Η επιστροφή των Βαλκανίων και η Ελλάδα

Του Δημήτρη Καιρίδη

Μετά από μια δεκαετία στην ευρωπαϊκή αφάνεια, τα (δυτικά) Βαλκάνια φαίνεται να επιστρέφουν στην ευρωπαϊκή ατζέντα. Ο Φεβρουάριος έφερε εξελίξεις με την ανακοίνωση της στρατηγικής της Ευρωπαϊκή Επιτροπής για την περιοχή αλλά και τις πρωτοβουλίες της βουλγαρικής προεδρίας της Ε.Ε. Σημειωτέον, ότι και οι επόμενες προεδρίες που ακολουθούν, της Αυστρίας, της Ρουμανίας και της Κροατίας, θα επιμείνουν στην περιοχή.

Τι συνέβη; Η κυριότερη εξέλιξη έχει να κάνει με τον ρόλο των μεγάλων παικτών εκτός Ε.Ε. στην περιοχή. Καταρχήν, όσο τα δυτικά Βαλκάνια παραμένουν εκτός Ε.Ε. και τα προβλήματα ασφαλείας τους παγωμένα αλλά ανεπίλυτα, τόσο η Ρωσία θα βρίσκει χώρο για να ασκεί επιρροή και να δημιουργεί προβλήματα στη Δύση. Ο ασφαλέστερος τρόπος για τον εξοβελισμό της από την περιοχή είναι η επίλυση του προβλήματος της ανεξαρτησίας του Κοσόβου και της αναγνώρισης της ΠΓΔΜ. Ο κυνισμός της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής φάνηκε με την προτροπή του Λαβρόφ προς την Ελλάδα να μην βιαστεί να δώσει το όνομα “Μακεδονία”, την ίδια ώρα που η Ρωσία υπήρξε από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα και, στο παρελθόν, υποστήριξε σθεναρά την κυβέρνηση του υπερ-εθνικιστή Γκρουέφσκι στα Σκόπια.

Επιπλέον, η Κίνα, σε αντίθεση με τη ρωσική αγαρμποσύνη, διεισδύει υπομονετικά, στρατηγικά, μακροπρόθεσμα, διακριτικά και σίγουρα πιο αποτελεσματικά στην περιοχή επενδύοντας σε έργα υποδομής και στις ιδιωτικοποιήσεις παρά την ενόχληση των Βρυξελλών. Η Αμερική απομακρύνεται καθιστώντας το βαλκανικό πρόβλημα απολύτως ευρωπαϊκό και όχι, όπως παλαιότερα, ευρω-ατλαντικό. Τέλος, η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας έχει καταρρεύσει. Παραδόξως, η απομάκρυνση της Τουρκίας από την Ε.Ε. διευκολύνει τη διεύρυνση της Ε.Ε. προς τα δυτικά Βαλκάνια που, με συνολικό πληθυσμό λιγότερο από 20 εκατομμύρια, είναι μικρά σε μέγεθος και γι’ αυτό σχετικά εύπεπτα.

Οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι κλειδί για την επιτυχία της ευρωπαϊκής στρατηγικής στην περιοχή είναι η επίλυση του ονοματολογικού μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ και δευτερευόντως η κάμψη της ισπανικής αντίδρασης στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Στο εσωτερικό της Σερβίας, ο Πρόεδρος Βούτσιτς είναι πολιτικά παντοδύναμος και έτοιμος για τον μεγάλο ιστορικό συμβιβασμό των Σέρβων με τους Αλβανούς. Μετά την υπογραφή της βούλγαρο-σκοπιανής συνθήκης το καλοκαίρι του 2017, όλη η προσοχή στρέφεται στην Αθήνα.

Κατά συνέπεια, η πίεση των εταίρων προς την Ελλάδα αναμένεται να αυξηθεί στο αμέσως πρόσεχες διάστημα την ίδια ώρα που η ελληνική κοινή γνώμη εμφανίζεται αρνητική σε έναν συμβιβασμό και η κυβέρνηση διχασμένη και αποδυναμωμένη. Η Ελλάδα κινδυνεύει να θεωρηθεί υπεύθυνη για την άδοξη κατάληξη όχι απλώς της ελληνο-σκοπιανής διαπραγμάτευσης αλλά συνολικά της ευρωπαϊκής προοπτικής των δυτικών Βαλκανίων. Έτσι, όμως δεν θα βρεθεί σε αδιέξοδο απλώς η βαλκανική της πολιτική αλλά θα κλονισθεί η σχέση της με τους εταίρους σε μια στιγμή που πιέζεται από τα ανατολικά.

OnAlert

Δημοσίευση: Μαΐου 01, 2018