Η Βαλκανική απουσία και οι "παρενέργειες"

Η Ελλάδα έχασε την ιστορική ευκαιρία να λειτουργήσει ως περιφερειακή δύναμη ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή

Από τον Δημήτρη Γαρούφα

Αφορμή για το σημερινό άρθρο ήταν η επίσκεψη στο γραφείο μου πανεπιστημιακού από την Κορυτσά, ο οποίος -μεταξύ άλλων-, με παράπονο, μου ανέφερε ότι στην Αλβανία ιδρύθηκαν δύο ελληνικά σχολεία, ένα στα Τίρανα κι ένα στην Κορυτσά, αλλά η Τουρκία έχει ιδρύσει περισσότερα, και μάλιστα με κάποιες παροχές προσελκύει και παιδιά χριστιανών για να φοιτούν στα τουρκικά σχολεία…

Με αφορμή αυτή την επίσκεψη, θυμήθηκα ότι το 1994 (νέος δικηγόρος τότε, πρωτοεκλεγείς στο Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης το 1993) ήμουν πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικών Θεμάτων του ΔΣΘ και με εισήγησή μας ο σύλλογος διοργάνωσε, την άνοιξη του 1994, ένα διήμερο συνέδριο με θέμα «Ο Ελληνισμός σήμερα στα Βαλκάνια και στις παρευξείνιες χώρες», του οποίου είχα την εποπτεία.

Καλέσαμε τους ηγέτες των ελληνικής καταγωγής πληθυσμών από αυτές τις χώρες, οι οποίοι παρουσίασαν καθένας για τη χώρα του στοιχεία παρουσίας Ελληνισμού, υπάρχουσα υποδομή, προβλήματα και προοπτικές. Τα συμπεράσματα υποβλήθηκαν στους αρμόδιους φορείς και, απ’ ό,τι θυμάμαι, όλοι οι εκπρόσωποι τόνιζαν την αναγκαιότητα ίδρυσης φροντιστηρίων ελληνικής γλώσσας και τμημάτων διδασκαλίας της σε πανεπιστήμια, γιατί σε όλες τις χώρες υπήρχε ενδιαφέρον για εκμάθησή της.

Το ενδιαφέρον έγινε πιο έντονο με την ίδρυση και λειτουργία ελληνικών επιχειρήσεων σε αυτές τις χώρες (μεταξύ αυτών, τράπεζες κ.λπ.), οι οποίες στις προσλήψεις προσωπικού σε κάποιους τομείς αναζητούσαν συνήθως στελέχη που μιλούσαν και ελληνικά. Χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντος είναι ότι το Πανεπιστήμιο Σόφιας, όπου ιδρύθηκε το 1993 Τμήμα Νεοελληνικής Φιλολογίας στο οποίο εισάγονταν κάθε χρόνο 25 άτομα, έφτασε να έχει, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 1996 2.055 υποψηφίους, το 1999 2.385, το 2002 2.682 - πολύ περισσότερους από τους υποψηφίους για το Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας!

Γι’ αυτό, άλλωστε, την ίδια εποχή ιδρύθηκαν τρία φροντιστήρια ελληνικής γλώσσας στο Μοναστήρι των Σκοπίων, αλλά και φροντιστήρια σε πόλεις της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας κ.λπ., όπου ιδρύθηκαν επίσης σύλλογοι Ελλήνων. Σε όλες αυτές τις χώρες τα υπολείμματα του ακμάζοντος έως τις αρχές του 20ού αιώνα Ελληνισμού στα Βαλκάνια διέπρεπαν και προσπαθούσαν να λειτουργούν ως γέφυρα φιλίας ανάμεσα στις χώρες που ζούσαν και στην προγονική πατρίδα Ελλάδα. Δυστυχώς, δεν αξιοποιήσαμε αυτό το ενδιαφέρον εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας που παρατηρήθηκε σε όλες τις βαλκανικές χώρες ελλείψει οράματος από αυτούς που άσκησαν εξουσία… Γιατί, αν υπήρχε όραμα, η σημαντική οικονομική παρουσία μας στα Βαλκάνια έπρεπε να συνοδεύεται και από την αντίστοιχη πολιτιστική, για να έχει μακροχρόνια αποτελέσματα. Αν υπήρχε όραμα, θα έπρεπε να βοηθήσουμε τις γειτονικές χώρες να αποκτήσουν σύγχρονους δημοκρατικούς θεσμούς, θα έπρεπε ακόμη να προβάλουμε την ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής και την ανάγκη ύπαρξης κλίματος φιλίας και συνεργασίας, και θα έπρεπε εμείς να είμαστε ο αναμφισβήτητος εκπρόσωπος της Ε.Ε. στην περιοχή.

Βεβαίως, έγιναν κάποιες προσπάθειες από φορείς της Θεσσαλονίκης για προβολή του ελληνικού πολιτισμού και στήριξη της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας (ενδεικτικά αναφέρω την Επιτροπή Διάδοσης Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού, που είχε ιδρύσει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας το 1995 και έως το 2005 διοργάνωνε σεμινάρια για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό σε εκπαιδευτικούς από αυτές τις χώρες), και σημαντική είναι η συνεχιζόμενη δράση του Ιδρύματος Mελετών Xερσονήσου του Aίμου (ΙΜΧΑ) σε αυτόν τον τομέα, καθώς και κάποιων άλλων φορέων, αλλά όλα αυτά ήταν και είναι αποσπασματικά… Ελειπαν ο κεντρικός προγραμματισμός, το όραμα και η στρατηγική, και γι’ αυτό δεν αξιοποιήσαμε την ιστορική ευκαιρία που οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιούργησαν για τον Ελληνισμό μετά το 1989.

Μάλιστα, μετά το 2010, με αφορμή την οικονομική κρίση, η Ελλάδα εγκαταλείπει και τα οικονομικά ερείσματα που δημιούργησε σε γειτονικές χώρες και, δυστυχώς, το κενό το καλύπτει η Τουρκία, η οποία ξοδεύει τεράστια ποσά ιδρύοντας σχολεία σε γειτονικές χώρες (ακόμη και στην Αλβανία), αναλαμβάνοντας μεγάλα έργα και δημιουργώντας ερείσματα ισχυρής επιρροής σε κάθε χώρα. Και, φυσικά, αυτή η επιρροή της δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα για την Ελλάδα...

Με θλίψη τα γράφω αυτά, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα, ως κράτος, με ευθύνη αυτών που άσκησαν εξουσία, όχι μόνο δεν αξιοποίησε την ιστορική ευκαιρία που οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιούργησαν γι’ αυτήν μετά το 1989 για να λειτουργήσει με βάση τις αρχές του οικουμενικού Ελληνισμού ως περιφερειακή δύναμη σταθερότητας και ειρήνης στην περιοχή, ως σημαιοφόρος της ευρωπαϊκής προοπτικής, αλλά τώρα αποσύρεται και εγκαταλείπει και τα οικονομικά ερείσματα που δημιούργησε, αφήνοντας κενό το οποίο καλύπτει η Τουρκία… Φοβάμαι ότι αυτή την ολιγωρία και τα λάθη θα τα πληρώσουν πολλαπλά η Ελλάδα και ο Ελληνισμός στο μέλλον.

Δημοκρατία

Δημοσίευση: Μαρτίου 23, 2018