Από τη soft στη hard κυριαρχία

Γράφει ο Μάκης Ανδρονόπουλος

Η αιφνίδια αντικατάσταση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλλερσον από τον επικεφαλής της CIA αντιισλαμιστή Μάικ Πομπέο, η τοποθέτηση της Τζίνα Χάσπελ (που βαρύνεται με καταγγελίες για βασανισμούς) στην ηγεσία της CIA και η προαναγγελθείσα αντικατάσταση του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ στρατηγού Μακ Μάστερ, ίσως με τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στον ΟΗΕ Τζον Μπόλτον ή τον προσωπάρχη του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας Κιθ Κέλογκ, σηματοδοτούν την πλήρη εφαρμογή του μοντέλου Τραμπ στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ. Όπως επίσης και τη μετάβαση από την απαλή κυριαρχία (soft dominance) στην σκληρή (hard dominance).

Η μετάβαση αυτή, που εκδηλώνεται σε όλο το φάσμα των εξωτερικών σχέσεων των ΗΠΑ, όπως εξ αρχής φάνηκε στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες, αποβλέπει σε εφτά παγκόσμιους στόχους:

Πρώτον, στην έμπρακτη υπενθύμιση στη διεθνή κοινότητα της επικυριαρχίας των ΗΠΑ, καθώς ετοιμάζονται να επιβεβαιώσουν στην πράξη ότι διαθέτουν την βούληση, την αποφασιστικότητα και την ισχύ να μην την μοιραστούν με κανένα. Κι αυτό γιατί μετά την «άνοιξη» που προκάλεσε η παγκοσμιοποίηση, αναδύθηκαν νέοι οικονομικοί πόλοι και προκλήθηκε σύγχυση στις διεθνείς σχέσεις με την άνοδο της Κίνας και την προβολή ισχύος της Ρωσίας στην Ουκρανία και τη Συρία.

Δεύτερον, στην αποφασιστική διόρθωση της παγκοσμιοποίησης, την οποία έμμεσα επέβαλαν οι ΗΠΑ. Προ 30ετίας είχαν μείζον έλλειμμα νέων αγορών, ενώ προσέβλεπαν σε διεθνή πολιτικά οφέλη με την εδραίωση του δικού τους πολιτικο-οικονομικού μοντέλου. Ήταν όμως μια πύρρειος νίκη, καθώς η παγκοσμιοποίηση ανέδειξε νέους ισχυρούς ανταγωνιστές (BRICS) που πλέον έφτιαξαν δική τους Παγκόσμια Τράπεζα και δικό τους ΔΝΤ.

Ήταν, όμως, το φιλόδοξο κινέζικο σχέδιο One Belt, One Road των 120 δισ. δολαρίων που προκάλεσε ρίγη στο αμερικάνικο σύστημα. Στο πολιτικό επίπεδο, η παγκοσμιοποίηση ανέδειξε ένα πολυπολικό σύστημα και υβριδικά πολιτικά συστήματα, τις αυταρχικές δημοκρατίες της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Κίνας κ.ά.

Τιθάσευση της Ευρώπης

Τρίτον, στην τιθάσευση της Ευρώπης που εμφανίζει κρούσματα ανυπακοής και αυτονόμησης, τόσο στο οικονομικό-εμπορικό πεδίο (δασμοί, εμπορικές συμφωνίες), όσο και στον πολιτικό, αλλά κυρίως στο αμυντικό. Το Brexit για την Ουάσιγκτον αποτελεί μία ευθεία αμφισβήτηση της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη. Το φλερτ με τον Μακρόν μάλλον έχει να κάνει με την ανάθεση της «αντιπροσωπείας» των ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά πράγματα. Οι ΗΠΑ, όπως και η Γαλλία, θεωρούν επιπλέον ότι η αμυντική σύμπραξη της Βρετανίας είναι απολύτως αναγκαία για την ευρωπαϊκή άμυνα, ιδιαίτερα τώρα με την κρίση στις σχέσεις Δύσης-Τουρκίας και Δύσης-Ρωσίας.

Γι΄ αυτό και εκτιμούν ως αναγκαία μια συμφωνία εξόδου από την ΕΕ, η οποία θα διατηρεί πλήρως και ηγετικά τη Βρετανία στις ευρωπαϊκές αμυντικές εξελίξεις. Και φυσικά, επιθυμούν ένα soft Brexit στα οικονομικά. Η Ουάσιγκτον αντιδρά στην τιμωρία της Βρετανίας από το Βερολίνο, κυρίως στον χρηματο-οικονομικό τομέα, που θα επιβαρυνθεί με 31 δισ. λίρες το χρόνο, σύμφωνα με έκθεση για το Brexit που συνέταξαν η εταιρία συμβούλων Oliver Wyman και η δικηγορική Clifford Chance. Η ίδια έκθεση υπολογίζει ότι οι βρετανικές και ξένες επιχειρήσεις γενικά θα έχουν επιπρόσθετα κόστη 58 δισ. λιρών (65 δισ. ευρώ).

