Ποιοι ήταν οι Κορίνθιοι Φιλικοί;

*του Δρ. Αν. Λυμπερίου

Η ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως συνδέεται αδιάρ­ρηκτα με την ιστορία της Φιλικής Εταιρείας.

Η μυθική αύτη οργάνωση, κατόρθωσε, με τη μορφή πού έλαβε, να συνενώσει όλες τις ζωτικές δυνάμεις ελληνισμού. Οι ιδρυτές της κατάφεραν κυρίως να συνδυάσουν τη βαθειά ριζωμένη, μα ολέθρια πεποίθηση των Ελ­λήνων επί Τουρκοκρατίας ότι ή Ελλάς δεν θα ελευθερωθεί παρά με τη συνδρομή των ξένων με τη θλιβερή πραγματικότητα ότι οι Έλληνες δεν πρέπει να βασίζονται παρά στις ίδιες των δυνάμεις.

Η Φιλική Εταιρία ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια για την προετοιμασία της επανάστασης στην Ελλάδα και εκ του αποτελέσματος κρίνεται επιτυχημένη. Η πολύχρονη ωρίμανση της ιδέας του ξεσηκωμού και η αίσθηση της συλλογικής προσπάθειας υπήρξε καθοριστική για την προετοιμασία του αγώνα. Με μόνα εφόδια τον πατριωτισμό, την πίστη και την αισιοδοξία, κατάφεραν τελικά να οργανώσουν μια καθαρώς ελληνική εξέγερση.

Με επικρατέστερη ημερομηνία λοιπόν την 14 Σεπτεμβρίου 1814 ιδρύεται στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία από τρεις άνδρες όχι ιδιαίτερα επιφανείς ή πλούσιους, τον Νικόλαον Σκουφά από το Κομπότι Άρτας, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ από τα Ιωάννινα και τον Εμμανουήλ Ξάνθο από την Πάτμο.

Καίριο ρόλο στην ίδρυση της Εταιρείας διαδραμάτισε και ένα τέταρτο πρόσωπο, ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.

Ορόσημο για την ουσιαστική ενίσχυση της Εταιρείας στάθηκε η μύηση στα τέλη του 1818, του εύπορου εμπόρου Παναγιώτη Σέκερη, ο οποίος έγινε μέλος της Ανώτατης Αρχής και προσέφερε γενναία οικονομική υποστήριξη. Το αρχείο του αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές πηγές για την δράση και τα μέλη της Εταιρείας.

Η πορεία ανάπτυξης της Φιλικής είναι εντυπωσιακή. Το διάστημα 1814-1816 τα μέλη της αριθμούν περίπου 20. Ως τα μέσα του 1817 αναπτύσσεται κυρίως μεταξύ των Ελλήνων της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας, αλλά και πάλι τα μέλη της δεν υπερβαίνουν τα 30. Όμως, από το 1818 σημειώνονται αθρόες μυήσεις. Κατά το 1820 εξαπλώνεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας και τις περισσότερες ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Χιλιάδες υπολογίζονται οι μυημένοι, μολονότι είναι γνωστά μόνο 1096 ονόματα. Τους πρώτους μήνες του 1821 τα μέλη της αριθμούν δεκάδες χιλιάδες.

Στις γραμμές της συσπειρώνονται κυρίως έμποροι και μικροαστοί, αλλά και Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες, οπλαρχηγοί και κληρικοί, πρόσωπα που θα διαδραματίσουν αγωνιστικό ρόλο (θετικό ή αρνητικό) στον αγώνα για την ανεξαρτησία. Αξιοσημείωτη και με γρήγορο ρυθμό είναι η εξάπλωση της Φιλικής και στην Κορινθία.

Με βάση το βιβλίο του Βαλέριου Μέξα «Οι Φιλικοί» το οποίο συνετάχθη σχεδόν αποκλειστικά επί του καταλόγου του Αρχείου Σέκερη κάναμε μια προσπάθεια προκειμένου να εντοπίσουμε τους Κορίνθιους Φιλικούς. Στο αρχείο περιλαμβάνεται και ο κατάλογος Ξάνθου, ενώ προσετέθησαν μερικοί Φιλικοί των οποίων η μύησις μαρτυρείται από τα αφιερωματικά των ή τα εφοδιαστικά διπλώματά των ανέκδοτα ή δημοσιευμένα.

