Ο ανθρωπισμός της Κούβας

του Vasilis Stamatiou

Δεν έχω την παραμικρή όρεξη να ασχοληθώ με πολιτικά τελευταία, όμως έχω έρθει ως εδώ πάνω με αυτά που διαβάζω τις τελευταίες ημέρες γιά την περίφημη «ανθρωπιστική αποστολή» των Κουβανών γιατρών στην Ιταλία και τα διθυραμβικά σχόλια που την συνοδεύουν, όχι μόνο από σεσημασμένους αριστερούς αλλά και από πολλούς καλοπροαίρετους, ακόμα και πολύ σοβαρούς ανθρώπους. Επειδή αυτός ο ενθουσιασμός γιά τους «ανθρωπιστές» Κουβανούς, που υπονοείται ή και λέγεται ανοιχτά ότι είναι καλύτεροι άνθρωποι (επειδή είναι κομμουνιστές βέβαια) από τους πχ Ευρωπαίους που είναι κακοί άνθρωποι (επειδή δεν είναι κομμουνιστές) πηγάζει όχι μόνο από την ιδεοληψία των συγκεκριμένων αλλά κυρίως από την άγνοια των πολλών – ακόμα και οι αριστεροί εν προκειμένω δεν έχουν ιδέα γιά τι πράγμα μιλάνε – ακούστε να σας πω εγώ πως έχουν τα πράγματα.

Η Κούβα (και στο εξής όποτε λέω «Κούβα» εσείς να καταλαβαίνετε όχι την χώρα και τους ανθρώπους, αλλά το καθεστώς που την/τους κυβερνά) στέλνει ανά τον κόσμο αυτές τις «ανθρωπιστικές αποστολές» γιατρών γιά 2 βασικούς λόγους:

Ο πρώτος λόγος είναι οι δημόσιες σχέσεις και το διεθνές προφίλ της χώρας. Και ο λόγος πίσω από την ανάγκη γιά αναβάθμιση του κουβανικού προφίλ είναι η αρνητικότατη διεθνής εικόνα της χώρας εδώ και πολλές δεκαετίες λόγω της μόνιμης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο νησί. Στην Ελλάδα βέβαια αυτό δεν θα το ακούσετε ποτέ, καθώς ακόμα και τα συντηρητικά ΜΜΕ δεν αγγίζουν ποτέ το θέμα-ταμπού, αλλά η Κούβα έχει εις βάρος της δεκάδες καταδικαστικά ψηφίσματα από όλους τους διεθνείς οργανισμούς (από τον ΟΗΕ ως τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών και την Ε.Ε.), η Διεθνής Αμνηστία έχει ένα φάκελο τριάντα κιλά με τις παραβιάσεις που έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται στην Κούβα και φυσικά περιλαμβάνουν από διώξεις αντιφρονούντων μέχρι βασανιστήρια, ακόμα και δολοφονίες πολιτικών κρατουμένων. Ουδέν το περίεργο βέβαια, αφού το καθεστώς της Κούβας είναι μία σκληρή δικτατορία όπου κανένα από τα πολιτικά δικαιώματα που έχουμε συνηθίσει εμείς δεν υφίσταται (από κριτική του καθεστώτος και αντιπολίτευση μέχρι ελευθεροτυπία, συνδικαλισμό και την απλή συνάθροιση άνω των 3 ατόμων χωρίς άδεια), ενώ στο πολύ κακό προφίλ της Κούβας προστίθεται το γεγονός ότι το καθεστώς απαγορεύει σε όλες τις διεθνείς αρχές την πρόσβαση στα δικαστήρια και τις (πάμπολλες) φυλακές του, καθώς επίσης και το ότι δράκοντειοι νόμοι (κυρίως η περίφημη “mordaza”, ο νόμος-φίμωτρο 88 του ποινικού κώδικα της Κούβας) απαγορεύουν στους Κουβανούς πολίτες να μιλούν με ξένους δημοσιογράφους ή εκπροσώπους οργανισμών επί ποινή 20ετούς φυλάκισης και δήμευσης όλων των υπαρχόντων τους.

