Η δημοκρατία σταματάει εδώ

Του Χρήστου Χωμενίδη

Επαΐοντες των διεθνών σχέσεων αλλά και απλοί πολίτες που παρακολουθούν την επικαιρότητα και διαθέτουν ιστορική μνήμη συμφωνούν: Τα πράγματα έχουν σφίξει επικίνδυνα. Ο πλανήτης μοιάζει με αναβράζον δισκίο. Ή με ηφαίστειο πριν από την έκρηξη.

Ενώ η τέταρτη τεχνολογική επανάσταση έρχεται να ανατρέψει επί τα βελτίω την καθημερινότητα των ανθρώπων, να τους απαλλάξει από τις άχαρες, διεκπεραιωτικές εργασίες, από τις δουλειές-δουλείες, να αυξήσει το προσδόκιμο του βίου, να ανεβάσει θεαματικά την ποιότητα ζωής, να δώσει πρόσβαση σε "είδη πολυτελείας" όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα κομπιούτερ αλλά και σε αγαθά πρώτης ανάγκης όπως το νερό σε πληθυσμούς που είτε λιμοκτονούσαν είτε απλώς επιβίωναν, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη και η γενετική θα αποτελούν τους δύο βασικούς πυλώνες τού -εκτός εισαγωγικών- θαυμαστού κόσμου στον οποίον θα ανθίσουν τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας, ενώ εάν μιλήσεις με επιστήμονες ερευνητές και με καινοτόμους επιχειρηματίες το μέλλον προδιαγράφεται λαμπρό, κοιτάζοντας σήμερα τον παγκόσμιο χάρτη, μετράς πληγές.
Κλιμακούμενες τοπικές συρράξεις. Προσφυγικά κύματα. Αίμα και δάκρυα αμάχων. Σύννεφα που πυκνώνουν και μαυρίζουν εδώ κι εκεί, στην Κορεάτικη χερσόνησο, στη Μέση Ανατολή.

Ακόμα ωστόσο και στις περιοχές όπου επικρατεί η ειρήνη, ένας νέος τύπος καθεστώτος απειλεί τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις δημοκρατικές ελευθερίες, την καθημερινότητα των πολιτών. Ένα πολίτευμα όπου ναι μεν διεξάγονται σχετικά ελεύθερες εκλογές, ναι μεν οι ηγέτες αναδεικνύονται με τη λαϊκή ψήφο, αφότου όμως θρονιαστούν στους θώκους τους, δρουν ηγεμονικά και ανεξέλεγκτα. Φιμώνουν κάθε αντιφρονούντα. Ποινικοποιούν κάθε διαφωνία. Κονιορτοποιούν τον νομικό πολιτισμό, που στηρίζεται στο σεβασμό του κατηγορουμένου, που αποδέχεται ότι η διαφορετικότητα του καθενός είναι αποδεκτή και η αξιοπρέπειά του απαραβίαστη. Ένα πολίτευμα το οποίο θα μπορούσε να οριστεί ως "δημοκρατική δημοκρατία".

Ο Πούτιν είναι ένας εκλεγμένος δεσπότης. Ο Ερντογάν ωσαύτως. Όσο για πρόεδρο Τραμπ, βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με τους αμερικάνικους θεσμούς, με τη δικαιοσύνη και με τα νομοθετικά σώματα που εμποδίζουν τη διατράνωση της εξουσίας του.

Η παραπάνω καινοφανής κατάσταση προκαλεί αλλεπάλληλες αναταράξεις. Όταν οι επικεφαλής ισχυρών χωρών ομνύουν μόνο στην ισχύ, όταν ονειρεύονται περασμένα και μελλοντικά μεγαλεία, οι απειλές εκατέρωθεν, οι αψιμαχίες και τα θερμά επεισόδια διαρκώς θα πληθαίνουν. Προφανώς η απόσταση ανάμεσα στην πολεμοχαρή ρητορική και στον πόλεμο είναι μεγάλη. Η ισορροπία εντούτοις -έστω και του τρόμου- θα γίνεται ολοένα και επισφαλέστερη.