Τόσο ο κατάλογος Ξάνθου όσο και το Αρχείο Σέκερη είναι συντεταγμένοι επί τη βάσει των αφιερωτικών. Τα παραθέτουμε έτσι όπως αναγράφονται ακριβώς στα αρχεία. Σε κάθε Φιλικό αναγράφονται όσα στοιχεία περιέχονται και εις τα αφιερωματικά. Δηλαδή: α' το όνομα και επώνυμον, β' η πατρίς, γ' το επάγγελμα, δ' η ηλικία, ε' ο κατηχητής, ς' η προσφορά, ζ' ο χρόνος και ο τόπος της μυήσεως, η' η διεύθυνσις του αφιερωτικού, θ' το σήμα αφιερώσεως και καθιερώσεως. Οι αριθμοί μπροστά σε κάθε όνομα είναι ο αύξων αριθμός στο κατάλογο.


Ποιοι ήταν οι Κορίνθιοι Φιλικοί;

1818

128. Θεοχάρης Ρέντης.—Προεστώς Κορίνθου.Χρόνων 30. Διά Αν­τωνίου Πελοπίδα. Γρ. 1000.

19 Όκτωβρίου 1818. Κόρινθος.

Τφ 'Αναστασίψ Αβραμιώτη, Ζάκυνθον.

135. Γεώργιος Καλαρας —Κορίνθιος. Ιατρός. Χρόνα>ν 28. Διά τοΰ Θεοχάρη Ρένδη. Γρ. 200.

28 Όκτωβρίου 1818. Κόρινθος.

Τφ ιυτρφ Ιωάννη Κωλέτη, Ιωάννινα.

144. Πανοϋτζος Νοταράς.—Άπό Τρίκαλα τής Κορίνθου. Προεστώς. Χρόνων 55. Διά τοϋ ΐατροϋ Γεωργίου Καλαρά2. Γρ. 1000.

5 Νοεμβρίου 1«18. Τρίκαλα.

Τφ Αρχιμανδρίτη Γρηγορίω, Κων)πολιν.

146. Σπυρίδων Δααίου.—Προεστώς Τρικάλων. Χρόνων 30. Διά Γεοίργίου Καλαρά. Γρ. 500. 11 Νοεμβρίου 1818. Κόρινθος η Τρίκαλα.

Τφ Άβραμίω, Κων)πολιν.

149. Ιωάννης Νοταράς.—Δοτόρος. Χρόνων 70. Διά τοΰ Δοτώρ Γεωργίου Καλαρά. Γρ. 1000.

15 Νοεμβρίου 181[8]2. Τρίκαλα τής Κορίνθου.

Τ φ άρχιμανδρίτι Γρηγορίω. Κων)πολιν.

Το χειρόγραφο του Αρχείου Σέκερη έχει 1819 ώ; χρονολογία αλλά το λά­θος είναι φανερό. Στάς 5 Νοεμβρίου μυείται άπό τόν Γ. Καλαρά ό Πανοΰτσος Νοταράς και στις 15 του Ιδίου ό "Ιωάννης.

176. Ιωάννης Δέοίον.—Πολιτικός Τρικάλων τής Κορίνθου. Χρό­νων 32. Διά Σπυρίδωνος Δασίου. Γρ. δΟΟ.

7 Δεκεμβρίου 1818.

Τω Διονυσίω Ίεροκήρυκι, Σμΰρνην.

190. Σωτήριος Νοταράς.—Προεστώς Τρικάλων Κορινθίας. Χρόνων 56. Διά Σπύρου Δασίου. Γρ. 1000. 30 Δεκεμβρίου 1818. Τρίκαλα.

Τφ Νικολάφ Μουτζοποΰλφ, Όδέσσα.

1819

247. Κορίν&ον Ζαχαρίας*.—Χρόνων 57. Δια τοϋ Θεοχάρη Ρένδη.

Γρ. 1000.

15. Φεβρουαρίου 1819.

Τώ άνεψιφ του Γαβριήλ μοναχώ, Όρος.