Με μία τέτοια οικτρή εικόνα ως δεδομένη, το κουβανικό καθεστώς σκέφτηκε πριν αρκετά χρόνια το, ομολογουμένως έξυπνο, αντίμετρο: την αποστολή ιατρικών ομάδων σε διάφορες χώρες, κυρίως τριτοκοσμικές (οι χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου δεν είχαν, άλλωστε, τέτοια ανάγκη) και την συνακόλουθη δημοσιότητα και προπαγάνδα μέσω των κρατικών μέσων και, φυσικά, των καλοθελητών σε διάφορες χώρες του κόσμου, που θα παρουσίαζε την Κούβα ως μία αγαθή και αλτρουϊστική δύναμη, ως αντίβαρο στην «ιμπεριαλιστική» εικόνα που οι ίδιες δυνάμεις απέδιδαν στις ΗΠΑ και στους συμμάχους τους. Αυτή η “medical diplomacy” («ιατρική διπλωματία») μπορεί σήμερα να ειπωθεί ότι πράγματι δούλεψε καλά και όχι μόνο βελτίωσε πολύ την διεθνή της εικόνα και προώθησε την ιδεολογική-πολιτική της ατζέντα, αλλά και είχε ως αποτέλεσμα και μία σειρά από επί μέρους συμφωνίες με διάφορες χώρες (με τις οποίες προηγουμένως οι σχέσεις ήταν ουδέτερες ή ψυχρές), γεγονός που μας οδηγεί στον δεύτερο λόγο γιά τον οποίο η Κούβα κόπτεται να στείλει αυτές τις «ανθρωπιστικές αποστολές»: το χρήμα.

Επειδή ΠΟΤΕ δεν αναφέρεται και πιθανολογώ πως στην Ελλάδα είναι τελείως άγνωστο, η Κούβα γιά να στείλει «ανθρωπιστικές αποστολές» διαπραγματεύεται ΠΑΝΤΑ οικονομικά ανταλλάγματα. Για να το πω πιό απλά: η Κούβα βγάζει λεφτά από αυτό το νταραβέρι. Βλέπετε, η Κούβα είχε και εξακολουθεί να έχει μία ασθενέστατη και αντιπαραγωγική οικονομία χαμηλής τεχνολογίας και απόδοσης, με βασικό προϊόν την ζάχαρη της οποίας οι διεθνείς τιμές είναι εδώ και πολλά χρόνια στον πάτο, ενώ δεν διαθέτει εσωτερική αγορά (κατανάλωση), χρηματοπιστωτικό τομέα και κυρίως, ανταλλάξιμο νόμισμα. Καθώς είναι μία οικονομία που βασίζεται στις εισαγωγές γιά τα βασικά αγαθά, χρειάζεται επειγόντως συνάλλαγμα (δολάρια) γιά να τα αγοράσει. Οι εξαγωγές της είναι σχετικά λίγες και φυσικά ανίκανες να καλύψουν τις ανάγκες της. Ο τουρισμός (από τις καπιταλιστικές χώρες), που είναι μετά το 1993 η βαριά βιομηχανία της χώρας, είναι ο πραγματικός αιμοδότης σε σκληρό νόμισμα, αλλά ακόμα και με τον τουρισμό τα συναλλαγματικά διαθέσιμα είναι πάντα οριακά ή (συνηθέστερα) στο πλην.

Ετσι, αφού η Κούβα δεν διαθέτει άλλα προϊόντα προς πώληση, πουλάει αυτό που διαθέτει, δηλαδή ανθρώπινο δυναμικό – ή μάλλον, το νοικιάζει. Αυτή την στιγμή αρκετές χιλιάδες Κουβανοί γιατροί δραστηριοποιούνται σε περίπου 60 χώρες του κόσμου και το deal έχει ως εξής: οι χώρες φιλοξενίας πληρώνουν στους Κουβανούς μισθούς (που καθορίζονται μέσω διαπραγμάτευσης) σε δολάρια, από αυτά τα δολάρια το κουβανικό κράτος κρατά το 80% και δίνει στον γιατρό το 20% που απομένει. Αν σας φαίνεται αυτό πλήρης εκμετάλλευση, είναι επειδή περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Η τάδε χώρα, που καίγεται γιά ιατρικό προσωπικό, πληρώνει ανά Κουβανό γιατρό συνήθως γύρω στα 800 δολάρια το μήνα, η κουβανική κυβέρνηση τσεπώνει τα 600 και δίνει στον γιατρό περίπου 200 δολάρια το μήνα. Ο γιατρός βέβαια, ο οποίος στην Κούβα έπαιρνε μισθό 20 δολάρια το μήνα, καθώς μάλιστα στη χώρα εργασίας έχει εξασφαλισμένη στέγη και τροφή από τους οικοδεσπότες και δεν χαλάει περίπου τίποτα, φτιάχνει κι αυτός ένα μασούρι λίγων χιλιάδων δολαρίων και είναι και αυτός εξαιρετικά ικανοποιημένος, όσο κι αν τον εκμεταλλεύονται, αφού η θέση του αντικειμενικά βελτιώνεται πολύ. Αν η χώρα φιλοξενίας είναι πιό πλούσια, το «ενοίκιο» που χρεώνει η Κούβα γίνεται ακόμα πιό υψηλό – εικάζω ότι από τους Ιταλούς πρέπει να βγάλουν πολλά λεφτά.

Δημοσίευση: Απριλίου 06, 2020