Κάθε δράση εντούτοις έχει την αντίδρασή της. Δεν έχει θαμπωθεί όλος ο κόσμος από το "μεγαλείο" τού πρώην καγκεμπίτη Τσάρου, του μεταμοντέρνου Σουλτάνου, του πορτοκαλί Προέδρου. Η Ευρώπη -παρά την άνοδο του εθνολαϊκισμού- παραμένει η ήπειρος όπου η διάκριση των εξουσιών, ο πλουραλισμός, η ανεκτικότητα αποτελούν αξίες αδιαπραγμάτευτες. Απέναντι στον ακήρυχτο "τζιχάντ", η Ευρώπη δεν θα αμυνθεί εντείνοντας απλώς τους μηχανισμούς πρόληψης και καταστολής των τρομοκρατικών επιθέσεων. Μα και προάγοντας και προβάλλοντας το δικό της ιστορικό επίτευγμα: Την ανοιχτή κοινωνία. Τη δημοκρατία.

Η Ελλάδα, όπως συχνά στο παρελθόν, βρίσκεται ανάμεσα σε δύο τεκτονικές πλάκες. Ανήκει μεν στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Ευρωζώνη. Δέχεται δε τις απειλές και τις παρενοχλήσεις του εξ' Ανατολών γείτονά της. Η τούρκικη επιθετικότητα -σύμφυτη με τον χαρακτήρα του καθεστώτος Ερντογάν- εκδηλώνεται δυναμικά με την ανάμειξη στον πόλεμο στη Συρία, με την ανηλεή καταδίωξη των Κούρδων. Εκφράζεται όμως και στο Αιγαίο και στον θαλάσσιο χώρο της Κύπρου. Οι Κασσάνδρες προβλέπουν θερμά επεισόδια, ακόμα και αποβατικές επιχειρήσεις και πολέμους-εξπρές που θα απειλήσουν εδάφη μας. "Θα βγάλουμε ειρηνικά το καλοκαίρι;" αναρωτιούνται.

Ενώ η Τουρκία μάς δείχνει τα δόντια της, η δική μας πολιτειακή και πολιτική ηγεσία αντιδρά -ας μού επιτραπεί η κριτική- συμβατικά, έως και συγκαταβατικά. Με εθνεγερτικούς λόγους. Με διαβεβαιώσεις σχετικά με τον πατριωτισμό και το αξιόμαχο των Ελλήνων. Με νομική, στην καλύτερη περίπτωση, υπεράσπιση της Συνθήκης της Λωζάννης. Κάποιοι ενδύονται πανοπλία Λεωνίδα και κραυγάζουν "Μολών Λαβέ". Κάποιοι ξεδιπλώνουν χάρτες για να αποδείξουν ότι οι βραχονησίδες είναι δικές μας, πως η Τουρκία κακώς-κάκιστα αμφισβητεί την κυπριακή ΑΟΖ.

Εφόσον ο Ελληνισμός επιθυμεί να αντιμετωπίσει μόνος του τον τουρκικό κίνδυνο, τα πολλά λόγια περιττεύουν. Αρκεί να οπλίσουμε τα κανόνια μας και να απαντήσουμε στο "πυρ" με "πυρ".

Εάν πάλι η πατρίδα μας προσβλέπει σε ευρύτερες συμμαχίες, προσδοκά να τη συνδράμει τμήμα της διεθνούς κοινότητας, ώστε όχι μονάχα να διατηρήσει την ακεραιότητά της αλλά και να μην πληρώσει το βαρύτατο κόστος μιάς σύρραξης, η οποία -ασχέτως αποτελέσματος- θα μας γυρίσει δεκαετίες πίσω, τότε οφείλει να αλλάξει επιχειρηματολογία.