Ό Κορίνθου Ζαχαρίας άνηκε στη μεγάλη οικογένεια Περροΰκα τοΰ "Αρ

γους, και απέθανε τό Ίδιο έτος 1819. Βλ. τή διαθήκη του είς το Άρχεΐον Περροΰκα

είς τήν Ίστ. καί Έθν. Εταιρία. Κατά τόν Φιλήμονα κατηχήθηκε από το

Ν. Παμπούκη. (Φιλ. £οκ. σ. 204).

258. Δανιήλ. Παμπούχης.— Ηγούμενος της Παναγίας _Βρ_άχου.

Χρόνων 40. Διά Νικηφόρου Παμποΰκη. Γρ. 50.

27 Φεβρουαρίου 1819. Κόρινθος.

Τφ Ησαΐα 'Αγιορίτη, Κων^πολις

320. Νικόλαος Κουϊμονντζόπουλος. — Κορίνθιος. Χρόνων 40. Διά

Δανιήλ Παμποΰκη Γρ. 50

20 Μαΐου 1819. Κόρινθος.

Τφ Γρηγορίφ Βατοπεδινώ, Άγιον Όρος.

346. Πέτρος Σαλαμόνος.—Προεστώς Λεονταρίου. Χρόνων 45. Διά

Δανιήλ Παμποΰκη Γρ. 50

19 Ιουνίου 1819. Κόρινθος.

361. Αναγνώστης Οίκονομόηουλος.—Σανδικεμένης τοΓ' Αγίου

Γεωργίου, εις Κόρινθον. Χρόνων 50. Διά Γεωργίου Δασκαλοποΰλου. Γρ. 200

27 "Ιουνίου 1819. Κόρινθος.

Τφ Νικολάφ Ιωάννου, είς Βαοιλεΰουσαν.

363. Ά&ανάσιος Μαρζέλος. "Εμπορος. Μεγαρίτης άπό τό Αερβενο-

χώρι. Χρόνων 33. Διά Γειοργίου Αηακαλοποτ^λου Γρ. 300

3 Ιουλίου 1819. Κόρινθος.

Τω Παναγκότη Ρήγα, εις Κων)πολιν.

Με καταγωγή από το Σοφικό.

364. Νικόλαος Χριστοδούλου.—Άπό Σόλινα τής Κυλλήνης3, έκ Καλαβρΰτων. Πολιτικός. Χρόνων 34. Λιά τοΰ Θεοχάρη Ρέντη Γρ. 150

3 Ιουλίου 1810. Κόρινθος.

Τω Γρηγορίω Χριστοδοΐ'λίδη, Κων)πι.λιν.

371. Χατζή Αναγνώστης 'Ιωάννου Ραύτης.—Προεστώς Κορίνθου.

Χρόνων 53. Διά Γ. Διδασκαλοπούλου Γρ. 400

15 Ιουλίου 1819. Κόρινθος.

Τφ Εύσταθίω Νικολάου, Κων)πολιν.

385. Ανδρέας Νοταράς.—Προεστώς Κορίνθου. Χρόνων.... Διά τοΰ

Πανοΰτζου Νοταρά Γρ. 1000

α' Αύγουστου 1819. Τρίκαλα,.

Τφ διδασκάλω Διονυσίω, είς Χίον.

387. Δημητράκης Ρωλογάς Κυριάκου.— Εύριπαΐος. Χρόνων 45.

Διά τοΰ πρωτοσυγγέλου Σιναΐτου και ηγουμένου Ταξιαρχών Αμβροσίου.

Γρ. 50 α' Αύγουστου 1819. Κόρινθος.

Τφ ήγουμένω Ωρολογά, Κων)πολιν.

388. Κύριλλος Αρχιμανδρίτης.— Επίτροπος Κορίνθου. Χρόνων

49. Διά Αμβροσίου Σιναΐτου. Γρ. 400

α' Αύγουστου 1819. Κόρινθος.

Τφ Γρηγορίω Διδασκάλω Ανδρεάδη, Κων)πολιν.

389. Διδάσκαλος Ησαΐας.— Χρόνων δδ. Διά τοΰ Γεωργίου Κα-

λαρά ΐατροΰ, αδελφού του. Γρ. 200

6 Αύγουστου 1819.

Τφ Πανοσιολογιωτάτω Ίωάσαφ, είς Βλογοκά.

