νικητής. Ο αρχικός του στόχος, να ανατρέψει τους υπέρμαχους του Άσσαντ και να εγκαταστήσει μια εναλλακτική λύση υπό την ηγεσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ήταν καταδικασμένος. Για την επίτευξή του, η Άγκυρα μετέτρεψε την Τουρκία σε μια «δομή» για αντάρτες εθελοντές που επέτρεψε στον τζιχαντισμό να ριζώσει. Η τουρκική παρέμβαση στη βορειοδυτική Συρία στηρίζεται στην εύνοια του Βλαντιμίρ Πούτιν από τη στιγμή που η Ρωσία ελέγχει αυτόν τον εναέριο χώρο.

Ο Ρώσος πρόεδρος έχει χρησιμοποιήσει τη Συρία ως εφαλτήριο για την επιστροφή της Μόσχας ως παγκόσμια δύναμη, βοηθούμενη από την αρχή και συγκεχυμένη απόσυρση των αδέξιων ΗΠΑ. Ενώ αυτή είναι μία νίκη, οι προοπτικές της Ρωσίας στη Συρία δύσκολα φαίνονται ρόδινες.

Την περασμένη εβδομάδα, οι δυνάμεις που συνδέονται με την Αλ Κάιντα στο Ιντλίμπ κατέρριψαν ένα ρωσικό αεροπλάνο. Στο έδαφος, η Μόσχα πρέπει να στηριχθεί στις πολιτοφυλακές των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν, της Χεζμπολάχ, των Ιρακινών που υποστηρίζονται από το Ιράν και την πολιτοφυλακή των Αφγανών Σιιτών.

Λίγο πριν από μία εβδομάδα, η Ρωσία φιλοξένησε Σύνοδο Κορυφής για τη Συρία στο Σότσι. Αλλά κατάφερε κάτι στη διαμόρφωση της μετάβασης από τον πόλεμο, χωρίς την οποία είναι δύσκολο να δούμε πώς η Συρία μπορεί να ανοικοδομηθεί, φυσικά ή πολιτικά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αρνείται να δεσμευτεί σε ανασυγκρότηση χωρίς πολιτική διευθέτηση και συμφωνία για το μέλλον των υπέρμαχων του Άσσαντ.

Το Ιράν, με τη σαφή στρατηγική του για να εδραιώσει ένα άξονα Σιιτών μέσω του Ιράκ και της Συρίας στον Λίβανο και τη Μεσόγειο, μοιάζει περισσότερο με νικητή. Μέσω της Φρουράς των Επαναστατών, ένα όργανο επιβολής στο εσωτερικό και εκστρατευτική δύναμη στο εξωτερικό, έχει παραστρατιωτικοποιήσει την περιοχή προς όφελός του. Ωστόσο, έχει χάσει την ευκαιρία να κάνει τους γείτονές του να αισθάνονται άνετα με την εμφάνισή του ως περιφερειακή δύναμη, προκαλώντας πόλωση στο στρατόπεδο υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας εναντίον του και παρέχοντας ένα προκατασκευασμένο άλλοθι σε αυτούς που υπερασπίζονται τους Σουνίτες Άραβες.

Όπως και να φαίνεται, είναι δύσκολο να δούμε κάποιον νικητή σε έναν εφιάλτη του Χομπς, που είναι η Συρία, με τις βαθιές δεξαμενές της απελπισίας και της αποστέρησης να δίνουν την ευκαιρία σε πολέμαρχους και τζιχαντιστές να ρίξουν άγκυρα.

Copyright The Financial Times Limited 2017. All rights reserved
Euro2day

Δημοσίευση: Φεβρουαρίου 27, 2018