Ποιός Γερμανός ή Γάλλος θα συγκινηθεί από το status quo ενός ή πέντε ξερόβραχων, οι οποίοι κατακυρώθηκαν κάποτε στην Ελλάδα, τους εποφθαλμιά όμως σήμερα η Τουρκία - γιατί; για να αρμέγει τα κατσίκια που βόσκουν επάνω τους; Ποιός τους θα κατανοήσει ότι άπαξ το πουλόβερ αρχίσει να ξηλώνεται, η κατάσταση σε ολόκληρο το Αιγαίο θα γίνει εκρηκτική; Ποιός τους θα συμμεριστεί το δίκιο μας; Και δεν θα εκλάβει την όλη υπόθεση σαν έναν καβγά μεταξύ δύο χωρών που τις χωρίζει -αντί να τις ενώνει- μια κλειστή θάλασσα;

Ποιός -αντιθέτως- πολίτης του δυτικού κόσμου θα μείνει απαθής, άμα εμφανίσουμε την κατάσταση όπως πράγματι έχει; Ως οιονεί σύγκρουση δύο αντίθετων κόσμων. Ως τον επεκτατισμό ενός αυταρχικού καθεστώτος εις βάρος μιάς δημοκρατίας που εννοεί να ζει και να αναπτύσσεται ειρηνικά.

Η Ελλάδα πρέπει να καταστεί στα μάτια τους κάτι πολύ περισσότερο από μια χώρα μεσαίου μεγέθους και πληθυσμού στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρέπει να την αντιληφθούν ως τον προμαχώνα των ευρωπαϊκών κεκτημένων. Το προκεχωρημένο φυλάκιο της ανοιχτής κοινωνίας.

Ανέκαθεν τα μέρη σε μια σύγκρουση προσέδιδαν στα συμφέροντά τους -προκειμένου να τα προαγάγουν- θρησκευτικό ή ιδεολογικό χαρακτήρα. Επεδίωκαν να πείσουν εαυτούς και αλλήλους ότι δεν μάχονται για το χρυσάφι και για το πετρέλαιο αλλά για τη "Χριστού την Πίστη την Αγία" στις Σταυροφορίες, για την Ελευθερία, την Ισότητα, την Αδελφότητα στους Ναπολεόντειους Πολέμους. Στη δική μας περίπτωση σήμερα δεν χρειάζεται να επινοήσουμε απολύτως τίποτα. Με την πρώτη ματιά διακρίνονται οι κρίσιμες διαφορές μας με την Τουρκία.

Εδώ και αιώνες η κοινή γνώμη επηρεάζει -καθορίζει ενίοτε- τις εξελίξεις, υπαγορεύει στις κυβερνήσεις πολιτική. Το ρεύμα του φιλελληνισμού ξεκίνησε απ' τα κάτω, από τους πολίτες και συνέβαλε καίρια στο να αλλάξει η στάση των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων απέναντι στην Επανάσταση του 1821. Το αντίστοιχο, τηρουμένων των αναλογιών, οφείλουμε να επιτύχουμε για μιάν ακόμα φορά. Να πείσουμε όσους συμμερίζονται τις αρχές και τις αξίες που συγκροτούν το Ευρωπαϊκό Ιδεώδες ότι ο Ερντογάν δεν προσβάλει με τις εμπρηστικές του διαθέσεις και δηλώσεις μόνο την Ελλάδα. Πως κάτι άκρως υπέρτερο διακυβεύεται στα νερά και στα εδάφη μας.

"Η Δημοκρατία Σταματάει Εδώ". Στα Ίμια, στην Ψέριμο, στη Σάμο και στην Κω, στην ελεύθερη Κύπρο, στη συνοριακή γραμμή του Έβρου. Αυτό πρέπει να είναι το μήνυμά μας, προς πάσα κατεύθυνση.

Capital

Δημοσίευση: Απριλίου 23, 2018