391. Γοηγόριος Ιερομόναχος.— Ηγούμενος μοναστηρίου Δερβε-

νοχωρίου. Διά Αθανασίου Μαρζέλου. Γρ. 300

Αύγουστοι» 1819. Μοναστήρι Σαλαμίνος.

Τω 'Αντωνίφ Γεωογίω, Κων)πολιν.

401. Δημήτριος Ιερεύς.— Κορίνθιος. Χρονών 50. Διά τοΰ Δανιήλ

Παμποΰκη. Γρ. 50

α' Σεπτεμβρίου 1819.

Τώ Προηγουμένφ Παρθενία), Ά γ . Όρος.

420. Δαμαλών Ίωνας".— Χρόνων 40. Διά τοΰ Θεοχάρη Ρένδη,

Γρ. 800

9 Όκτωτρίου 1819.

Τω Ιωάννη Βελισσαρίου, Κων)πολιν.

Πρβλ. Φιλ. Α'. σ. 351. Εις τόν κατάλογον τοΰ Φιλήμονος έν τούτοις δεν

περιέχεται ό Δαμαλών Ίωνάς.

426. Δημήτριος Ιερεύς.— Οικονόμος και επίτροπος τοΰ Αγίου Κορινθίας.

Χρόνων 45. Διά Δανιήλ Παμπούκη. Γρ. 100

α' Νοεμβρίου 1819. Κόρινθος.

Τφ Δημητρίφ Κωνσταντίνου, είς Κων)πολιν.

448. Αμβρόσιος Πρωτοαύγγελος Σιναΐτης'. Ηγούμενος τών Ταξιαρχών,

μετόχι τον Σίνα, εις τήν επαρχίαν τής Κορίνθου. Χρόνων 45.

Διύ Δανιήλ Παμπούκη. Γρ. 200

Τώ ήγουμένω Σιναΐτη τοΰ Αγίου Ιωάννου, Ιωακείμ, εις Κων)πολιν.

"Η μύησίς του έγινε ασφαλώς μετά τάς 27 Φεβρουαρίου 1819 οπότε έμυ-

ήθη ό κατηχητής του Δανιήλ Παμπούκης καί πρό τής 1ης Αύγουστου οπότε ό

"Αμβρόσιος Σινα'ίτης αναφέρεται δτι έκατήχησε τόν έπίτροπον Κορίνθου "Αρχ.

Κύριλλον. (άρ. 388).

1 8 2 0 .

460. Βασίλειος Διδααχαλόπουλος.— Περαχωρίτης— Δερβένι τής

Κορίνθου. Έμπορος. Χρόνων 24. Διά τοϋ ηγουμένου Γρηγορίου Χατζή

Αθανασίου Κανέλλου. Γρ. 250

17 Φεβρουαρίου 1820. Μέγαρα.

Τώ Κωνσταντίνω Πετρή, εις Κων)πολιν.

466. Σπυρίδων Αντωνίου Μαρκέλλου.— Αΐγινίτης. Έμπορος

Χουνών 46. Διά τοΰ ηγουμένου τής Σαλαμίνος Γρηγορίου. Γρ. 300

α' Μαρτίου 1820.

Τώ Γειοργίω Γελεδά, Κιον)πολιν.

477. Παπα&ανάοιος.— Ηγούμενος τής μονής τοΰ Σοηήρος ει; τά

ΔερβενοχοΊρια τής Κορίνθου. Χρόνιον 55. Διά τοΰ Ελευθερίου fx Μεγάρων.

Γρ. 300

3 Απριλίου 1820, Μέγαρα.

Τω Χατζή Σοπήρι Γ «οργίου, είς Βασιλεΰουσαν.

499. Νικόλαος Καλαρ&ς.— Κορίνθιος. Δοχόρος. Χρόνων 34. Δια

τοΰ Γεωργίου Καλαρα.

2 Ιουλίου 1820. Ξάνιθη.

Τφ Κοσμά ήγουμένω τής Φανερωμένης και λοι.τοΐς παιράσιν, είς Κόρινθον.

*Ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι Οικονομολόγος, Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου. Στην έρευνα με βοήθησε και ο υιός μου Δημήτρης Λυμπερίου.

Δημοσίευση: Απριλίου 07, 2021