Διαδίκτυο: ευλογία ή κατάρα;

Παναγιώτης Ιωακειμίδης
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τα όσα απαράδεκτα γράφτηκαν απ’ όρισμένους στα κοινωνικά μέσα μετά την επίθεση στον Γ. Μπουτάρη επανεφέρουν στη συζήτηση τον πολιτικό ρόλο του διαδικτύου και των μέσων( facebook,twitter, κ.λπ) . Και τούτο ενώ αρχίζει να ισχύει ( 25/5) ο πολυσυζητημένος γενικός κανονισμός της Ευρωπαικής Ένωσης ( ΕΕ 2016/679 ) για την προστασία δεομένων προσωπικού χαρακτήρα (GDPR) με ανάθεση , μεταξύ άλλων , υψηλότερης ευθύνης στις (διαδικτυακές) εταιρείες διακίνησης δεδομένων. . Μιά γενικότερη εκτίμηση είναι οτι διαδίκτυο και κοινωνικά μέσα αναπτύσσονται σε «απειλή για τη δημοκρατία». O Economist ηταν κατηγορηματικός όταν πρόσφατα τιτλοφορούσε το εξώφυλλο του: « social media’s threat to democracy- η απειλή των κοινωνικών μέσων για τη δημοκρατία ( 4/11/ 2017). Οι αποκαλυψεις για το ρόλο της Ρωσίας στη διαδικασία των αμερικανικών και άλλων εκλογών με την αξιοποίηση των social media το επιβεβαιώνουν. Η ΕΕ φοβάται ότι εάν δεν ληφθούν μέτρα οι Ευρωεκλογές του 2019 «θα απαχθούν» από ακραία πολιτικά στοιχεία μέσω του διαδικτύου.

Έρευνες δείχνουν ότι διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής «συμβάλλουν» καθοριστικά στην διάδοση των ακραίων ιδεών, εξτρεμισμού, (εθνο)λαϊκισμού, αυταρχισμού και ως εκ τούτου έχουν υπονομεύσει τη δημοκρατία και τις φιλελεύθερες αξίες . Ο Ντ. Τραμπ έχει δηλώσει ότι «χωρίς το tweeter δεν θα ήμουν τώρα στο Λευκό Οίκο». Το διαδίκτυο και κοινωνικά μέσα έδωσαν «βήμα» και έγιναν οι δίαυλοι για κάθε παθολογική περίπτωση να παράγει τοξικές απόψεις να διακινεί το μίσος, τον ανορθολογισμό. Και το αξιοσημείωτο είναι ότι οι κάθε είδους εξτρεμιστές και λαϊκιστές έχουν αποδειχθεί απείρως ικανότεροι στην αξιοποίηση των μέσων αυτών Έτσι τα μέσα που παρέχουν απέραντα περιθώρια για ελεύθερη έκφραση, επικοινωνία, δημοσιότητα, networking, εμφανίζονται κατά τρόπο παράδοξο να απειλουν την ίδια τη δημοκρατία κυρίως στον αναπτυγμένο κόσμο. Ευλογία και κατάρα μαζί .

Στην Ελλάδα, ο βλαπτικός ρόλος των κοινωνικών μεσων για τον ορθολογισμό και τη δημοκρατία έχει λάβει εκτεταμένες διαστάσεις. Στο διάχυτο ανορθολογισμό υποβάθρου που χαρακτηρίζει τον ελληνικό σχηματισμό, ήλθαν τα κοινωνικά μέσα και έδωσαν το βήμα έκφρασης στους θιασώτες όλων των ακραίων ανορθολογικών απόψεων και δογμάτων. Κάθε πικραμένος και κάθε… ψεκασμένος έγινε εν μιά νυκτί διαμορφωτής της κοινής γνώμης..

Το καίριο ερώτημα είναι βεβαίως πώς αντιμετωπίζεται αυτή η επικίνδυνη πραγματικότητα για τη δημοκρατία;

Οπωσδήποτε όχι με οποιαδήποτε διαδικασία περιορισμού της ελευθερίας έκφρασης , όχι με οποιαδήποτε λογοκρισία κι αν ακόμη ήταν εφικτή. Ένα αποφασιστικό βήμα είναι η κινητοποίηση των ορθολογικά σκεπτόμενων πολιτών στα κοινωνικά μέσα . Το πεδίο αυτό- που με την πάροδο του χρόνου θα γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό-, δεν θα πρέπει να αφεθεί να κυριαρχείται προνομοιακα από κάθε θιασώτη του ανορθολογισμού, ανελευθερίας, ολοκληρωτισμού κ.λπ. Η δημοκρατική κοινωνία των πολιτών ( civil society) οφείλει να ενεργοποιηθεί ισχυρότερα στα κοινωνικά μέσα. . Αλλά από την άλλη μεριά δεν μπορεί και τα κηρύγματα του μίσους και τα fake news «να κυκλοφορούν» και εντελώς ανεμπόδιστα. Ούτε τα δεδομένα του καθενός στο έλεος κάθε τυχοδιώκτη. O νέος κανονισμός της ΕΕ αποτελεί ένα σημαντικό θετικό μέτρο αν και πολλά θα εξαρτηθουνε από την εφαρμογή του.

Δημοσίευση: Μαΐου 27, 2018