Τέταρτον, η Ουάσιγκτον είχε εκνευριστεί με την αθέτηση των αμυντικών υποχρεώσεων των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, αλλά μετά τον περασμένο Νοέμβριο που 23 ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν τη συμφωνία για τη Μόνιμη Διαρθρωμένη Στρατιωτική Συνεργασία (PESCO), έγινε έξαλλη. Ήδη από τον πρώτο μήνα του έτους, ο πρόεδρος Τραμπ ξεκαθάρισε ότι με τον ευρωστρατό οι ΗΠΑ σταματούν τη χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ. Προσφάτως, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε την αντίθεσή του προς τον ευρωστρατό και τόνισε πως μόνο το ΝΑΤΟ μπορεί να εγγυηθεί την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Πέμπτον, στην ευρωατλαντική ολοκλήρωση των Δυτικών Βαλκανίων όπως προκύπτει και από την περιοδεία του Αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Άαρον Γουες Μίτσελ. Ο Μίτσελ αποδίδει κεντρική σημασία στην επίλυση του προβλήματος Σερβίας-Κοσόβου και επιδιώκει την επικύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης συνόρων Μαυροβουνίου-Κοσόβου, όπως επίσης και τη μετατροπή της Δύναμης Προστασίας Κοσσόβου KSF σε αστυνομία-πολιτοφυλακή. Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφεται και η επίλυση του λεγόμενου Μακεδονικού.

Προσοχή στα Βαλκάνια

Η ένταξη όλων των χωρών στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ είναι ο τελικός στόχος. Τόσο το Βερολίνο, όσο και η Ουάσιγκτον ανησυχούν όχι μόνο για τη ρωσική και τουρκική παρουσία στα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά και για την κινεζική, καθώς η επιρροή του Πεκίνου αυξάνεται και εκτιμάται ότι στην περιοχή αυτή δοκιμάζει τις δυνάμεις του. Δεν είναι τυχαίο που η κινέζικη διείσδυση στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια αποτέλεσε κεντρικό θέμα σε ημερίδα που διοργάνωσε τον Ίδρυμα Hans-Seidel των Γερμανών Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας και το ελεγχόμενο από το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών Sudesturopa Gesellschaft στην Αθήνα.

Ο έλεγχος του Πειραιά από την Κίνα έχει προκαλέσει κρίσιμα ερωτηματικά, όπως και οι δυνατότητες που έχει το Πεκίνο με την υψηλή ρευστότητα που διαθέτει. Επισημάνθηκε ότι η Κίνα μπαίνει στην αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης των 120 εκατ. κατοίκων με επενδύσεις και δίκτυα διαμετακόμισης και ενέργειας.

Έκτον, η αμυντική ολοκλήρωση του γεωπολιτικού τόξου της Ανατολικής Μεσογείου με άξονα τους ενεργειακούς πόρους, αποτελεί το πλέον στρατηγικό θέμα της περιοδείας του Αμερικανού υφυπουργού. Η ταχεία ανάπτυξη των ενεργειακών πόρων της περιοχής και η ενίσχυση του άξονα Αθηνών-Λευκωσίας-Τελ Αβίβ-Καΐρου ήταν από τα καυτά ζητήματα της ατζέντας του.

Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής διαφαίνεται αμερικανικό ενδιαφέρον για την απόκτηση των Ναυπηγείων Νεωρίου. Γι΄ αυτό και πραγματοποίησε τριήμερη επίσκεψη στη Σύρο η ναυτική ακόλουθος της Αμερικανικής Πρεσβείας Ρόουζ Ράις. Υπενθυμίζεται ότι σε ανύποπτο χρόνο ο πρέσβης Τζέφρι Πάιατ είχε δηλώσει πως το Νεώριο πρέπει να πάει σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.

Έβδομον, το μοντέλο Τραμπ αποβλέπει και στην αναδιάταξη των σχέσεων με τη Ρωσία ιδιαίτερα στη Μεσόγειο. Ίσως με βάση τη μυστική συμφωνία της Μάλτας (1989) μεταξύ του πατρός Μπους και του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στην οποία η Ευρώπη είχε αποκλειστεί. Οι πιθανές διευθετήσεις που θα προκύψουν στη Μέση Ανατολή και στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο, πέρα από την εξ αποστάσεως συνεννόηση ΗΠΑ - Ρωσίας, θα περιλαμβάνει και ένα στρατηγικό ανάχωμα για τη Δύση έναντι του ισλαμικού φονταμενταλισμού.

SLPress

Δημοσίευση: Μαΐου 01, 2018